Unijna pomoc dla byłych pracowników fabryki autobusów Van Hool. A co z Polską?

Rozkład jazdy:

1. Jaką łączną kwotę wsparcia zatwierdziła Unia Europejska dla byłych pracowników Van Hool?
2. Ilu pracowników obejmie pakiet pomocowy po upadłości Van Hool?
3. Z jakiego funduszu pochodzi większość środków na wsparcie dla zwolnionych pracowników?

2 400 pracowników

Pakiet wsparcia obejmie ok. 2 400 pracowników, którzy stracili zatrudnienie w wyniku bankructwa Van Hool. Celem działań jest aktywne wsparcie w powrocie na rynek pracy, głównie poprzez:

• doradztwo zawodowe i orientację,
• pomoc w poszukiwaniu zatrudnienia,
• szkolenia zawodowe i cyfrowe, dostosowane do aktualnych potrzeb rynku pracy.

Van Hool był jednym z głównych producentów autobusów i autokarów w Europie, a jego bankructwo miało poważne skutki społeczne – m.in. w gminie Berlaar, gdzie bezrobocie wzrosło do 32%. Spośród zwolnionych:

• około 1/3 miała 54 lata lub więcej,
• aż 80% nie posiadało aktualnych kwalifikacji, co utrudniało im znalezienie pracy.

Od października do maja

Wniosek o wsparcie został złożony przez rząd Belgii w październiku 2024 r. Parlament Europejski zatwierdził pomoc w maju 2025 r., większością 598 głosów za, 48 przeciw i 5 wstrzymujących się. Pomoc jest udzielana zgodnie z obowiązującymi zasadami EGF na lata 2021–2027.

Z kwoty 9,4 mln euro pomocy, 8 mln euro pochodzi z Europejskiego Funduszu Dostosowania do Globalizacji (EGF), natomiast 1,4 mln euro zostanie pokryte przez Flamandzką Służbę Zatrudnienia i Szkolenia Zawodowego (VDAB).

Środki są już wykorzystywane przez władze regionalne we Flandrii na wdrożenie programów pomocy dla byłych pracowników Van Hool. EGF pozostaje jednym z głównych instrumentów unijnych przeciwdziałających skutkom nagłych i masowych zwolnień — zarówno tych wynikających z globalizacji, jak i transformacji energetycznej, automatyzacji czy skutków pandemii.

Polski wątek

Zakończenie działalności fabryki Volvo Buses we Wrocławiu w 2023 roku, czy upadek montowni kompletnych pojazdów Scanii w Słupsku w tym samym roku, miały równie poważne skutki społeczne. Setki, jeśli nie tysiące pracowników straciły źródło utrzymania, a wiele lokalnych społeczności musiało się zmierzyć z wyraźnym skokiem bezrobocia. Mimo to żaden z polskich rządów – ani centralny, ani lokalny – nie wystąpił z wnioskiem o wsparcie z EGF.

Tymczasem przykład Belgii pokazuje, że narzędzia są dostępne i działają: nie tylko jako finansowa kroplówka, ale też jako realna pomoc w przekwalifikowaniu, powrocie na rynek pracy i wsparciu regionów dotkniętych przemysłowym wygasaniem. Dlaczego więc w Polsce nie korzystamy z tych samych rozwiązań?

To pytanie pozostaje otwarte. Może to brak wiedzy, może polityczna obojętność, a może brak koordynacji między samorządami a centralą w Warszawie. Tak czy inaczej, przypadek Van Hool to cenna lekcja: EGF nie jest tylko unijnym hasłem – to narzędzie, z którego trzeba umieć i chcieć korzystać.