Zielony Transport Publiczny z problemami. Miasta się odwołują

Kilka projektów złożonych do programu „Zielony transport publiczny 2021” nie przeszło oceny formalnej. Tym samym przeciąga się cała procedura z uwagi na odwołania wnioskodawców od negatywnego wyniku kontroli komisji NFOŚiGW.

Nie wiemy, o jakie dokładnie projekty chodzi, ale to pokazuje, że zasada „kto pierwszy ten lepszy” nie sprzyja poziomowi merytorycznemu składanych wniosków o dofinansowanie zielonego taboru. Cenna lekcja na przyszłość.

Pierwsza edycja

Przypomnijmy, że pierwszy nabór wniosków w ramach programu "Zielony transport publiczny" został ogłoszony 4 stycznia i potrwał … zaledwie dwa tygodnie, do 18 stycznia, podczas gdy pierwotnie planowano datę 15 grudnia 2021 r.  Miasta mogły się starać o dofinansowanie kupna autobusów elektrycznych i wodorowych. Ze złożonych wniosków wynika, że 33 samorządy chcą kupić ponad 431 zeroemisyjnych autobusów, w tym

• 302 ebusy,
• 7 trolejbusy
• i 122 pojazdy wodorowe.

Te ostatnie konstrukcje chce kupić Poznań, GZM, Chełm i Włocławek.

Jak na razie trwa procedura oceny formalnej złożonych projektów. I pojawią się pierwsze problemy. O nich rozmawialiśmy z Ministerstwem Klimatu i Środowiska:

InfoBus: Czy została już zakończona ocena formalna I fazy ZTP 2021?

MKiŚ: Ocena formalna wniosków złożonych w ramach programu priorytetowego „Zielony transport publiczny” (Faza I) nie została zakończona, z uwagi na odwołania wnioskodawców od negatywnego wyniku oceny. Obecnie trwa proces rozpatrywania przez NFOŚiGW złożonych odwołań.

InfoBus: Jak jest przewidziany następny krok programu? Kiedy zostanie ogłoszona ocena merytoryczna?

MKiŚ: Zgodnie z obowiązującym regulaminem naboru wniosków do programu priorytetowego „Zielony transport publiczny” (Faza I) wnioski o dofinansowanie podlegają ocenie formalnej, a następnie ocenie merytorycznej, dopuszczalności pomocy publicznej oraz ocenie finansowej.

Z uwagi na toczące się postępowania w zakresie procedury odwoławczej, w aspekcie oceny formalnej, nie rozpoczęto oceny merytorycznej wszystkich złożonych wniosków. Jakkolwiek stan oceny merytorycznej jest bardzo zaawansowany. Równocześnie wnioski są na bieżąco oceniane pod kątem pomocy publicznej oraz pod względem ich wykonalności finansowej.

InfoBus: Może w tej sytuacji powinna działać szersza selekcja wniosków, a nie wszystko działa na zasadzie “kto pierwszy ten lepszy”? Jaki ma sens teraz ocena merytoryczna, skoro nabór został zatrzymany, a pula środków wyczerpana?

MKiŚ: NFOŚiGW posiada wieloletnie doświadczenie w dofinansowaniu, ze środków publicznych, przedsięwzięć realizujących wyznaczone cele środowiskowe Państwa. Również przyjęty w ustawie POŚ sposób wydatkowania środków (program priorytetowy) ma na celu zapewnienie pełnej transparentności. Do wyboru przedsięwzięć, NFOŚiGW stosuje zobiektywizowane kryteria, które zapewniają:

• stwarzanie równych szans dla wszystkich wnioskodawców;
• efektywne, z punktu widzenia ekologicznego i ekonomicznego, wydatkowanie środków publicznych przeznaczonych na ochronę środowiska;
• zachowanie standardów środowiskowych i uwzględnianie zagadnień horyzontalnych (np. w zakresie zielonych zamówień publicznych, systemów zarządzania środowiskowego, ekoinnowacji).

NFOŚiGW w programie priorytetowym „Zielony transport publiczny” (Faza I) ustalił następujące kategorie kryteriów wyboru przedsięwzięć:

• kryteria dostępu,
• kryteria dopuszczające,
• kryteria jakościowe dopuszczające.

Ocena merytoryczna wniosków, służy weryfikacji czy projekt spełnia kryteria jakościowe i warunki udzielenia dofinansowania ustalone w programie priorytetowym.

InfoBus: Skoro nie ma listy rezerwowej, to co w sytuacji, kiedy podczas oceny merytorycznej, ileś wniosków zostanie odrzuconych: co wtedy się dzieje? Jak zostaje wypełniona pula środków? Czy ogłoszona zostanie powtórka?

MKiŚ: Budżet dotacyjny przewidziany na program priorytetowy został przekroczony o ok. 58 mln zł. W przypadku niewykorzystania w pełni środków dostępnych w ramach programu, ewentualna pula niewykorzystanych środków, powiększy budżet planowanego II naboru w ramach programu priorytetowego „Zielony transport publiczny” (Faza I).

InfoBus: Wydaje się, że mniejsze miasta potrzebują mniej czasu na opracowanie projektów niż większe. Może w tej sytuacji nabór powinien być podzielony na mniejsze / większe (pow. 100 tys. mieszkańców) ośrodki – tym bardziej, że dla tej drugiej grupy MKiŚ (w ramach strategii wodorowej) przewiduje dodatkowe wymagania w zakresie zeroemisyjnego taboru?

MKiŚ: NFOŚiGW, kierując się priorytetami wyznaczonymi m.in. w PEP 2040 stworzył stabilną, długoletnią ofertę programową w zakresie wsparcia rozwoju zeroemisyjnego transportu publicznego, umożliwiającą miastom planowanie stopniowej wymiany taboru, jak również polskim producentom autobusów płynnie rozwijać portfele zamówień. 

Nabór wniosków został ogłoszony 10.11.2020 r. z terminem składania wniosków w ramach pierwszego naboru od 4.01.2021 r. do 15.12.2021 r. lub do wyczerpania alokacji środków. Faktycznie nabór do ww. programu zakończono 18.01.2021 r., z powodu wyczerpania dostępnej alokacji. Warto podkreślić, że duże zainteresowanie programem wynika przede wszystkim z wieloletnich przygotowań organizatorów/operatorów publicznego transportu zbiorowego, do transformacji w kierunku zeroemisyjnym. Podmioty dobrze przygotowane do tego procesu nie zgłaszały problemów dotyczących sposobu przeprowadzenia naboru.

Program „Zielony transport publiczny” ma na celu wypełnić lukę finansową między POIiŚ 2014-2020 a funduszami strukturalnymi z nowej perspektywy finansowej UE. Z uwagi na wieloletni charakter programu, operatorzy/organizatorzy publicznego transportu zbiorowego będą mogli ubiegać się o wsparcie w ramach II edycji ww. programu, której ogłoszenie planowane jest już jesienią 2021 r., pod warunkiem pozyskania środków dostępnych w ramach Krajowego Planu Odbudowy (KPO).

InfoBus: Bardzo dziękuję za rozmowę

Poniżej zestaw wszystkich projektów w ZTP 2021: