Z wizytą w fabryce autobusów Scania

Na zaproszenie Sylwestra Wojewódzkiego, zastępcy dyrektora słupskiej fabryki autobusów Scania, mieliśmy okazję zwiedzić słupski zakład produkujący autobusy tej szwedzkiej marki.

Fabryka mieści się na obrzeżach miasta, przy ulicy Grunwaldzkiej. Szwedzka Scania już dawno wpisała się w krajobraz Słupska –zakład w grodzie nad Słupią funkcjonuje już 13 lat, a kilkanaście pojazdów tej marki z powodzeniem użytkuje słupskie MZK. Otwarcie fabryki miało miejsce w styczniu 1994 roku a jej pierwszym prezesem został pan Kjell Rosenlund . Początkowo fabryka zajmowała się prawie wyłącznie produkcją samochodów ciężarowych, a cały teren, który od roku 2003 jest własnością wyłącznie Scanii, podzielony był między dwa zakłady –Scanię, oraz Kapenę, która na dzień dzisiejszy swoją fabrykę zlokalizowała dwa kilometry dalej –w podsłupskim Włynkówku.

Obecnie fabryka produkuje wyłącznie autobusy, oraz (od 2006 roku) podwozia autobusowe. Jest to największy zakład Scanii tego typu w Europie. W latach 90-tych szlagierem słupskiej fabryki był autobus Scania CN 113 CLL –zdaniem kierowców i obsługi MPK Kraków oraz wielu innych przedsiębiorstw –konstrukcja niemal niezniszczalna. Od roku 2000 po dziś dzień produkuje się tu w różnych odmianach model Omnicity, a także nieco mniej –Omnilink –czyli niskowejściową odmianę całkowicie niskopodłogowego Omnicity. W roku 2002 z taśm zjechała ostatnia ciężarówka, i odtąd –po przeniesieniu produkcji z Katrinenholmu, Angers i Silkeborgu do Słupska, fabryka jest europejskim centrum produkcji autobusów tego szwedzkiego producenta. Obecnym prezesem Scania Productions Słupsk jest pan Gert Flodkvist, firma zatrudnia 700 pracowników.

Prawdziwą chlubą słupskiej fabryki są autobusy piętrowe –w Polsce autobusów tego typu nie produkuje nikt inny. Pierwsze „piętrusy”wyjechały za bramę zakładu w zeszłym roku i w tej chwili można je oglądać na ulicach Londynu i Edynburga. Maciej Wojtecki, który oprowadza nas po halach fabrycznych, z satysfakcją prezentuje polskie części w jednym z 10 produkowanych właśnie dla szkockiej firmy Lothian dwupokładowych pojazdów. Słupska fabryka nieustannie podnosi ilość krajowych komponentów w autobusach. Oprócz wiązek elektrycznych, elementów nadwozia z tworzyw sztucznych, polskie są na przykład… schody prowadzące na górny pokład autobusu. Okazuje się, że wozy, które oglądamy są już jedynymi z ostatnich doubledeckerów serii 4 –wkrótce fabryka produkować będzie wyłącznie autobusy serii 5 –czyli z nowszą, bardziej agresywną stylistyką, znaną choćby z jeżdżących po Koszalinie Omnicity. Ponadto nowe wozy będą nieco wyższe, otrzymają też inny silnik. Proces wykonania jednego doubledeckera jest znacznie dłuższy niż wykonania autobusu jednopokładowego i wynosi około 1000 godzin. Podjęcie decyzji o ich produkcji nie wymagało budowy specjalnej hali, ponieważ w tym miejscu produkowano już bardzo wysokie samochody ciężarowe.

W fabrycznych halach jest aż zielono od innych autobusów –te produkowane są dla Estońskiego przedsiębiorstwa TAK Tallin. Są to niskowejściowe 12 metrowe Omnilinki –coraz popularniejsze także w Polsce za sprawą zamówień dla MPK Olsztyn oraz MZK Słupsk. Obecnie na halach produkuje się 40 autobusów dla TAKu –obecny kontrakt to wynik doskonałej opinii jeżdżących już po ulicach stolicy Estonii przegubowych Omnilinków. Te obecnie produkowane to już jednak seria 5 –wyraźnie widać to po zmienionym czole i klapie silnika, w środku zaś –ze względu na inni niż wcześniej silnik, aby dostać się do wnętrza w trzecich drzwiach należy pokonać już nie 2, lecz 3 schody.

 

Znaczna część produkowanych w Słupsku autobusów to pojazdy produkowane na rynek Zachodni (tylko 5 % Scanii trafia do polskich odbiorców). Przyczyną takie stanu rzeczy jest jednostkowa cena pojazdu –który budowany z aluminium jest droższy od podobnych konstrukcji budowanych z nierdzewnej stali.

Autobus są zróżnicowane pod względem długości, wysokości, czy nawet rodzaju napędu. Ostatnio dużą popularnością cieszą się autobusy napędzanego sprężonym gazem ziemnym i takie pojazdy przy ulicy Grunwaldzkiej również są produkowane. Ostatnimi ich odbiorcami były miasta we Włoszech, oraz w Islandii. Znacznie lepiej sprzedają się autobusy napędzane etanolem (alkohol etylowy) –temu rodzajowi paliwa Scania poświęca też najwięcej uwagi. Fabryka w Słupsku ma duże doświadczenie w produkcji tych pojazdów –co roku kilkadziesiąt z nich trafia głównie do szwedzkich odbiorców. Także 4 pozostałe pojazdy wyprodukowane dla MZK Słupsk (na 5 sztuk opiewało zamówienie, lecz tylko jeden z nich porusza się po mieście wożąc pasażerów), po kłopotach (piszemy o tym w innym artykule) z ich odbiorem, prawdopodobnie zostanie ostatecznie przekazane przewoźnikowi jeszcze w maju.

Bardzo ważną dostawą z punktu widzenia fabryki jest realizowana właśnie produkcja 175 12 metrowych autobusów omnicity dla RATP Paris. Charakterystyczne seledynowo białe pojazdy posiadają szereg ponadstandardowych rozwiązań, takich jak oryginalny system bezpieczeństwa i informacji BRM, czy wysuwana automatycznie szyba w drzwiach do kabiny kierowcy (względy bezpieczeństwa).

Innymi ciekawymi wozami są 12 metrowe pojazdy przeznaczone na rynek brytyjski. Oczywiście –w autobusach tych drzwi są po stronie lewej, stanowisko kierowcy zaś –ze strony prawej. Są to zazwyczaj autobusy jedno, lub dwudrzwiowe. W czasie naszej wizyty w fabryce mieliśmy okazję zobaczyć prawdziwy unikat –autobus systemu „fastway”. Cała idea polega na budowie specjalnych betonowych „korytarzy”dla pojazdów komunikacji publicznej. W korytarze te wjeżdżają autobusy z zamontowanymi na wysokości ok. 20 centymetrów nad ziemią wysięgnikami z kółkiem na końcu, ustawionymi tak, aby dotykały wysokich krawędzi korytarzy. Kółka po obu stronach pojazdu utrzymują wtedy autobus sztywno pomiędzy krawężnikami, dzięki czemu pojazd porusza się niemal jak po szynach. Rynek brytyjski jest głównym odbiorcą autobusów ze słupskiej fabryki.

Z zadowoleniem należy stwierdzić, że w bardzo wielu autobusach eksportowanych na zachód Europy można znaleźć np. polskie siedzenia marki Ster. Jednym z ciekawych rozwiązań, które możnaby i naśladować w Polsce, są fotele z tapicerką, na której napisano, iż są to miejsca dla osób z ograniczonymi zdolnościami ruchowymi (na takie rozwiązanie decyduje się zamawiający z Newport). To także wyrób polskiego zakładu.

Z taśmy montażowej słupskiej fabryki zjeżdżają też autobusy przeznaczone dla celów marketingowych –czyli te, które wypożycza się rozmaitym przewoźnikom do testów. Są one zazwyczaj dość bogato wyposażone –tradycyjnie Scania maluje je na metaliczno błękitny kolor.

To, co bardzo przykuwa uwagę zwiedzających fabrykę –to wzorowy porządek i sterylna czystość. Jak tłumaczy Maciej Wojtecki, pomaga to lepiej czuć się pracownikom zakładu. Słupska Scania jest też jedyną w regionie firmą, gdzie pracownicy otrzymują od firmy pierwszy posiłek. Ponadto wszędzie na hali możemy dostrzec automaty do kawy –z których korzystanie dla pracowników jest całkowicie darmowe. Między innymi z tych powodów za rok 2006 fabryka została wyróżniona tytułem „Solidnego Pracodawcy Pomorza”.

Jak powiedział nam Sylwester Wojewódzki –v-ce dyrektor fabryki –w najbliższych latach liczba pracowników może podwoić się i wynieść do 1400 ludzi. Już teraz, aby w przyszłości zyskać wykwalifikowanych pracowników, przedstawiciele Scania Productions zachęcają młodzież w gimnazjach do wyboru szkół technicznych i zawodowych –po ukończeniu których bez problemu znajdą pracę na ulicy Grunwaldzkiej.

Za możliwość zwiedzania fabryki, oraz poświęcony mi czas chciałbym podziękować Panu Sylwestrowi Wojewódzkiemu, oraz Maciejowi Wojteckiemu, który z anielską cierpliwością oprowadzał mnie po zakładzie i opowiadał o tajnikach produkcji autobusów.