Wielkie zmiany w Świnoujściu
Ocena obecnej sytuacji
Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym określa zadania własne gminy w zakresie zaspokajania zbiorowych potrzeb wspólnoty. Jednym z zadań własnych gminy jest zapewnienie lokalnego transportu zbiorowego, który w Świnoujściu realizowany jest przez zakład budżetowy – Zakład Komunikacji Miejskiej. Realizacja transportu zbiorowego w ramach zakładu budżetowego jest mało efektywną ekonomicznie i organizacyjnie formą świadczenia tych usług ze względu na jego ograniczoną samodzielność oraz brak mechanizmów sprzyjających racjonalności działania. Zgodnie z ustawą z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, ZKM w Świnoujściu nie posiada statusu „przedsiębiorcy”, a więc nie może realizować komercyjnych usług transportowych przewidzianych w ustawie o transporcie drogowym oraz występować o środki zewnętrzne przewidziane dla sektora małych i średnich przedsiębiorstw. Obecnie Zakładu Komunikacji Miejskiej w Świnoujściu nie stać na żadne proinwestycyjne wydatki. Miasto każdego roku dokłada do ZKM 1,7 mln zł. Kwota dotacji z miejskiego budżetu stanowi prawie połowę pieniędzy, jakimi dysponuje zakład. Wszystkie pieniądze zakład przeznacza na bieżące utrzymanie i nie jest w stanie odłożyć na nowe autobusy czy budowę nowej zajezdni. W większości miejskie autobusy są już bardzo mocno wyeksploatowane. Na 21 autobusów, aż 16 to 15-letnie Jelcze. Zakład potrzebuje także nowej zajezdni, która spełniałaby wszelkie normy. Obecnie zajezdnia położona jest w dwóch miejscach w mieście obok osiedli mieszkalnych. Miasto, z oczywistych powodów, nie jest w stanie sfinansować zakupu nowych autobusów, a także wybudować z własnych funduszy nowej zajezdni. W konsekwencji utrzymywanie w dalszym ciągu Zakładu Komunikacji Miejskiej w formie zakładu budżetowego mogłoby doprowadzić do jego likwidacji.
Program prywatyzacyjny dla ZKM …
Prezydent Miasta już od dłuższego czasu przyglądał się funkcjonowaniu Zakładu Komunikacji Miejskiej w Świnoujściu i szukał najbardziej optymalnego wyjścia z mało komfortowej sytuacji, w jakiej znalazł się zakład. W tym celu zgłosił ZKM do Programu Prywatyzacji Podmiotów Komunalnych Phare PL0101.07.01 finansowanego ze środków Unii Europejskiej i Ministerstwa Skarbu Państwa. Przedsięwzięcie zrealizowano w okresie 16.II.2004 – 15.X.2004r. Program miał na celu prywatyzację lub przygotowanie do prywatyzacji 150 przedsiębiorstw należących do 113 gmin w Polsce. Obok świnoujskiego ZKM do programu przystąpiło jeszcze 20 innych komunalnych zakładów komunikacji miejskiej z całego kraju. Organizatorzy programu przygotowali dla każdego przedsiębiorstwa biorącego udział w przedsięwzięciu indywidualną rekomendację prywatyzacyjną. Rekomendacja miała stanowić dla władz gmin mapę dalszych działań. Dla ZKM Świnoujście przygotowano najbardziej efektywny harmonogram złożony z trzech elementów.
• Organizatorzy zalecają przekształcenie zakładu w spółkę (zgodnie z ustawą o gospodarce komunalnej) po zredukowaniu majątku zakładu budżetowego.
• Dokonać prywatyzacji rynku, na którym działa Zakład Komunikacji w Świnoujściu, wówczas ZKM będzie jednym z wielu podmiotów startujących do przetargu na świadczenie usług przewozowych.
• Gmina powinna sprywatyzować spółkę poprzez sprzedaż udziałów/akcji inwestorowi w trybie przetargowym.
Na podstawie rekomendacji prywatyzacyjnej opracowanej przez autorów Programu Prywatyzacji Podmiotów Komunalnych Phare Prezydent Miasta przygotował autorski projekt przekształceń strukturalno – własnościowych w ZKM Świnoujście. Projekt zakłada opracowanie do 31 sierpnia 2005r. kompleksowego systemu komunikacji publicznej polegającego na oddzieleniu sfery zarządzania i organizacji od sfery przewozów a następnie poddaniu tej drugiej komercjalizacji i prywatyzacji. Komercjalizacja polega na przekształceniu zakładu budżetowego w spółkę prawa handlowego (spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością), której jedynym właścicielem będzie miasto. Zdaniem Prezydenta Miasta – Janusza Żmurkiewicza, takie rozwiązanie stwarza możliwość efektywniejszego gospodarowania majątkiem oraz pozwala na rozszerzenie zakresu działalności (na przykład uruchomienie innych przewozów, niż tylko tych na terenie miasta), a tym samym na nowe zyski. Z dniem rozpoczęcia działalności przez spółkę gmina zawrze z nią umowę na dzierżawę nieruchomości zlokalizowanych przy ul. Kołłątaja i ul. Matejki (baza warsztatowa i garaże) oraz umowę na świadczenie usług przewozowych. Kolejnym posunięciem będzie ogłoszenie przetargu na wieloletnie wykonywanie usług przewozowych na terenie Świnoujścia . W przetargu mógłby uczestniczyć każdy: Zakład Komunikacji Miejskiej, ale także firmy spoza miasta, a nawet Polski. Zdaniem Prezydenta – Janusza Żmurkiewicza, przewozami na terenie Świnoujścia bardzo poważnie interesują się niemieckie firmy. Dopuszczeniu do przetargu niemieckich firm ostro sprzeciwiają się związki zawodowe działające w Zakładzie Komunikacji Miejskiej. Ich zdaniem takie rozwiązanie może zakończyć się likwidacją zakładu, a w konsekwencji zwolnieniami pracowników. Prezydent Świnoujścia nie podziela obaw związkowców. Jego zdaniem, w firmie która wygra przetarg, a nie będzie nią ZKM, nadal będą pracować obecni pracownicy zakładu, ponieważ żadna firma nie będzie przywoziła do Świnoujścia swoich pracowników, bo to się po prostu nie opłaci.
Podsumowanie
Prezydent Miasta do ostatnich chwil nie był pewien, czy przygotowany przez niego projekt zostanie przyjęty przez Radę Miasta. Ostatecznie 31 stycznia 2005 r. większość radnych opowiedziało się za projektem. Poprzez przyjęcie prezydenckiego projektu przekształceń w systemie komunikacji zbiorowej Świnoujście dołączy do zdecydowanej większości miast, w których usługi w zakresie komunikacji zbiorowej wykonywane są przez spółki prawa handlowego. Nowy system funkcjonowania komunikacji autobusowej oraz realizacja procesu przekształceń strukturalno-własnościowych w Zakładzie Komunikacji Miejskiej pozwolą gminie zaoszczędzić środki i przeznaczyć je na zadania prorozwojowe.
