VAT w Niemczech – instrukcja obsługi

Niemieckie Ministerstwo Finansów dostarczyło instrukcję dotycząca opodatkowania podatkiem VAT transgranicznego przewozu osób autobusami, które nie zostały dopuszczone do ruchu na terytorium Republiki Federalnej Niemiec. Jest to stan prawny na 1 stycznia 2005 r.

Uwagi wstępne

(1) Przewóz osób podlega w Republice Federalnej Niemiec opodatkowaniu podatkiem VAT. Opodatkowanie tych usług nakazuje 6. Dyrektywa WE dotycząca harmonizacji podatku VAT. Zgodnie z tą dyrektywą te państwa członkowskie Wspólnoty Europejskiej, w których w chwili jej uchwalania obowiązywało już opodatkowanie podatkiem VAT przewozu osób, muszą to opodatkowanie kontynuować. Do państw tych należy m.in. Republika Federalna Niemiec.

(2) Przewóz osób autobusami, podobnie jak inne usługi, które przedsiębiorca wykonuje odpłatnie, podlega opodatkowaniu podatkiem VAT (zwolnienia patrz str. 29 do 32), niezależnie od tego, czy przewozu dokonuje krajowy czy zagraniczny przedsiębiorca, czy przewożeni są pasażerowie krajowi czy zagraniczni, czy pasażerowie są osobami nieletnimi czy też dorosłymi/starszymi. Opodatkowanie dotyczy zarówno przewozów osobowych w ramach komunikacji liniowej, a także okazjonalnych przewozów osobowych (patrz str. 4 i 5). Jeśli przewóz osób odbywa się zarówno terytorium Republiki Federalnej Niemiec, jak i terytoriach innych państw, w Republice Federalnej Niemiec opodatkowaniu podlega przewóz na odcinku przejechanym na jej terytorium.

(3) Opodatkowanie następuje zgodnie z ogólnymi zasadami opodatkowania w urzędzie podatkowym (patrz str. 12 do 20). Natomiast jednorazowe opodatkowanie przewozu na granicach Republiki Federalnej Niemiec z państwami, które nie należą do Wspólnoty Europejskiej (granica z państwem trzecim, patrz str. 6) odbywa się w urzędzie celnym przy przekraczaniu granicy (patrz str. 21 do 28).

Definicje pojęć

(1) Komunikacja liniowa obejmuje regularne przewozy osób na zatwierdzonej trasie łączącej określone miejsce odjazdu oraz miejsce przyjazdu, na której na określonych przystankach pasażerowie mogą wsiadać lub wysiadać. Zezwolenia na każdy częściowy odcinek danej trasy od państw, przez które przebiega dana trasa, powinny znajdować się w pojeździe.

(2) Przewozy okazjonalne obejmują przewozy nie przyporządkowane komunikacji liniowej, w tym wycieczki, podróże wakacyjne oraz przejazdy wynajmowanymi autobusami. Wycieczki oznaczają przejazdy, które dany przedsiębiorca oferuje i wykonuje zgodnie z określonym, sporządzonym przez siebie planem, do tego samego i wspólnego dla wszystkich uczestników celu wycieczki. Podróże wakacyjne oznaczają przejazdy w celu pobytu w miejscu wypoczynku, które dany przedsiębiorca oferuje i wykonuje zgodnie z określonym, sporządzonym przez siebie planem za wynagrodzeniem obejmującym przewóz oraz zakwaterowanie z wyżywieniem lub bez. Przejazdy wynajmowanymi autobusami oznaczają przewozy osób wynajmowanymi autobusami, którymi dany przedsiębiorca wykonuje przewozy, przy czym cel, miejsce przyjazdu i przebieg tych przewozów określa wynajmujący. W przypadku przewozów wymagających zezwolenia w pojeździe powinno znajdować się zezwolenie na dany jednorazowy przejazd, a w przypadku przewozów nie wymagających zezwolenia należy prowadzić kartę podróży. W przypadku usług transportowych określonych w dwustronnych umowach z państwami trzecimi jako przewóz osób dojeżdżających do pracy, chodzi o przewozy okazjonalne.

(3) Granica między Republiką Federalną Niemiec a państwem trzecim to granica z państwem, które nie należy do Wspólnoty Europejskiej (granica między Szwajcarią a Niemcami).

I. Przewóz osób autobusami niedopuszczonymi zgodnie z przepisami ruchu drogowego do ruchu na terytorium Republiki Federalnej Niemiec, które przy wjeździe lub wyjeździe nie przekraczają żadnej granicy Republiki Federalnej Niemiec z państwem trzecim

Powyższych przewozów osobowych dotyczą zasadniczo następujące uregulowania:

Obowiązek zgłoszenia

(1) Przedsiębiorcy z siedzibą za granicą, którzy dokonują przewozów osób autobusami nie dopuszczonymi do ruchu na terytorium Republiki Federalnej Niemiec, są zobowiązani do zgłoszenia urzędowi skarbowemu właściwemu zgodnie z § 21 Ordynacji Podatkowej w odniesieniu do opodatkowania podatkiem VAT (patrz str. 12) przypadających na Republikę Federalną Niemiec obrotów przed pierwszym dokonaniem takiego przewozu. Jeśli powstają wyłącznie takie obroty, które podlegają jednorazowemu opodatkowaniu przewozu (§ 16 ust. 5 Ustawy o podatku od towarów i usług) lub w odniesieniu do których odbiorca usługi jest opodatkowany zgodnie z § 13b ust. 2 pkt 1 lub 3 Ustawy o podatku od towarów i usług zgłoszenie nie jest wymagane.

(2) Forma zgłoszenia pierwszego transgranicznego przewozu osób autobusami niedopuszczonymi do ruchu na terytorium Republiki Federalnej Niemiec nie jest ściśle określona. Jednak w celu dokonania zgłoszenia należy korzystać z formularza stanowiącego Załącznik 1 – Ust 1 TU – zgłoszenie transgranicznego przewozu osób autobusami (§ 18 ust. 12 pkt 1 Ustawy o podatku od towarów i usług), który można pobrać w formie elektronicznej ze strony internetowej Federalnego Ministerstwa Finansów ( http://www.bundesfinanzministerium.de/Umsatzsteuer-.478.htm ) lub otrzymać w urzędzie skarbowym właściwym zgodnie z § 21 Ordynacji Podatkowej (patrz str. 12).

(3) W przypadku nie korzystania z formularza, należy podać wymagane w nim dane.

Wydawanie zaświadczeń

(1) Urząd skarbowy właściwy zgodnie z § 21 Ordynacji Podatkowej (patrz str. 12) wydaje dla każdego niedopuszczonego do ruchu na terytorium Republiki Federalnej Niemiec autobusu, który będzie używany do transgranicznego przewozu osób, odrębne zaświadczenie (§ 18 ust. 12 pkt 2 Ustawy o podatku od towarów i usług) o objęciu przedsiębiorcy mającego siedzibę za granicą opodatkowaniem podatkiem VAT.

(2) Zaświadczenie wydane zgodnie z § 18 ust. 12 pkt 2 Ustawy o podatku od towarów i usług musi znajdować się w pojeździe podczas każdego przejazdu na terytorium Republiki Federalnej Niemiec i być przedstawiane na żądanie odpowiedzialnych za kontrolę podatkową urzędów celnych (§ 18 ust. 12 pkt 3 Ustawy o podatku od towarów i usług). W przypadku nie przedłożenia zaświadczenia, urząd celny może żądać zgodnie z przepisami podatkowymi kaucji w wysokości przewidywanego podatku za jednorazową usługę przewozu (§ 18 ust. 12 pkt 4 Ustawy o podatku od towarów i usług). Wpłaconą kaucję zalicza się na poczet należnego podatku (§ 18 ust. 12 pkt 5 Ustawy o podatku od towarów i usług) w deklaracji podatkowej VAT za rok dany kalendarzowy (§ 18 ust. 3 pkt 1 Ustawy o podatku od towarów i usług).

(3) Narusza przepisy ten, kto celowo lub nieumyślnie wbrew § 18 ust. 12 pkt 3 Ustawy o podatku od towarów i usług nie przedkłada, lub przedkłada z opóźnieniem zaświadczenie zgodne z § 18 ust. 12 pkt 2 Ustawy o podatku od towarów i usług (§ 26a ust.1 Nr 4 Ustawy o podatku od towarów i usług). Naruszenie to podlega karze grzywny w wysokości do 5000 Euro (§ 26a ust. 2 Ustawy o podatku od towarów i usług).

Właściwy urząd skarbowy

W przypadku, gdy przedsiębiorstwo przewozowe jest prowadzone z terytorium Republiki Federalnej Niemiec, właściwym w kwestiach opodatkowania urzędem skarbowym jest urząd skarbowy dla tego okręgu, z którego dany przedsiębiorca prowadzi swoje przedsiębiorstwo. Urzędy skarbowe właściwe zgodnie z § 21 ust. 1 pkt 2 Ordynacji Podatkowej w powiązaniu z rozporządzaniem w sprawie podatku od towarów i usług dla przedsiębiorców, których miejsce zamieszkania, siedziba lub miejsce prowadzenia działalności znajduje się za granicą, wymienione są w Załączniku 2.

Podstawa opodatkowania i stawka podatku

Podstawą opodatkowania podatkiem VAT jest ta część uzgodnionej opłaty za przewóz pomniejszonej o kwotę należnego podatku (wynagrodzenie), która przypada na odcinek znajdujący się na terytorium Republiki Federalnej Niemiec. Przypadającą na odcinek znajdujący się na terytorium Republiki Federalnej Niemiec część opłaty za przewóz należy odnieść do całości opłaty. Opłatę za przewóz należy więc podzielić proporcjonalnie do długości odcinków krajowych i zagranicznych. Stawka podatku wynosi zasadniczo 16%. Dla połączeń liniowych, na które udzielono zezwolenia, obowiązuje obniżona stawka podatku w wysokości 7%, jeśli długość odcinka przewozu na terytorium Republiki Federalnej Niemiec nie przekracza 50 km.

Ogólne zasady opodatkowania

(1) Podatek VAT przypadający na odcinek przewozu na terytorium Republiki Federalnej Niemiec jest pobierany zgodnie z ogólnymi zasadami opodatkowania (zwolnienia patrz str. 22 do 28). Ponadto przedsiębiorca przewozowy zobowiązany jest do składania we właściwym urzędzie skarbowym wstępnej deklaracji podatkowej VAT oraz rocznej deklaracji podatkowej.

Wstępne deklaracje podatkowe VAT

(1) Przedsiębiorca przewozowy ma obowiązek w ciągu 10 dni od końca każdego okresu rozliczeniowego złożyć we właściwym urzędzie skarbowym deklarację, w której sam dokonał obliczenia podatku VAT. Dalszych informacji na ten temat udziela właściwy urząd skarbowy.

(2) Rozliczeń dokonuje się zasadniczo w okresach trzymiesięcznych. Miesięczny okres rozliczeń obowiązuje w przypadku, gdy podatek za poprzedni rok kalendarzowy wyniósł ponad 6136 Euro. Jeśli podatek VAT za poprzedni rok kalendarzowy wyniósł mniej niż 512 Euro, urząd skarbowy może zwolnić przedsiębiorcę przewozowego z obowiązku składania deklaracji oraz wpłacania zaliczek.

(3) W deklaracji należy podać w wszystkie obroty, jakich dokonano na terytorium Republiki Federalnej Niemiec. Od obliczonego podatku VAT odlicza się związany z obrotami podatek naliczony. Obliczoną w ten sposób zaliczkę podatku VAT należy uiścić do 10 dnia od końca okresu rozliczeniowego.

b) Roczna deklaracja podatkowa VAT

(1) Po upływie roku kalendarzowego przedsiębiorca zobowiązany jest do złożenia do 31 maja następnego roku we właściwym urzędzie skarbowym rocznej deklaracji podatkowej VAT. Odpowiedni formularz można otrzymać w urzędzie skarbowym.

(2) W przypadku przewozów osobowych podlegających opodatkowaniu wykonywanych przez przedsiębiorcę mającego siedzibę za granicą, wykonawca usług płaci podatek VAT, jeśli jest przedsiębiorcą lub osobą prawną według prawa publicznego. Przepisy dotyczące obowiązku podatkowego nie mają zastosowania w przypadku, gdy przedsiębiorcy mający siedzibę za granicą wykonują na terytorium Republiki Federalnej Niemiec m.in. przewozy, które podlegają jednorazowemu opodatkowaniu przewozów (patrz str. 22 do 28) lub wykonywane są taksówkami.

Skutki naruszenia obowiązku podatkowego

(1) W przypadku, gdy wstępna deklaracja podatkowa VAT lub roczna deklaracja podatkowa VAT nie zostanie złożona, urząd skarbowy ma prawo szacunkowo określić podstawę opodatkowania. Jeśli przedsiębiorca błędnie obliczył należny podatek VAT w deklaracji wstępnej lub za cały rok, urząd skarbowy określi ich odpowiednią wysokość. W przypadku nieterminowego złożenia lub nie złożenia deklaracji wstępnych lub rocznych może zostać nałożona kara za opóźnienie w wysokości 10 % ustalonego podatku – maksymalnie 25 000 Euro. W przypadku nieterminowego uiszczenia podatku za każdy rozpoczęty miesiąc kalendarzowy naliczone zostanie 1% kary za zwłokę. Nie uiszczenie podatku w terminie przez przedsiębiorcę przewozowego może podlegać karze jako uchylanie się od płacenia podatku lub podlegać karze grzywny jako nieumyślne zaniżanie podatku. W przypadku, gdy przedsiębiorca przewozowy nie spełnia obowiązków podatkowych związanych z prowadzeniem swojego przedsiębiorstwa, zezwolenia (patrz str. 4 i 5) mogą zostać cofnięte.

II. Przewóz osób autobusami niedopuszczonymi zgodnie z przepisami ruchu drogowego do ruchu na terytorium Republiki Federalnej Niemiec, które przy wjeździe lub wyjeździe przekraczają granicę Republiki Federalnej Niemiec z państwem trzecim (granicę między Szwajcarią a Niemcami)

Komunikacja liniowa

W przypadku opodatkowania przewozów w komunikacji liniowej obowiązują wyjaśnienia przedstawione w punktach 12 do 20, dotyczące podstawy opodatkowania, stawki podatku, właściwego urzędu skarbowego oraz zasad opodatkowania.

Przewozy okazjonalne

Następujące regulacje obowiązują w przypadku opodatkowania okazjonalnych przewozów autobusami nie dopuszczonymi zgodnie z przepisami prawa drogowego do ruchu na terytorium Republiki Federalnej Niemiec, które przy wjeździe lub wyjeździe przekraczają granicę Republiki Federalnej Niemiec z państwem trzecim:

a) Właściwy urząd

Przy wjeździe lub wyjeździe przez granicę Republiki Federalnej Niemiec z państwem trzecim opodatkowania dokonuje na granicy właściwy urząd celny. Działa on w tym przypadku w imieniu urzędu skarbowego, na terenie którego się znajduje.

b) Podstawa opodatkowania i stawka podatkowa

W celu uproszczenia procedury podatek VAT w przypadku jednorazowego opodatkowania przewozów obliczany jest na podstawie średniej opłaty przewozowej. Średnia opłata przewozowa wynosi 4,43 centa. Przy stawce podatkowej 16% należny podatek wynosi 0,7 centa za każdy przejechany na terytorium Republiki Federalnej Niemiec osobokilometr. Miarodajną liczbę osobokilometrów oblicza się poprzez przemnożenie liczby przewożonych pasażerów przez liczbę kilometrów przejechanych na odcinkach leżących na terytorium Republiki Federalnej Niemiec (rzeczywiście przejechanych na terytorium Republiki Federalnej Niemiec).

c) Zasady opodatkowania

(1) Przy wjeździe lub wyjeździe przedsiębiorca przewozowy zobowiązany jest do złożenia w urzędzie celnym na granicy z państwem trzecim deklaracji podatkowej za każdy poszczególny przejazd w dwóch kopiach. Urząd celny, który posiada formularze deklaracji podatkowych, ustala wysokość podatku na obu kopiach. Przedsiębiorca przewozowy po uiszczeniu podatku otrzymuje jedną kopię wraz z pokwitowaniem. Kopia deklaracji oraz pokwitowanie powinny znajdować się w pojeździe podczas podróży. Kolejną deklarację należy złożyć w urzędzie celnym przy wyjeździe z Republiki Federalnej Niemiec przez granicę z państwem trzecim, jeśli zmieniła się liczba pasażerów.

(2) W ciągu miesiąca można zgłosić odwołanie od ustalenia wysokości podatku przez urząd celny. W przypadku, gdy urząd celny nie uwzględni sprzeciwu lub nie uwzględni go w całości, sprawę przejmuje urząd skarbowy, na terenie którego znajduje się urząd celny.

(3) W przypadku jednorazowego opodatkowania przewozów nie uwzględnia się podatku naliczonego. Przedsiębiorca przewozowy może jednak ubiegać się o zwrot podatku naliczonego, w przypadku gdy podatek naliczony pozostaje w związku z przewozem osób, który podlega jednorazowemu opodatkowaniu przewozów. Informacji na temat zwrotu podatku naliczonego udziela Federalny Urząd Skarbowy, Friedhofstraße 1, 53225 Bonn (Tel. (02 28) 4 06 – 0, Telefax (02 28) 4 06 – 26 61, strona internetowa: http://www.bff.bund.de ).

(4) Przedsiębiorcy przewozowi mogą zamiast jednorazowego opodatkowania przewozów po upływie roku kalendarzowego ponownie zadeklarować swoje przewozy osobowe w ramach opodatkowania we właściwym urzędzie skarbowym (patrz str. 12) (Deklaracja podatku VAT UST 2 A). W takim przypadku podatek VAT oblicza się według opłaty za przejazd na części odcinków na terytorium Republiki Federalnej Niemiec (patrz str. 13). Od obliczonego należnego podatku VAT odlicza się naliczony podatek VAT związany z przewozem osób. Nie dotyczy to podatku naliczonego, który został już zwrócony. Na poczet tak obliczonego podatku zostaje zaliczony podatek VAT uiszczony w ramach jednorazowego opodatkowania przewozów na granicach z państwami trzecimi. Wysokość podatku VAT do zaliczenia należy wykazać za pomocą wszelkich ustaleń wymiaru podatku wydanych w związku z jednorazowym opodatkowaniem przewozów.

Zwolnienia w opodatkowaniu przewozu osób

(1) Przewóz osób nie podlega opodatkowaniu, gdy wykonywany jest nieodpłatnie lub własnymi autobusami nie w ramach działalności przedsiębiorstwa. Jeśli autobusami przewożeni są np. członkowie zagranicznych związków, stowarzyszeń kulturalnych (np. zespołów teatralnych i muzycznych, chórów itd.) lub uczniowie, studenci czy grupy młodzieży, można przyjąć, że przewóz osób nie jest wykonywany w ramach działalności przedsiębiorstwa. Należy to wykazać na podstawie dokumentów dopuszczających autobusu do ruchu.

(2) Przewóz osób nie zachodzi w przypadku, gdy związek, stowarzyszenie lub szkoła wynajmuje autobus i przewozi osoby wyłącznie w swoim imieniu, na swoją odpowiedzialną i na swój rachunek. Należy to wykazać na podstawie pokwitowań i dokumentów, które w szczególności pozwalają wyraźnie określić wzajemne relacje prawne. Istotne jest przy tym również to, czy kierowca autobusu jest pracownikiem przedsiębiorstwa wynajmującego autobus i czy jest przez nie opłacany. W takim przypadku należy przyjąć, że przewozu osób dokonuje przedsiębiorstwo autobusowe, a przedmiotowa usługa spełnia założenia podlegającego opodatkowaniu przewozu osób.

(3) W kwestii, czy przedstawione dowody w wystarczający sposób świadczą o tym, że nie zachodzi podlegający opodatkowaniu przewóz osób decyduje na miejscu dany urzędnik służb celnych. Z tego względu, w celu zapewnienia właściwej i sprawnej obsługi, w pojeździe musi znajdować się umowa najmu – ewentualnie z niemieckim tłumaczeniem. Z umowy tej powinno jednoznacznie wynikać, jakie usługi zapewnia wynajmujące przedsiębiorstwo. W przypadku, gdy tego rodzaju dokumenty nie zostaną przedstawione urzędowi celnemu, wymiar podatku VAT zostanie ustalony przez ten urząd. Z tego względu najemca autokaru powinien w celu uproszczenia procedury przed wykonaniem usługi przewozowej pozwolić właściwemu urzędowi skarbowemu na sprawdzenie, czy chodzi o nie podlegający opodatkowaniu przewóz osób, by móc przedstawić urzędnikowi celnemu odpowiednie zaświadczenie z tego urzędu.

(4) W przypadku, gdy przyjmuje się, że chodzi o nie podlegający opodatkowaniu przewóz osób, opodatkowaniu VAT podlega jednakże usługa wynajmu przez przedsiębiorcę, który prowadzi swoje przedsiębiorstwo z miejsca znajdującego się na terytorium państwa trzeciego, o ile wynajmowany środek transportu jest wykorzystywany na terytorium Republiki Federalnej Niemiec. Opodatkowanie przebiega wówczas zgodnie z ogólnymi zasadami (patrz str. 14 do 19).

Informacja dodatkowa

Dodatkowych informacji, które nie zostały zawarte w niniejszej instrukcji, udzielają urzędy skarbowe i urzędy celne. Istnieje również możliwość skorzystania z porad doradców podatkowych.

Opracowanie: Federalne Ministerstwo Finansów ( http://www.bundesfinanzministerium.de/Umsatzsteuer-.478.htm )

źródłó: BOTM, www.botm.gov.pl