Unia z eko-progami dla autobusowych zamówień

Unia Europejska chce zrealizować swoje ambitne, ekologicznecele i dlatego zamierza wprowadzić poprawiona dyrektywę 2009/33/WE, uzupełnionam.in. o twarde limity w zakresie kupowanych w ramach zamówień publicznych nowychpojazdów – zarówno lekkich, jaki i ciężkich, w tym także autobusów.

Dla Polski przewidzianonastępujące autobusowe progi:

• w 2020 r. – 37%

• w 2030 r. – 56%

To oznacza, że taki udział w publicznych zamówieniach mająmieć autobusy elektryczne, zasilane na wodór oraz na gaz ziemny, w tym biometan.

Jak to liczyć?

Pojazdy o zerowej emisji z rury wydechowej oraz pojazdyzasilane gazem ziemnym – pod warunkiem że ich eksploatacja odbywa się w pełni woparciu o biometan, co należy wykazać poprzez umowę na zakup lub inny sposóbpozyskania biometanu – liczy się jako 1 pojazd przyczyniający się do realizacjizobowiązania.

Taki sposób liczenia nie obowiązuje w przypadku tych państwczłonkowskich, w których minimalne zobowiązanie w zakresie zamówień przekracza50% ogólnego wolumenu zamówień publicznych, i zastosowanie ma wówczas wartośćgraniczna wynosząca 50%. Wszystkie inne pojazdy, które spełniają wymogiokreślone w tabeli niniejszego załącznika liczy się jako 0,5 pojazdu przyczyniającegosię do realizacji zobowiązania.

Eko tło

Unia energetyczna i ramy polityki klimatyczno-energetycznej nalata 2020–2030 określają ambitne zobowiązania Unii dotyczące dalszegozmniejszenia emisji gazów cieplarnianych do 2030 r. o co najmniej 40% wporównaniu z rokiem 1990, zwiększenia udziału energii ze źródeł odnawialnych wenergii zużywanej o co najmniej 27%, uzyskania oszczędności energii na poziomieco najmniej 27%, a także poprawy bezpieczeństwa energetycznego,konkurencyjności i zrównoważonego rozwoju Unii.

Dlatego Parlament Europejski intensywnie pracuje teraz naddyrektywą 2009/33/WE w zakresie energooszczędnych pojazdów transportudrogowego, która miałaby wprowadzić minimalne poziomy czystych pojazdówkupowanych w zakresie zamówień na lata 2025 i2030. Zdaniem brukselskich urzędników to powinno przyczynić się do umocnieniapolityki prowadzonej względem rynków, na których uzasadnione są inwestycje wzakresie mobilności niskoemisyjnej i bezemisyjnej.

Aktualny stan

Około 95 % pojazdów na europejskich drogach nadalwykorzystuje paliwa kopalne. Z europejskiej strategii na rzecz mobilnościniskoemisyjnej jasno wynika, że do wypełnienia unijnych zobowiązań w zakresieredukcji emisji potrzebne będzie w przyszłości znacznie większe upowszechnieniepojazdów niskoemisyjnych i bezemisyjnych. W strategii wskazano na znaczeniezamówień publicznych w tym kontekście. Zauważa się w niej, iż w celu wspieraniapopytu Komisja pracuje nad wprowadzeniem zachęt w przepisach dotyczącychzamówień publicznych, w kontekście rewizji dyrektywy w sprawie ekologicznieczystych pojazdów .

Jak zapowiedziano w komunikacie Komisji pt. „Europa w ruchu.Program działań na rzecz sprawiedliwego społecznie przejścia do czystej, konkurencyjneji opartej na sieci mobilności dla wszystkich” , niniejszy wniosek stanowi częśćdrugiego pakietu wniosków, który ma wnieść wkład w unijne działania na rzeczmobilności niskoemisyjnej. Pakiet ten został przedstawiony w komunikacieKomisji „Osiągnięcie mobilności niskoemisyjnej – Unia Europejska, która chroninaszą planetę, wzmacnia pozycję konsumentów oraz broni swojego przemysłu ipracowników”. Obejmuje on środki po stronie popytu i podaży, których celem jestwprowadzenie Europy na drogę mobilności niskoemisyjnej oraz wzmocnieniekonkurencyjności ekosystemu mobilności UE .

Negatywna ocena dyrektywy

Dyrektywa 2009/33/WE w sprawie promowania ekologicznieczystych i energooszczędnych pojazdów transportu drogowego, zwana „dyrektywą wsprawie ekologicznie czystych pojazdów” („dyrektywa”) uzupełnia horyzontalneprzepisy UE dotyczące udzielania zamówień publicznych . Dzięki wprowadzeniuobowiązku uwzględniania – przy udzielaniu zamówień publicznych na pojazdytransportu drogowego – czynnika energetycznego i oddziaływania na środowiskopodczas cyklu użytkowania pojazdu ma ona stymulować rynek ekologicznie czystychi energooszczędnych pojazdów, przyczynić się do zmniejszenia emisji CO2 iemisji zanieczyszczeń powietrza oraz zwiększyć efektywność energetyczną.

Ocena ex post przeprowadzona w 2015 r. wykazała, żedyrektywa 2009/33/WE zawiera poważne mankamenty. Organy publiczne niewykorzystują zazwyczaj zamówień publicznych w wystarczający sposób doprzyspieszenia rozwoju rynku ekologicznie czystych pojazdów . W ocenie wskazanona mankamenty wynikające ze struktury dyrektywy, w tym na niedostateczny zakresjej stosowania i brak definicji. Przepisy dotyczące zakupu pojazdów są alboniejasne (specyfikacje techniczne), albo nadmiernie skomplikowane (określaniewartości pieniężnej efektów zewnętrznych).

Czas na rewizję

Ogólnym celem niniejszej inicjatywy jest wzmocnienie rozwojurynku zamówień publicznych na ekologicznie czyste pojazdy, tj. pojazdyniskoemisyjne i bezemisyjne, a tym samym przyczynienie się do zmniejszeniaogólnych emisji pochodzących z działalności transportowej, a także dokonkurencyjności i wzrostu w sektorze transportu. Zamówienia publicznepozostają istotnymi bodźcami po stronie popytu, również w dziedzinie ciężkichpojazdów transportowych, w której nie obowiązują jeszcze żadne uregulowaniadotyczące zmniejszenia emisji CO2, choć są one obecnie przygotowywane. Pomagaona dodatkowo wspierać tendencję rynkową na rynkach samochodów osobowych idostawczych w państwach członkowskich, w których upowszechnienie czystychpojazdów jest niewielkie (w 2017 r. w 16 państwach członkowskich udziałbateryjnych samochodów elektrycznych w liczbie nowo rejestrowanych pojazdówwynosił mniej niż 1 %, a w 10 państwach członkowskich – mniej niż 0,5 %).Stymuluje również upowszechnienie ekologicznie czystych pojazdów ciężarowych wsegmencie przewozów ciężarowych.

Rewizja ma zapewnić objęcie zakresem dyrektywy wszystkichodpowiednich praktyk udzielania zamówień, wysłanie jasnych, długoterminowychsygnałów rynkowych oraz uproszczenie i zwiększenie skuteczności przepisów. Jejcelem jest zwiększenie wkładu sektora transportu na rzecz zmniejszenia emisjiCO2 i zanieczyszczeń powietrza oraz konkurencyjności i wzrostu gospodarczego.Wspiera ona również lepsze dopasowanie polityk w zakresie zamówień publicznychw państwach członkowskich, a tym samym ich większy wpływ na rynek.

W wyniku rewizji rozszerzony zostaje zakres stosowaniadyrektywy. Ustala się definicję „ekologicznie czystych pojazdów lekkich” woparciu o łączny próg emisji CO2 i emisji zanieczyszczeń powietrza. Możliwebędzie również przyjęcie aktu delegowanego na podstawie niniejszej dyrektywy,aby zastosować takie samo podejście w odniesieniu do pojazdów ciężkich wnastępstwie przyjęcia w przyszłości na szczeblu UE norm emisji CO2 wodniesieniu do tego rodzaju pojazdów. Określa się minimalne poziomy docelowe wzakresie zamówień publicznych na szczeblu państw członkowskich zgodnie zustaloną definicją oraz, w przypadku pojazdów ciężkich, w oparciu o paliwaalternatywne do czasu przyjęcia aktu delegowanego. Wprowadza się ponadto ramysprawozdawczości i monitorowania oraz rezygnuje z metody określania wartościpieniężnej efektów zewnętrznych.

Progi dla usług

Minimalne poziomy w zakresie zamówień na ekologicznie czystepojazdy transportu drogowego mają obowiązywać dla następujących usług:

60112000-6 Usługiw zakresie publicznego transportu drogowego

60130000-8 Usługiw zakresie specjalistycznego transportu drogowego osób

60140000-1 Nieregularnytransport osób

60172000-3 Wynajemautobusów i autokarów wraz z kierowcą

90511000-2 Usługiwywozu odpadów

60160000-7 Drogowytransport przesyłek pocztowych

60161000-4 Usługiw zakresie transportu paczek

Progi dla członków

Minimalnych poziomów docelowych w zakresie zamówień naekologicznie czyste pojazdy transportu drogowego w ramach wspierania mobilnościniskoemisyjnej w państwach członkowskich – dla środków transportu:

„