„Trolejbusy są sexy!”, czyli wnioski z programu TROLLEY
„Trolejbusy są sexy!”, czyli wnioski z programu TROLLEY
Po trzech latach intensywnej międzynarodowej współpracy pomiędzy dziewięcioma różnymi partnerami, finansowany z funduszy Unii Europejskiej projekt TROLLEY dobiegł końca. Celem projektu była promocja trolejbusów jako najbardziej czystej i najbardziej ekonomicznej formy transportu dla zrównoważonych miast i regionów w Europie Środkowej. Dzięki projektowi koncepcja ekologicznego i wydajnego transportu została ściśle powiązana z trakcją trolejbusową, a zarówno mieszkańcom miast, jak i politycznym decydentom przypomniano zalety płynące z eksploatacji tego bezpiecznego i niezawodnego środka transportu miejskiego. W okresie trwania trzyletniego programu TROLLEY zaobserwowano liczne inicjatywy rozpowszechniające komunikację trolejbusową na całym świecie. Werona, Leeds i Riyadh, stanowią doskonały przykład dynamicznie rozwijających się ośrodków miejskich, które odkryły zalety trolejbusów i uruchomiły zupełnie nowe systemy. Montreal i Helsinki przechodzą aktualnie proces oceny inwestycji. Plan obniżenia emisji dwutlenku węgla o 60% do 2050 roku ustanowiony przez UE czyni trolejbusy niezastąpionym środkiem służącym osiągnięciu istotnych w dziedzinie ochrony środowiska celów w gęsto zaludnionych regionach Europy. Przy kalkulacjach uwzględniających czynniki ekonomiczne i ekologiczne, trakcja trolejbusowa przewyższa każdą formę komunikacji miejskiej pod względem rentowności, wydajności i trwałości, szczególnie przy uzyskiwaniu lokalnej elektryczności z odnawialnych źródeł. Poniżej prezentujemy rezultaty projektu TROLLEY u poszczególnych partnerów.
SAG –Salzburg AG –partner wiodący
Wiodący partner projektu zoptymalizował procesy planowania rozwoju infrastruktury trolejbusowej. Na podstawie studiów wykonalności ekspansji sieci na przedmieścia Salzburga, SAG opracowało optymalne rozwiązania dotyczące zasilania trakcji w otwartej przestrzeni i na skrzyżowaniach ze zelektryfikowanymi liniami kolejowymi. Osiągnięto to dzięki zastosowaniu wystandaryzowanych naukowych modeli zbierania i analizowania danych oraz wskaźników ewaluacji. Oprócz nowego i zoptymalizowanego sposobu planowania, studia wykonalności uwzględniły analizy ekonomiczne rozbudowy linii numer 4 w Salzburgu oraz ogólne porównanie pomiędzy parametrami eksploatacyjnymi tradycyjnych autobusów a trolejbusów w odniesieniu do potencjalnego wydłużenia trasy linii. Wnioski uwzględniały wpływ na środowisko, frekwencję, wydajność ekonomiczną. Przeprowadzono także sondaż wśród pasażerów i mieszkańców dotyczący możliwego wydłużenia linii do Hallwang-Esch.
SZKT –przedsiębiorstwo komunikacyjne z Szegedu
SZKT opracowało przewodnik z kompleksowymi zaleceniami dotyczącymi planowania nowoczesnych elementów napowietrznych sieci trakcyjnej. Przewodnik bazuje na przykładowej przebudowie skrzyżowania przewodów trakcyjnych w Szegedzie, która miała umożliwić zwiększenie prędkości trolejbusów oraz zmniejszenie ilości przypadków oderwania się odbieraków prądu od sieci trakcyjnej. Przewodnik zawiera szczegółowe informacje o wybranych metodach rekonstrukcji sieci i uwzględnia dokładnie opisane i udokumentowane rekomendacje dotyczące najbardziej efektywnych rozwiązań.
TEP –przedsiębiorstwo komunikacyjne z Parmy
Nabycie dziewięciu nowoczesnych przegubowych trolejbusów Van Hool ExquiCity 18 umożliwiło wdrożenie do eksploatacji dziewięciu superkondensatorów Maxwell Double Layer HTM Power w celu przetestowania Systemu Odzyskiwania Energii Kinetycznej (Kinetic Energy Recovery System, KERS). Testy trolejbusów ExquiCity wykazały obniżenie konsumpcji energii o 26,24% w porównaniu z trolejbusami niewyposażonymi w KERS. Uczestnicząc jednocześnie w projekcie Inteligentnej Energii w Europie ACTUATE, TEP dąży do dalszego zwiększenia wydajności nowoczesnych trolejbusów, także przez opracowanie bezpiecznych procedur eco-drivingu dla kierowców.
BBG –Barnimer Busgesellschaft
Inwestycja związana z programem TROLLEY w Eberswalde dotyczyła zastąpienia dodatkowego silnika wysokoprężnego litowo-jonową baterią. Uzyskany w ten sposób pojazd posiada dwa w pełni elektryczne systemy napędowe. Pierwszy w Europie trolejbus o takim napędzie może uzyskiwać energię zarówno z napowietrznej sieci trakcyjnej, jak i z litowo-jonowej baterii. Na krótkich dystansach trolejbus może dodatkowo korzystać także z energii z superkondensatora, trzeciego elektrycznego systemu napędowego. Testy przeprowadzone w codziennej eksploatacji na początku 2013 roku wykazały, że optymalna odległość możliwa do pokonania poza zasilaniem z sieci i przy wykorzystaniu baterii wynosi 4 km. Pozostałe 12 km trasy pokonywane pod przewodami trakcyjnymi pozwala na ponowne naładowanie baterii. Tak zaplanowana eksploatacja umożliwia osiągnięcie idealnej wydajności i trwałości litowo-jonowych baterii.
Od początku 2013 roku ten w 100% bezemisyjny trolejbus jest zasilany w 100% ekologicznie uzyskaną elektrycznością, redukując w ten sposób emisję dwutlenku węgla o 95% w porównaniu z eksploatacją klasycznego spalinowego autobusu na tej samej trasie. Ta ogromnie istotna dla środowiska przewaga trolejbusu nad autobusem jest droższa jedynie 0,01 €za kilometr w Eberswalde. Kalkulacja kosztów została uzyskana w badaniu porównującym funkcjonowanie systemu trolejbusowego z fikcyjnym autobusowym.
LVB –Leipziger Verkehrsbetriebe
LVB przygotowało wytyczne dotyczące uruchomienia nowego systemu autobusu elektrycznego przy wykorzystaniu infrastruktury istniejącej sieci tramwajowej w Lipsku. W tym celu powstało studium wykonalności oparte na dostosowaniu miejskiej linii autobusowej nr 70 do zasilania z trakcji elektrycznej. Oceniono wyzwania techniczne, proponowane rozwiązania, czynniki ekonomiczne i możliwości realizacji. LVB planuje oprzeć system autobusów elektrycznych o istniejącą infrastrukturę i system zasilania w energię elektryczną eksploatowanych tramwajów. Faza projektu „eBus 70”związana z analizami została zakończona, rezultatem jest pierwszy krok wykonany w kierunku konwersji autobusowej linii 70 w zasilanie elektryczne.
Miasto Gdynia
Miasto Gdynia, razem z tamtejszym przewoźnikiem trolejbusowym PKT, opracowało techniczny podręcznik ze szczegółami dotyczącymi przebudowy klasycznych autobusów na trolejbusy. Materiał uzyskano na podstawie własnych doświadczeń związanych z udaną przebudową 30 niskopodłogowych autobusów miejskich Mercedes O405N i Citaro na trolejbusy. Książka opisuje w bardzo szczegółowy sposób cały proces konwersji, obrazując wszystkie aspekty techniczne i finansowe. Według twórców podręcznika skorzystanie z sugerowanych rozwiązań umożliwia zaoszczędzenie 75% środków w porównaniu z zakupem nowego trolejbusu o podobnych parametrach. Taka koncepcja może okazać się skutecznym sposobem odnowy taboru dla miast Środkowej i Wschodniej Europy, gdzie wciąż są eksploatowane liczne wiekowe pojazdy. Podręcznik jest dostępny w polskiej i angielskiej wersji językowej.
Miasto Brno
Miasto Brno skompletowało dokumentację dotyczącą planowania i pozwoleń na budowę nowej linii trolejbusowej łączej StarýLískovec z kampusem Bohunice, gdzie pracuje i studiuje około 40000 osób. Nowa linia trolejbusowa będzie stanowiła istotne wzmocnienie dla sieci publicznego transportu w Brnie, drugim największym mieście w Czechach. Dodatkowo dzięki wkładowi z programu TROLLEY zostanie zrealizowana linia trolejbusowa do miejskiego ZOO.
Uniwersytet Gdański
Uniwersytet Gdański opracował model umożliwiający ewaluację efektywności ekonomicznej eksploatacji systemu trolejbusowego. Model bazuje na siedmiu wskaźnikach, takich jak bezpośrednie koszty (koszty utrzymania, niezbędne inwestycje) czy wpływ na obniżenie emisji hałasu i dwutlenku węgla w miastach. Model obrazuje bardzo pragmatyczne podejście i może być łatwo używany przez przewoźników bądź organizatorów transportu miejskiego w celu dopasowania do lokalnych warunków.
TROLLEY –ogólne rezultaty
Głównym rezultatem projektu będą trzy moduły szkoleń przez internet (e-learning), międzynarodowy podręcznik w zakresie zaawansowanego magazynowania energii (na pokładzie i w ramach sieci), przewodnik referencyjny na temat łącznego wykorzystania sieci trolejbusowo-tramwajowej, kompendium intermodalności trolejbusów, międzynarodowy przewodnik w zakresie zastępowania autobusów diesel oraz Środkowoeuropejskie centrum wiedzy o trolejbusach. Pojazdy „na szelkach”oferują ogromny, ale nie w pełni wykorzystany potencjał umożliwiający przekształcenie transportu w miastach Europy Środkowej w bezpieczny, atrakcyjny i zrównoważony. Program TROLLEY ma na celu wyzwolenie tego potencjału i promowanie również miast Europy Środkowej jako prekursorów w dziedzinie mobilności opartej na transporcie elektrycznym.
