TRANSEXPO 2005: Calypso – międzynarodowy standard dla elektronicznych biletów bezkontaktowych

Podczas targów TRANSEXPO 2005 odbyła się konferencja „Calypso – otwarta i współoperatywna technologia elektronicznych kart miejskich bez kontaktu”, którą zorganizowało stowarzyszenie Calypso Networks Association. Podczas spotkania zaprezentowano zasadę działania systemów bezstykowych kart elektronicznych Calypso, doświadczenia w ich wprowadzaniu w różnych miastach Europy oraz możliwości, jakie niesie ze sobą ta technologia. Konferencję otworzyła Monika Chojnowska z Calypso Networks Association, która zaprezentowała technologię bezstykowych kart Calypso, sytuację na rynku, normy i standardy regulujące ten rynek. Następnie przedstawiła zalety elektronicznych biletów z punktu widzenia przewoźników, organów administracyjnych oraz klientów. Kolejnym punktem konferencji było przedstawienie przykładów implementacji systemów biletu elektronicznego, bazującego na systemie Calypso. Doświadczenia z Lizbony zaprezentował Kierownik Działu Biletowego w miejscowym przedsiębiorstwie komunikacyjnym CARRIS. O tym, jak system bezstykowej karty miejskiej NAVIGO  wprowadzano w Il-de-France opowiadał Francis Sykes z RATP Paris. O doświadczeniach z implementacją systemu Teleticketingu (STIB) typu MOBIB w Brukseli mówiła Etienne Graindor – integrator projektu w stolicy Belgii. Systemy biletowe, oparte o technologię wprowadzono ponadto m.in. w niemieckiej Konstancji i w Wenecji we Włoszech. Łącznie, funkcjonują one dziś w 40 miastach w blisko 14 krajach całego świata. Do dziś wydano ponad 10 milionów bezkontaktowych kart, opartych o system Calypso oraz zamontowano ponad 30 000 terminali. Bilety elektroniczne Calypso są użytkowane przez jedne z największych, intermodalnych sieci komunikacyjnych na świecie (m.in. Lizbona, Paryż). Szczególną popularność standard Calypso zdobył we Francji i Włoszech.

Dzisiaj przewoźnicy stają przed koniecznością jednoczesnej poprawy jakości świadczonych usług i optymalizacji przychodów. Jednym ze sposobów umożliwiających pogodzenie tych dwóch potrzeb jest właśnie wprowadzenie biletu elektronicznego. Rozwiązanie to jest siłą napędową zmian w systemach komunikacyjnych. Pasażerowie, którzy dotąd byli anonimowi, stają się praktycznie klientami przedsiębiorstwa. Ułatwia to dostęp do transportu, a dzięki dodatkowym usługom znacznie upraszcza codzienne życie, co pomaga zachęcić do korzystania z komunikacji miejskiej. Bilet elektroniczny umożliwia także lepsze zarządzanie układem komunikacyjnym poprzez łatwiejsze śledzenie potrzeb komunikacyjnych pasażerów oraz walkę z jeżdżącymi na gapę. Jednym z rozwiązań w dziedzinie biletów elektronicznych jest technologia Calypso, którą zainicjowali europejscy przewoźnicy komunikacyjni w latach 90. Rozwiązanie to jest niezależne od wszelkich monopoli przemysłowych. Technologia Calypso opiera się o zasadę bezkontaktowej transakcji pomiędzy kartą a terminalem, który jest najważniejszym elementem elektronicznego systemu biletowego. Co więcej, rozwiązanie oferowane przez Calypso jest wielofunkcyjne, a więc daje możliwość rozszerzania zakresu dostępnych usług (np. uiszczanie opłat za parkowanie, wstęp do muzeów, na obiekty sportowe, itp.), zapewniając jednocześnie wolność indywidualną.

Technologia Calypso definiuje komponenty systemu, które umożliwiają każdemu operatorowi transportu znalezienie własnego rozwiązania i adaptowanie jego ewolucji stosownie do wymagań operatora. Dzięki specjalnemu systemowi odkodowywania, który zwiększa prędkość transakcji nie ograniczając wymiany danych, transakcja pomiędzy kartą a terminalem jest szybka i bezpieczna. Ponadto, dzięki zgodności z najnowszymi standardami i normami, jest to rozwiązanie rozwojowe. Calypso jest zgodne z międzynarodową normą ISO 14443-B, dotyczącą transmisji bezkontaktowej, dzięki czemu system ten jest kompatybilny z chipami wielu różnych producentów (Atmel, Fujitsu, Hitachi, Infineon, Inside, NEC, Samsung, ST Microelectronics czy Texas Instruments TI). Oparcie zasady działania o wspólną, uzgodnioną specyfikację Calypso powoduje, iż jest ona zdolna do współpracy z kartami należącymi do różnych sieci.

Tabela 1: System Calypso jest dostępny przez szeroką gamę licencjobiorców

System Calypso jest sprzedawany przez kilku dystrybutorów, a także przez firmy, które oferują produkty bazujące na Calypso poprzez integrację komponentów OEM Calypso nabytych od licencjobiorcy. Są to takie firmy, jak: Accor, AFC, Applicam, ARD, Atoll Technology, Ceacti, DBT, Delta Systemi, Elektrosoft, Empresa1, ERG, Horo Quartz, Horo-Smart, Indra, ITS, Link, Thomson ISR oraz Traidis. Przewoźnicy, którzy użytkowali systemy biletowe typu Calypso chcąc gromadzić doświadczenia z jego użytkowania powołali grupę Calypso Network Association (CNA). Jest to organizacja międzynarodowa o charakterze non-profit. Dzięki temu wszelkie prace rozwojowe nad systemem Calypso są na bieżąco konsultowane z przewoźnikami, którzy biorą udział w pracach nad standardem dla systemu elektronicznych biletów. Z drugiej strony, CNA zapewnia operatorom niezawodną i pewną operacyjną platformę techniczną dla systemów elektronicznych biletów. Organizacja jest finansowana ze środków licencjobiorców (dostawców), rocznych składek członkowskich i partnerskich oraz różnego rodzaju subsydiów. Głównymi celami zrzeszenia CNA są:

• znalezienie odpowiedzi na potrzeby operatorów transportu miejskiego i gwarancja trwałości ich inwestycji
• umożliwienie wymiany i wspólnego gromadzenia wiedzy i umiejętności
• definiowanie i rozwój specyfikacji Calypso
• tworzenie schematu certyfikacji gwarantującego kompatybilność produktu
• zapewnienie promocji Calypso

Stowarzyszenie CNA dzieli się na trzy grupy robocze, zajmujące się różnymi zakresem działań, jak:

• „Rozwój specyfikacji i rozwój techniczny” (dba o zgodność prac rozwojowych z potrzebami przewoźników)
• „Kompatybilność i współoperatywność” (dla zapewnienia, że każda oznakowana karta Calypso będzie działać z każdym oznakowanym terminalem Calypso)
• „Promocja i standaryzacja” (tworzenie krajowych i międzynarodowych inicjatyw zmierzających do upowszechnienia standardu Calypso)

Podsumowując, należy stwierdzić że przy podejmowaniu decyzji o wprowadzeniu biletów elektronicznych, wybór rozwiązania Calypso oznacza czerpanie korzyści z ponad 10 lat doświadczeń oraz posiadanie dostępu do znacznej liczby kompatybilnych kart. Ponadto, przewoźnik może liczyć na pomoc we wprowadzaniu tego rozwiązania ze strony organizacji CNA. Podejmowane przez CNA inicjatywy zmierzające do standaryzacji systemów elektronicznych biletów dają gwarancję, że wprowadzony system będzie trwałym rozwiązaniem, którego nie trzeba będzie za kilka lat wymieniać na inne. Uczestnictwo w organizacji CNA oznacza także branie czynnego udziału w rozwoju technologii Calypso.
Więcej informacji o systemach biletowych Calypso i organizacji CNA można znaleźć na stronie internetowej www.calypsonet-asso.org