System poboru opłat za korzystanie przez autobusy i ciężarówki z autostrad i tras szybkiego ruchu w Austrii

Od 1 stycznia 2004 r. opłaty za przejazd pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej ponad 3,5 tony są pobierane w Austrii metodą całkowicie elektroniczną. W celu zapewnienia płynności ruchu i możliwości poboru opłaty bez konieczności zatrzymywania pojazdu, Austria wdrożyła system oparty na technologii mikrofalowej mający zastąpić dotychczasowe winiety, których ważność wygasła z końcem 2003 r.. Nowe regulacje dotyczą jedynie ciężarówek oraz autobusów o dopuszczalnej masie całkowitej ponad 3,5 tony i nie przewiduje się ich rozszerzenia na samochody osobowe .

Wszystkie autobusy i ciężarówki o dopuszczalnej masie całkowitej ponad 3,5 tony, korzystające z autostrad i tras szybkiego ruchu w Austrii, muszą od chwili aktywowania systemu mieć zainstalowane na przedniej szybie specjalne urządzenie zwane GO-Box. Aparat ten komunikuje się na wysokiej częstotliwości z czujnikami zainstalowanymi na autostradowych bramkach, co umożliwia automatyczny pobór opłat bez zakłócania płynności ruchu drogowego. System obejmuje całą sieć autostrad oraz tras szybkiego ruchu w Austrii i wprowadza zasadę odpłatności zależnie od liczby przejechanych kilometrów, co zwiększa średnio o ok. 20% dotychczasowe koszty transportu na terenie Austrii.

Podstawy prawne poboru opłat drogowych w Austrii

Za pobór opłat drogowych odpowiada ASFINAG, założona w 1982 r. spółka Skarbu Państwa. Przedsiębiorstwo to otrzymało w 1997 r. uprawnienia do planowania, budowy, utrzymywania dróg i pobierania za nie opłat. Opłaty drogowe stanowią główne źródło finansowania ASFINAG’u. Dotychczas istniało w Austrii 6 odcinków dróg z systemem dodatkowych opłat zależnych od wielkości pojazdu, podczas gdy na większości dróg obowiązywał system winiet. W celu ułatwienia dokonywania opłat zdecydowano się na przyjęcie jednolitego systemu opłat drogowych i ogłoszono przetarg na projekt takiego systemu.

Przetarg na opłaty drogowe od samochodów ciężarowych i autobusów wygrała włoska firma Autostrade mająca ponad 50 lat doświadczenia w tworzeniu systemów poboru opłat drogowych. Kontrakt został zawarty na 10 lat. W celu tworzenia elektronicznego systemu poboru opłat w Austrii Austostrade powołała przedsiębiorstwo EUROPPASS odpowiedzialne za kształt wdrażanego systemu i użyte rozwiązania techniczne.

Wysokość obecnych opłat odpowiada dyrektywie UE (RL 1999/62/EG), zgodnie z którą taryfy powinny być zorientowane na koszty budowy, obsługi i rozbudowy sieci drogowej. Dyrektywa ta zostanie zastąpiona nową począwszy od 2005 lub 2006 r., która dopuszcza zwiększenie taryf o koszty obciążeń dla środowiska. Klasy i stawki opłat zostały ustalone przez ASFINAG w uzgodnieniu z Federalnym Ministerstwem Transportu, Innowacji i Technologii. Znajdują się one w rozporządzeniu o stawkach opłat drogowych oraz federalnej ustawie o opłatach drogowych z 2002 r., która weszła w życie 1 stycznia 2003 r.

Funkcjonowanie nowego systemu

Jest to jeden z pierwszych na świecie systemów poboru opłat drogowych typu free-flow. System składa się z dwóch widocznych dla kierowców komponentów: bramek z czujnikami na autostradach i urządzeń pojazdowych, czyli skrzynek GO-Box. Dzięki technologii mikrofalowej klasyczna forma poboru opłat drogowych zostanie w przypadku objętych nowym systemem pojazdów całkowicie wyeliminowana.

W aparaty GO-Box można zaopatrzyć się w około 220 punktach sprzedaży na terenie Austrii (stacje benzynowe, punkty sprzedaży winiet dla samochodów osobowych), głównie na terenach przygranicznych. Istnieje także możliwość złożenia zamówienia przez Internet, pocztą lub faxem (wzór zamówienia po polsku można znaleźć pod: www.go-maut.at/go ). Już obecnie prowadzona jest wstępna sprzedaż. Cena aparatu (zakodowanego na konkretny pojazd) wynosi 5 EUR z VAT. W przypadku utraty aparatu, za nowy płaci się już 40 EUR plus VAT.

Aparat GO-Box mocuje się za pomocą taśmy samoprzylepnej na przedniej szybie. Urządzenie ma wielkość paczki papierosów i waży około 100 gramów. Jego dokładne wymiary to 11,5 x 6,5 x 2,7 cm. Urządzenie jest kompatybilne z pozostałymi systemami elektronicznego poboru opłat, np. ze szwajcarskim. Obecnie prowadzone są prace nad dopasowaniem oprogramowania także do nowych czytników niemieckich. W początkowym okresie przy przejeździe przez Austrię i Niemcy konieczny będzie jednak montaż dwóch urządzeń.

Obok GO-Box’ów najważniejszą częścią systemu są bramki zainstalowane nad autostradami i drogami. Bramki wyposażone są w anteny mikrofalowe rozpoznające numer GO-Box’u przejeżdżającego w ich zasięgu pojazdu i przekazujące ten numer do centrali. Po przeliczeniu ilości kilometrów przejechanych w obszarze obowiązywania opłat, zostaje pobrana odpowiednia suma, a GO-Box zawiadamia kierowcę o tym fakcie sygnałem dźwiękowym. Jednocześnie centrala danych EUROPPASS zapamiętuje dane rozliczeniowe, a opłata zostaje naliczona w wybrany przez klienta sposób.

Sposoby uiszczania opłat

Użytkownik ma możliwość wyboru sposobu uiszczania opłat drogowych, deklarując preferowany sposób przy kupnie i rejestracji GO-Box’u. Może to być opłata w systemie "pre-paid" lub rozliczenie poprzez ściągnięcie opłat z konta za pomocą systemu podobnego do obsługującego karty kredytowe – "post-payment".

W systemie "pre-paid" pewna kwota jest załadowana na koncie skrzynki GO-Box, a potrącenie odpowiedniej sumy z tego konta następuje przy przejeździe pod bramką. Ten wariant dokonywania płatności może być realizowany gotówką lub kartą Maestro, kartą kredytową lub paliwową. Odbierana po raz pierwszy skrzynka GO-Box musi zostać naładowana impulsami o minimalnej wartości 45 EUR (włącznie z VAT). Później minimalna kwota jednego ładowania wynosi 50 EUR (włącznie z VAT). Maksymalna wysokość kwoty naładowania jest ograniczona dla jednej skrzynki do sumy 500 EUR (włącznie z VAT). Kwoty opłat drogowych są ważne tylko dwa lata od ostatniego ładowania, a później przepadają i nie ma możliwości potrącania z załadowanego konta.

W przypadku systemu "post-payment" właściciel pojazdu otrzymuje regularnie rozliczenie przejechanych kilometrów. Ten wariant dokonywania płatności można realizować za pomocą kart Maestro, kart kredytowych lub paliwowych. Należy uiścić tylko opłatę manipulacyjną w wysokości 5 EUR przy odbiorze aparatu GO-Box.

Nowe taryfy

W zależności od liczby osi pojazdy o dopuszczalnej masie całkowitej ponad 3,5 t zostały podzielone na trzy kategorie oznaczające odpowiednie stawki opłat:

Średnia opłata wynosi 0,22 EUR za kilometr (bez VAT) i jest to o około 30% więcej niż w Niemczech. Ponadto istnieje siedemnaście tzw. odcinków opłat specjalnych, gdzie opłaty te są znacznie podwyższone (np. przełęcz Brenner). Szczegółowe informacje na ten temat znajdują się na stronie www.vignette.at . W celu ułatwienia obliczania kosztów przejazdu firma EUROPPASS zamieściła na swoich stronach internetowych "kalkulator drogowy" umożliwiający dokładne wyliczenie opłat ( www.europpass.at ).

Autobusy mają zawsze tę samą, raz przyznaną, kategorię – przyczepy nie są brane pod uwagę. W przypadku ciężarówek podstawowa kategoria jest ustalana automatycznie przy przydzielaniu skrzynki GO-Box. Każdorazowe doczepienie przyczepy oznacza konieczność odpowiedniego przeprogramowania GO-Box’u. Nie przewiduje się zniżek dla osób często korzystających z płatnych odcinków ani dla obywateli poszczególnych krajów, co prawodawca uzasadnia jednakowymi kosztami przejazdu każdego pojazdu.

Kontrola opłat

System kontroli opłat składa się z kontroli automatycznych na bramkach oraz z tradycyjnych patroli służb nadzoru mających prawo do zatrzymania pojazdu i sprawdzenia GO-Box’u. Na łącznie 400 bramek ponad 100 zostanie wyposażonych w elektroniczne urządzenia kontrolne mające możliwość sprawdzenia kategorii przejeżdżającego pod bramką pojazdu i zgodności z nią ustawień GO-Box’u. Informacje o ewentualnych niezgodnościach będą przesyłane w postaci zdjęcia pojazdu do centrali, gdzie zostanie podjęta decyzja o pobraniu tzw. opłaty zastępczej albo o wysłaniu patrolu kontrolnego.

Niezależnie od systemu automatycznych kontroli zostały powołane służby nadzoru opłat. Specjalnie oznakowane pojazdy będą brały udział w ruchu drogowym, stacjonowały w punktach kontroli ruchu, a także w pobliżu granic z krajami trzecimi. Pracownicy służby nadzoru mają uprawnienia do sprawdzenia stanu pojazdu i GO-Box’u, nakładania karnych opłat w wysokości do 4.000.- EUR, a w sytuacjach wyjątkowym zakazania dalszej jazdy pojazdu.

Dokładny opis oznakowań pojazdów służby nadzoru opłat oraz bramek kontrolnych i sposobu przeprowadzania kontroli można znaleźć na stronie www.vignette.at/maut/lkwmaut . Pierwsze patrole pojawią się na drogach w październiku 2003, w okresie próbnego działania systemu.

Szczegółowe informacje na temat działania systemu, także po polsku, można znaleźć na stronach internetowych:
– www.vignette.at
– www.europpass.at
oraz pod numerem telefonu centrum informacyjnego ASFINAG’u: 00800 400 11 400 .