Silniki CNG (5): Tedom

Pomimo, iż na rynku silników dla ciężarówek i autobusów firma Tedom zaistniała stosunkowo niedawno, bo w 2003 r., to jej doświadczenie w produkcji silników jest znacznie bogatsze. Firma Tedom powstała w 1991 r. i początkowo zajmowała się wytwarzaniem układów kogeneracji (skojarzonego wytwarzania ciepła i energii elektrycznej), bazujących na silnikach spalinowych, w tym także z zasilaniem gazowym. W kolejnych latach asortyment firmy poszerzył się m.in. o agregaty prądotwórcze oraz inne rozwiązania dla przemysłu energetycznego. Ponadto, przejmując w 2003 r. od upadłej firmy Škoda Truck International (ex LIAZ) zakłady Jamot, które dostarczały silniki na potrzeby ciężarówek i autobusów, Tedom stał się kontynuatorem tradycji tego znanego czeskiego producenta w zakresie jednostek napędowych.

Historia

Pierwsze ciężarówki Škoda 706RO zaczęły opuszczać zakłady w Libercu w 1951 r., gdzie przeniesiono ich produkcję z fabryki Praga – Letnany. Od 1953 r., firma używała marki Škoda-LIAZ, a produkcję silników do tych pojazdów ulokowano w Jabloncu nad Nisou. W latach 60. zakłady zostają rozbudowane do zdolności produkcyjnych 30 000 silników rocznie i są one stosowane nie tylko w ciężarówkach, produkowanych w Libercu, ale także w maszynach budowlanych i rolniczych, pompach, lokomotywach, generatorach prądu i układach kogeneracji.

W 1995 r. koncern Škoda z Pilzna znów przejął kontrolę nad firmą i zmienił jej nazwę na Škoda-LIAZ, a w 1998 r. na Škoda Truck International i przywrócił markę Škoda. Załamanie rynku pod koniec lat 90. spowodowało jednak, że firma Škoda Truck International w 2001 r. ogłosiła upadłość. W 2003 r. zakłady Jamot zostały przejęte przez firmę Tedom, która zmieniła jej nazwę na Tedom Motory, a markę produkowanych silników na Tedom.

Aktualna oferta

Obecnie na ofertę firmy składa się rodzina zunifikowanych silników 6-cylindrowych typu M1.2C, odziedziczonych po Jamot/Škoda-LIAZ. Są to jednostki o pojemności skokowej 11,9 dm3 i zakresie mocy od 152 do 300 kW w wersji Diesel oraz od 152 do 210 kW w odmianie zasilanej gazem ziemnym. Są one oferowane zarówno w wersji trakcyjnej, jak i stacjonarnej. Co ciekawe, jednostki do zastosowania stacjonarnego mogą być zasilane także biodieslem, etanolem, gazem propan-butan (LPG) lub biogazem.

Tabela 1: Silniki Tedom serii M1.2C z napędem gazowym w wersji Euro 2

Przez długi okres historii zakładów, zdecydowana większość silników trafiała do ciężarówek LIAZ. Jednak kryzys gospodarczy końca lat 90. spowodował, że struktura sprzedaży bardzo się zmieniła. Teraz silniki te są wykorzystywane głównie do montażu w remontowanych ciężarówkach i autobusach, a wersje gazowe są często stosowane przy konwersji przez niektórych przewoźników posiadanego taboru na napęd gazowy.

Tabela 2: Silniki Tedom serii M1.2C z napędem gazowym w wersjach Euro 3 i Euro 4

Silniki gazowe dla autobusów

Dawniej głównym odbiorcą silników autobusowych z Jablonca była Karosa. Dziś, zwłaszcza z wersji gazowych, chętnie korzystają mniejsi producenci, tacy jak słowackie firmy SlovBus czy Novoplan. Są one stosowane także w produkowanych od 2004 r. autobusach Tedom Kronos. Silniki zasilane gazem ziemnym pojawiły się w ofercie Škody w latach 90., kiedy to w Czechach i na Słowacji znacznie wzrosło zainteresowanie napędami alternatywnymi. Początkowo były to jednostki Euro 2 i Euro 3. Po przejęciu zakładów przez Tedom, rozpoczęto prace nad silnikiem wyposażonym w układ elektronicznie regulowanego, indywidualnego wtrysku mieszanki do każdego cylindra. Pozwala to na bardzo precyzyjne dozowanie mieszanki metanu i powietrza we wszystkich cylindrach, umożliwiając spełnienie bardzo rygorystycznych norm emisji spalin Euro 4. Owoc tych prac zaprezentowano w lipcu 2004 r., podczas targów Autotec w Brnie, gdzie pokazano także wyposażony w niego, niskopodłogowy autobus Tedom Kronos 123G, który stanowił pewną niespodziankę.

Co z Polską?

Z wypowiedzi przedstawicieli firmy podczas targów wynikało, że wejście na bardzo trudny rynek autobusów miejskich w Polsce z modelem 123G jest mało prawdopodobne. Jednocześnie Tedom dał do zrozumienia, że chciałby zachęcić polskich producentów do korzystania z jego silników gazowych. Obserwując panującą ostatnio w kraju tendencją do ograniczania cen autobusów, przy atrakcyjnej cenie silniki Tedom mogą okazać się ciekawą alternatywą dla jednostek zachodnich producentów. Tym bardziej, że jednostki te nie są obce polskim przewoźnikom – motory z Jablonca przez prawie dwie dekady napędzały licencyjne autobusy Jelcz serii RTO, a pod koniec lat 80. w niewielkich liczbach trafiały do autobusów międzymiastowych Jelcz D120. Warto także zwrócić uwagę, że najnowszy silnik Tedom ML640 NG3 Euro 4 jest dostępny zarówno w wersji poziomej, jak i pionowej. Czy zatem firmie Tedom uda się uszczknąć kawałek polskiego rynku komponentów autobusowych? O tym powinniśmy się przekonać w najbliższym czasie.