Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy – Prawo przewozowe
16 grudnia br. Sejm uchwalił w ekspresowym czasie ustawę o zmianie ustawy „Prawo przewozowe” z dnia 15 listopada 1984 r. Znowelizowaną ustawę skierowano 8 grudnia br. do Komisji Infrastruktury, gdzie pierwsze czytanie odbyło się 13 grudnia, a już 16 grudnia została uchwalona przy 409 głosach za i 2 przeciw (Piechociński Janusz i Stanibuła Ryszard z PSL). Następnie ustawę przekazano Prezydentowi i Marszałkowi Senatu. Nowa ustawa zamienia przepisy art. 33 a i art. 34 ust. 1 pkt 2 ustawy „Prawo przewozowe” z dnia 15 listopada 1984 r., które uznane zostały przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodne z Konstytucją, wyrokiem z dnia 29 czerwca 2004 r. (Dz. U. Nr 160, poz. 1678). Trybunał Konstytucyjny stwierdził, iż zarówno ustawa jak i wydane na jej podstawie rozporządzenie nie różnicują sytuacji osób, które opłaciły należność za przejazd ulgowy, a tylko nie były w stanie udokumentować uprawnienia do ulgowego przejazdu w trakcie podróży, od sytuacji osób wyłudzających świadczenie przewozu. Dotychczasowe przepisy ustawowe nie przewidywały możliwości dochodzenia zwrotu pobranych przez przewoźnika opłat ani też ich umorzenia. Projekt ustawy przewiduje możliwość zwrotu pobranej przez organ kontrolny należności za przewóz oraz opłaty dodatkowej albo ich umorzenia w sytuacji wystawienia wezwania do zapłaty, jeżeli podróżny w terminie 7 dni od dnia przewozu przedstawi przewoźnikowi dokument uprawniający go do przejazdu ulgowego lub bezpłatnego albo też ważny dokument przewozu.
„Konsultacje społeczne”
Projektowi nowej ustawy Prawo przewozowe nadano tryb pilny z uwagi na utratę z dniem 31 stycznia 2005 r. mocy dotychczasowej regulacji w tym zakresie. Wygaśnięcie tych przepisów spowodowałoby brak możliwości egzekwowania przez przewoźników opłat za przejazdy bez ważnych biletów lub dokumentów uprawniających do bezpłatnych lub ulgowych biletów. W tej sytuacji powstałby 1 lutego totalny chaos komunikacyjny o niespotykanej do tej pory skali. W tej sytuacji posłowie znacznie przyspieszyli prace nad projektem i w efekcie izby gospodarcze branży autobusowej nie miały czasu do zaopiniowania go. Nawet tak wytrawny gracz sejmowy jak PIGTSIS nie uczestniczył w opiniowaniu projektu i dopiero na etapie kolejnych czytań w sejmie zgłosił swoje uwagi. Zaprezentujemy je w InfoBusie w przyszłym tygodniu. Natomiast warto podkreślić, że opiniowaniem ustawy zajęły się spółki PKP „Przewozy regionalne” i „Intercity”, kolejowa Izba Transportu Lądowego, a w zakresie transportu lokalnego i miejskiego – uzyskano akceptację Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego. Biorą w niej udział przedstawiciele rządu oraz samorządu terytorialnego – Unii Metropolii Polskich, Unii Miasteczek Polskich, Związku Miast Polskich, Związku Gmin Wiejskich RP, Związku Powiatów Polskich, Federacji Związków i Gmin i Powiatów RP oraz przedstawiciele marszałków województw. Sami praktycy… Czyli łagodnie mówiąc, przeprowadzona konsultacja społeczna w zakresie ustawy, która dotyczy wszystkich przewoźników prowadzących przewozy osób w Polsce, była niepełna…
Orzeczenie Trybunału…
Przeprowadzana nowelizacja ma na celu zmianę przepisów ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. „Prawo przewozowe”, które zostały uznane przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodne z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej. Trybunał Konstytucyjny orzekł, że:
1. art. 33a ust. 3 powołanej ustawy, w zakresie, w jakim przewiduje pobieranie jednakowej opłaty dodatkowej zarówno za przejazd bez dokumentu potwierdzającego posiadanie uprawnienia do ulgi, jak i za przejazd bez dokumentu przewozowego albo w sytuacji braku upoważnienia do ulgi – jest niezgodny z art. 2 i art. 32 ust. l w zw. z art. 64 ust. 2 Konstytucji,
2. art. 34 ust. l pkt 2 ustawy -jest niezgodny z art. 92 ust. l Konstytucji,
3. Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 9 kwietnia 1999 r. w sprawie sposobu ustalania opłat dodatkowych z tytułu przewozu osób oraz zabieranych ze sobą do środka transportowego zwierząt i rzeczy (Dz. U. Nr 38, póz. 376) jest niezgodne z art. 92 ust. l Konstytucji.
Wydając orzeczenie Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że zarówno ustawa jak i wydane na jej podstawie rozporządzenie nie różnicują sytuacji osób, które opłaciły właściwie należności za przejazd, a tylko nie były w stanie udokumentować uprawnienia do ulgowego przejazdu w trakcie podróży, od sytuacji osób wyłudzających świadczenie przewozu. Mając powyższe na uwadze projekt ustawy rozgranicza stan, w którym pasażer odbywa przejazd bez biletu, uchylając się od uiszczenia należności, od sytuacji, gdy osoba odbywająca podróż nie posiada przy sobie dokumentu poświadczającego uprawnienie do ulgi lub przejazdu bezpłatnego. Zgodnie z projektem ustawy przewoźnik lub osoba przez niego upoważniona, stwierdzając podczas kontroli brak dokumentu przewozu (biletu) albo ważnego dokumentu do przewozu bezpłatnego lub ulgowego, pobierają właściwą należność za przewóz i opłatę dodatkową albo wystawiają wezwanie do zapłaty. Należy mieć na uwadze, że w chwili dokonywania czynności kontrolnych przewoźnik nie jest w stanie stwierdzić, czy pasażer, który powołuje się na brak przy sobie odpowiedniego dokumentu, w istocie posiada uprawnienie do przejazdu bezpłatnego, ulgowego albo też ważny na ten przejazd bilet jednorazowy lub okresowy. W zależności od wyboru pasażera organ kontrolny pobiera właściwą należność za przewóz (pełną albo z potrąceniem ceny biletu ulgowego) oraz opłatę dodatkową albo też wystawia wezwanie do zapłaty. Dotychczasowe przepisy ustawowe nie przewidywały możliwości dochodzenia zwrotu pobranych przez przewoźnika opłat albo też ich umorzenia.
Projektowany art. 33a ust. 3a i 3b ustawy przewiduje zwrot pobranej przez organ kontrolny przewoźnika należności za przewóz oraz opłaty dodatkowej albo ich umorzenie w sytuacji wystawienia wezwania do zapłaty, jeżeli podróżny, w terminie 7 dni od dnia przewozu, przedstawi dokument uprawniający go do przejazdu ulgowego lub bezpłatnego albo też ważny dokument przewozu, np. bilet okresowy, którego nie miał on podczas odbywania przejazdu. Rozwiązanie takie stosują niektórzy przewoźnicy w transporcie lokalnym, jak również przewoźnicy kolejowi na podstawie wydawanych przez siebie regulaminów przewozu osób. Regulacje takie wymagają jednak umocowania w ustawie, na co wskazał Trybunał Konstytucyjny.
Będzie opłata manipulacyjna
Mając na uwadze koszty administracyjne związane z umarzaniem lub ze zwrotem pobranych w takiej sytuacji opłat, projekt ustawy przewiduje należną przewoźnikowi opłatę manipulacyjną, odpowiadającą poniesionym przez niego kosztom wykonywanych dodatkowo czynności zarówno podczas przewozu, jak też po jego zakończeniu. Sposób ustalenia takiej opłaty określony zostanie w rozporządzeniu wykonawczym do ustawy. Ponadto projekt ustawy (art. 33 ust. 3c) przewiduje możliwość obniżenia przez przewoźników wysokości opłaty dodatkowej w razie natychmiastowego jej zapłacenia przez podróżnego albo w terminie wyznaczonym w wezwaniu do zapłaty. W obecnie stosowanych regulaminach przewoźników upust taki wynosi 30%, co przyczynia się do sprawniejszego i pełniejszego egzekwowania należnych przewoźnikowi opłat. Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że upoważnienie zawarte w art. 34 ust. l pkt. 2 ustawy, nie formułując szczegółowych wytycznych, nie odpowiada wymogom wynikającym z art. 92 ust. l zd. 2 Konstytucji. Trybunał Konstytucyjny stoi na stanowisku, że Konstytucja jednoznacznie wymaga wytycznych do wydania rozporządzenia i ich brak stanowi wystarczającą podstawę do uznania niekonstytucyjności zarówno przepisu ustawy nie zawierającego wytycznych, jak i wydanego na podstawie takiego upoważnienia ustawowego rozporządzenia.
W projekcie ustawy zawarto szczegółowe upoważnienie do wydania rozporządzenia (art. 34a), przewidujące między innymi sposób ustalania opłat dodatkowych w poszczególnych sytuacjach, odpowiednio zróżnicowanych w zależności od strat ponoszonych przez przewoźnika i powodu nałożenia opłaty dodatkowej, jak również sposób ustalenia opłaty manipulacyjnej w zależności od kosztów czynności przewoźnika związanych ze zwrotem lub umorzeniem opłat.
Ustawa ma wejść w życie 1 lutego 2005 r.
