Scania: z gryfem i korbą w herbie

Tak jak banknoty mają znaki wodne, potwierdzające ich oryginalność, tak ciężarówki, autobusy i silniki Scania opatrzone są symbolem będącym gwarancją ciągłości marki i zapisem jej tradycji. Charakterystyczny znak, składający się z głowy gryfa i korby mają już ponad wiek.

Znak firmowy Scanii może się poszczycić dokładnie 103 latami tradycji. Nie tracąc blasku, przechodził wiele zmian dostosowujących go do panujących trendów wzorniczych. Jednak centralną pozycję zawsze zajmował mityczny gryf – istota kojarzona z takimi cechami, jak siła, szybkość, czujność i odwaga.W mitologii, gryfy należą do najsilniejszych istot wszechczasów. Przedstawia się je jako czworonożne zwierzęta o tylnych kończynach i ogonie lwa oraz z głową i przednimi kończynami, wraz ze skrzydłami, pochodzącymi od orła. Jego moc rozciągała się zatem zarówno na ziemię, jak i niebo. Jego ojczyznę, w różnych czasach, umiejscawiano w północnej Rosji, Etiopii lub Indiach około 5 000 lat temu. Gryfy były uważane za symbol siły, szybkości, czujności i odwagi. W przekazach mitologicznych, zazwyczaj ujeżdżane były przez różnych bogów, stąd przydomek „psy Zeusa”. W mitologii greckiej, na jego grzbiecie przedstawiano Apollona. Maskinfabriks Aktiebolaget Scania zapożyczyła go z herbu szwedzkiej prowincji Skane (po łacinie Scania). Ta zaś przejęła ów symbol z herbu przyznanego Malmö w 1437 roku przez Eryka Pomorskiego – króla Norwegii, Danii i Szwecji.

Znak zawierający korbę rowerową, napis „Scania” i umieszczonego w środku gryfa, został zarejestrowany w Szwedzkim Urzędzie Patentowym (PRV) w roku 1901 jako znak firmowy Maskinfabriks Aktiebolaget Scania w Malmö. Rok później, zakłady opuściła pierwsza seria produkcyjnych, szwedzkich samochodów, na którą składało się 5 pojazdów. W roku 1891 założona zostaje firma Vagnfabriksaktiebolaget i Södertelge, którą w 1906 roku zarejestrowano pod skrótem VABIS. Jej znak firmowy stanowił wpisany w elipsę napis „VABIS”. W 1911 roku obie firmy połączyły się, dając początek nowemu znakowi firmowemu. Zdecydowano się na dość prosty zabieg, polegający na wkomponowaniu obu nazw w dotychczasowy symbol, reprezentujący teraz firmę Scania-Vabis AB. Już wtedy bowiem, władze firmy zdawały sobie sprawę z potrzeby utrzymania dotychczasowej tożsamości, symbolu dobrze znanego na rynku. Tak narodził się legendarny znak firmowy.

Jak wynika z archiwalnych dokumentów PRV, początkowo ani Scania ani Vabis nie zadały sobie trudu standaryzacji wymiarów ich cennych symboli, zadowalając się przesłaniem krótkiego opisu ich wyglądu. Dopiero w 1954 roku, Scania-Vabis postanowiła dokładnie ustalić proporcje i stosowane barwy, a także sposób użycia znaku firmowego. Zarejestrowano wówczas dwie standaryzowane wersje znaku: prostszą, z konturami korby oraz bardziej skomplikowaną, ze szczegółowo określonymi kolorami: niebieskim, czerwonym, złotym i srebrnym. Te znaki firmowe zarejestrowano w większości krajów świata, co umocniło wizerunek Scanii jako producenta ciężarówek, autobusów i silników o międzynarodowym charakterze.

W roku 1969, Scania-Vabis połączył się z firmą Saab i tak powstał koncern Saab-Scania AB. Dumnie stosowany dotąd symbol firmowy musiał ustąpić pod wpływem nowych tendencji: używanie skomplikowanych znaków graficznych w nazwach firmowych przestało być modne. Dlatego, przez pewien czas sam napis „Scania” stanowił znak firmowy, zdobiący przednią ścianę pojazdów firmy. Jednak charakterystyczne gryfy nie zniknęły całkowicie z pojazdów Scanii – kiedy zaszła potrzeba udekorowania masek modeli starszych generacji ciężarówek wciąż znajdujących się w produkcji, gryf powrócił do łask. Jego prawdziwy comeback nastąpił jednak w roku 1984, kiedy koncern Saab-Scania powrócił do stosowania symboli graficznych w znaku firmowym. Zniknęła natomiast słynna korba oraz napis „Vabis”. Nowy znak składał się z dwóch, przesuniętych względem siebie w pionie, okręgów, każdym reprezentującym każdą firmę, z gryfem w środku, jako ich wspólnym elementem.

W maju 1995 roku, Scania znów stała się niezależną firmą. Przyjęto wówczas nieco zmodyfikowaną wersję oryginalnego znaku firmowego. „Może się wydawać, iż o symbolach i znakach firmowych używanych przez Scania w czasie jej długiej, bogatej historii wiemy wszystko. Tak jednak nie jest.” – wyjaśnia Anna Peyron, która prowadzi badania nad znakami firmowymi Scanii. „Podczas mojej pracy natknęłam się na masę różnych symboli, o których niewiele wiadomo, bo brakuje dokumentacji.”

Opracowano na podstawie artykułu Patrika Raska „A corporate symbol with traditions: The griffin and the pedal crank”, opublikowanego w magazynie Scania World 1/2003, str. 26-27