Rząd: Nie zajmujemy się autobusowymi dworcami
9 listopada Ministerstwo Infrastruktury udzieliło odpowiedzi na interpelację posła Krzysztofa Gawkowskiego w sprawie odtworzenia dworca autobusowego w Radomiu.
W skrócie – autobusowe dworce nie mieszczą się w zakresie aktualnych zainteresowań resortu.
Radomski dworzec
Radom jest jednym z największych w Polsce, w którym nie ma budynku dworca autobusowego, gdzie podróżujący mogliby kupić bilet, albo – szczególnie przy niesprzyjającej aurze pogodowej – poczekać na transport. Budynek przy ul. Beliny-Prażmowskiego został sprzedany w 2019 r. za cenę wywoławczą ok. 4 mln 490 tys. zł i mimo że od tego wydarzenia minęło już dwa lata, wciąż nieznana jest jego przyszłość. Zanim jednak doszło do transakcji, w kwietniu 2018 roku, pomiędzy PKP SA i PKS w Radomiu zostało podpisane porozumienie dotyczące sprzedaży nieruchomości, na której znajduje się dworzec. Miało ono na celu uporządkowanie kwestii prawnych związanych ze stanem własnościowym. PKP zostały bowiem współwłaścicielem dworca autobusowego w Radomiu w wyniku działań inwestycyjnych prowadzonych w latach 1993-1999.
-„Można odnieść wrażenie, że sprzedaż dworca przyczyniła się do dalszej degradacji byłego miasta wojewódzkiego, jakim przez lata był Radom, oraz znaczącego obniżenia komfortu podróżnych. Przy tej okazji nie podjęto jednak próby uporządkowania chaosu organizacyjnego związanego z zatrzymywaniem się autobusów i busów komunikacji regionalnej, międzymiastowej oraz międzynarodowej w wielu miejscach na terenie miasta, jakimi są dworzec, rondo Narodowych Sił Zbrojnych na ulicy Słowackiego, poczta przy placu dworcowym i innych, skupiając swoją uwagę jedynie na sprzedaży nieruchomości – informuje poseł Krzysztof Gawkowski.
Poselskie pytania
W tej sytuacji poseł Gawkowski zadał rządowi całą serię pytań. Odpowiedział na nie Andrzej Bittel - sekretarz stanu w Ministerstwie Infrastruktury, która na wstępie podkreślił:
-"Ministerstwo Infrastruktury nie jest właściwym podmiotem w zakresie spraw związanych z budową lub odtworzeniem dworców autobusowych w Polsce, w tym dworca autobusowego w Radomiu. Postanowienia ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (Dz. U. z 2021 r. poz. 919 i 1005) oraz regulacje ustawy z dnia z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym (Dz. U. z 2021 r. poz. 1371) nie stanowią o obowiązku spoczywającym na ministrze właściwym do spraw transportu w zakresie budowy, remontu i utrzymania dworców autobusowych.
Na pytanie posła Krzysztofa Gawkowskiego - czy Ministerstwo dysponuje środkami (i w jakiej wysokości), by dofinansowywać utrzymywanie dworców autobusowych oraz kolejowych w związku z szeroko zapowiadaną przez Rząd walką z wykluczeniem komunikacyjnym oraz rozwojem mniejszych ośrodków miejskich? Jeśli TAK, proszę o podanie nazw programów funkcjonujących w latach 2018-2021 w odniesieniu do gmin, powiatów oraz miast na prawach powiatów wraz z zestawieniem posiadanych budżetów - Andrzej Bittel odpowiedział:
-"System organizacji przewozów autobusowych w Polsce w chwili obecnej ma dwojaki charakter. Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym, organizatorami publicznego transportu zbiorowego w przewozach autobusowych są jednostki samorządu terytorialnego oraz ich związki na poziomie gminy, związku międzygminnego, powiatu, związku powiatów, związku powiatowo gminnego, związku metropolitalnego lub województwa. Zadaniem organizatorów publicznego transportu zbiorowego jest planowanie rozwoju transportu, organizowanie transportu zbiorowego oraz zarządzanie publicznym transportem zbiorowym na swoim obszarze. Minister właściwy do spraw transportu nie jest organizatorem publicznego w zakresie transportu zbiorowego przewozów autobusowych.
Przewozy pasażerskie realizowane są również przez przedsiębiorców transportowych świadczących usługi komercyjne, podejmowane z inicjatywy własnej przewoźników autobusowych. Istotnym warunkiem prowadzenia takiej działalności jest odpowiedni potok podróżnych, który daje możliwość uzyskiwania przychodów ze sprzedaży biletów na poziomie zapewniającym pokrycie kosztów ich świadczenia. W tym miejscu należy również wskazać, że przepisy ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym nie regulują spraw związanych ze strukturą własnościową dworców autobusowych w Polsce. Ponadto Ministerstwo Infrastruktury nie jest właściwym w zakresie spraw związanych z aktualnie funkcjonującymi programami pomocowymi w zakresie dofinansowania utrzymywania dworców autobusowych.
Jednocześnie w odniesieniu do dworców kolejowych należy wskazać, że funkcjonują one w ramach reżimu obiektów infrastruktury usługowej zgodnie z dyrektywą 2012/34/UE, inkorporowaną w polskim systemie prawnym przepisami ustawy o transporcie kolejowym. W oparciu o powyższe przepisy w ramach obiektu infrastruktury usługowej zarządca dworca (stacji pasażerskiej) uprawniony jest do pobierania od przewoźników kolejowych opłaty za korzystanie z obiektu infrastruktury usługowej obejmującej w uproszczeniu koszty funkcjonowania obiektu oraz rozsądny zysk.
Komunikacyjna sieć
Andrzej Bittel odniósł się także do pytania o wygląd obecnej siatki połączeń pomiędzy Radomiem a okolicznymi gminami w regionie, które są finansowane, bądź współfinansowane z budżetu państwa? Którzy prywatni przewoźnicy otrzymują dofinansowanie na prowadzenie kursów? Czy Ministerstwo dysponuje statystykami, ile osób z nich korzysta?
-"Do 2019 r. w Polsce dominowały przewozy uruchamiane przez przewoźników komercyjnych. Jednostki samorządu terytorialnego nie podejmowały się organizacji przewozów o charakterze użyteczności publicznej, argumentując swoje decyzje brakiem wsparcia finansowego na uruchomienie takich przewozów. W celu zachęcenia samorządów do organizacji połączeń autobusowych, resort infrastruktury przygotował skuteczne mechanizmy wsparcia finansowego, które zawarte są w ustawie z dnia 16 maja 2019 r. o Funduszu rozwoju przewozów autobusowych o charakterze użyteczności publicznej (Dz. U. z 2021 r. poz. 717 i 802).
Ustawa przewiduje wsparcie ze środków budżetowych dla organizatorów publicznego transportu zbiorowego na uruchamianie nowych linii komunikacyjnych oraz odtworzenie połączeń, które zostały zlikwidowane (z wyłączeniem przewozów realizowanych w ramach komunikacji miejskiej). Wsparcie jest przekazywane za pośrednictwem wojewodów jako dofinansowanie przez rząd zadań własnych jednostek samorządu terytorialnego w zakresie autobusowej komunikacji publicznej. W ramach Funduszu organizatorzy otrzymują dopłatę do kwoty deficytu pojedynczej linii komunikacyjnej w przewozach autobusowych o charakterze użyteczności publicznej. Informuję, że w 2019 r. dysponent Funduszu dokonał podziału na poszczególne województwa kwoty w wysokości 300 000 000 zł przeznaczonej na dofinansowanie realizacji zdań własnych organizatorów w zakresie przewozów autobusowych o charakterze użyteczności publicznej. Wojewodowie wydatkowali kwotę w wysokości 10 032 758,86 zł. W ramach środków wydatkowanych przez Wojewodów na dofinansowanie realizacji zadań własnych organizatorów w zakresie przewozów autobusowych o charakterze użyteczności publicznej, w 2020 r. dopłatę przekazano 435 organizatorom publicznego transportu zbiorowego. Przewozy autobusowe o charakterze użyteczności publicznej wykonywane były na 2 834 liniach komunikacyjnych, które zostały częściowo sfinansowane ze środków Funduszu. Wojewodowie wydatkowali kwotę w wysokości 139 055 152,59 zł z puli 800 000 000 zł.
Ministerstwo Infrastruktury obserwuje rosnące zainteresowanie programem przez organizatorów publicznego transportu zbiorowego. W ramach przeprowadzonych do tej pory naborów wniosków w 2021 r., na dzień 18 sierpnia br., dopłatą z Funduszu objęto 4 070 linii komunikacyjnych, a wnioskowana przez organizatorów kwota dopłaty wynosi 435 648 554,71 zł.
Z informacji przekazanych przez Wojewodę Mazowieckiego wynika, że w 2019 roku, w ramach naboru wniosków o objęcie w 2020 roku dopłatą ze środków Funduszu rozwoju przewozów autobusowych o charakterze użyteczności publicznej, do ww. organu wpłynęły dwa wnioski dotyczące linii komunikacyjnych, których przebieg obejmował miasto Radom. Wobec stwierdzonych braków formalnych w złożonych wnioskach oraz faktu, że gmina organizująca publiczny transport zbiorowy na terenie miasta wyczerpuje definicję komunikacji miejskiej wyrażoną w art. 4 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym, wnioski Gminy Wolanów oraz Gminy Jastrzębia nie zostały objęte dopłatą.
Należy jednak zaznaczyć, że w kolejnym naborze wniosków Gmina Jastrzębia ponownie wystąpiła o objęcie dopłatą ze środków Funduszu linii komunikacyjnych, których zasięg nie wykracza poza obszar terytorialny gminy. Niniejszy wniosek został objęty dopłatą." - odpowiedział Andrzej Bittel.
