Razem do Europy – Zebranie Ogólne OZPTS w Mąchocicach
W dniach 28-30 kwietnia 2004r. w Mąchocicah k/Kielc odbyło się Statutowe Zebranie Ogólne Członków Ogólnopolskiego Związku Pracodawców Transportu Samochodowego. Wzięło w nim udział blisko 120 dyrektorów, prezesów, zarządców z przedsiębiorstw PKS z całego kraju, a także licznie zaproszeni goście. O szczegółach tego spotkania oraz o obecnej roli Ogólnopolskiego Związku Pracodawców Transportu Samochodowego w polskiej rzeczywistości transportowej rozmawiamy z przewodniczącym OZPTS, Marianem Osuchem. Oto zapis tej rozmowy:
Panie Przewodniczący, jak Pan ocenia ostatnie zebranie OZPTS w Mąchocicach?
W tym roku zebranie odbyło się prawie dokładnie w czasie obchodów Dnia Transportowca, co było wyraźnie podkreślone przez uczestników oraz podczas obrad zebrania. Zebranie poza formalnymi procedurami statutowymi, to jest przyjęciem sprawozdania Przewodniczącego Związku, Komisji Rewizyjnej i Dyrektora Biura, udzieliło absolutorium Zarządowi. Przyjęty też został preliminarz wydatków na 2004r. Ponadto zebranie dokonało zmiany w statucie, rozszerzając członkostwo w Związku o członków wpierających i honorowych. Zmiany wynikły z potrzeby rozszerzenia członkostwa o Członkostwo wspierające obejmujące instytucje, osoby prawne i fizyczne, które identyfikują się z ruchem pracodawców i przedsiębiorców, oraz z potrzeby uhonorowania pracodawców najbardziej zasłużonych dla rozwoju Ogólnopolskiego Związku Pracodawców Transportu Samochodowego.
W drugiej części zebrania – oficjalnej – uczestniczyli zaproszeni goście. Na zebranie OZPTS przybyli: Henryk Falkowski – wiceprezes Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Polskich na Litwie, dr Andrzej Malinowski – Prezydent Konfederacji Pracodawców Polskich, Witold Górski – podsekretarz stanu w Ministerstwie Infrastruktury, poseł Edward Maniura – członek Sejmowej Komisji Infrastruktury, Maciej Wroński – dyrektor Departamentu Transportu Drogowego w Ministerstwie Infrastruktury, Tomasz Połeć – zastępca Głównego Inspektora Transportu Drogowego, prof. Wiesław Starowicz – prezes Zarządu Głównego Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Komunikacji RP oraz inni związani z branżą transportu publicznego. W drugiej części zebrania wręczone zostały odznaczenie państwowe, resortowe, jak również złote odznaki „Za zasługi dla PKS”. Uhonorowani zostali tym samym najbardziej zasłużeni dla środowiska PKS, jak również dla branży transportu publicznego. Następnie głos zabrali zaproszeni goście. W wystąpieniach swych przekazali informacje na temat aktualnej sytuacji w ustawodawstwie transportowym, jak również poruszyli szereg spraw dotyczących branży, przekazali także życzenia dla uczestników zebrania.
Zarówno przebieg, jak i wypracowane wnioski z zebrania oceniam bardzo dobrze. Zakres poruszanej tematyki posłuży do dalszych prac Związku na najbliższe miesiące. Zebranie zorganizowane było przy znaczącej pomocy naszych partnerów handlowych. Podczas imprezy swoją ofertę handlową zaprezentowała grupa LOTOS jako sponsor główny Zebrania prezentując ofertę paliw (LOTOS Partner Sp. z o.o. ) oraz środków smarnych (LOTOS Oil S.A.) . Ponadto ofertę uzupełniały firmy autobusowe: Polskie Autobusy, Solaris, Solbus, Kapena Słupsk prezentując swoje pojazdy uczestnikom oraz organizując jazdy próbne autobusami. Dodatkowo oferowały swoje produkty firmy: Stertil-Koni – producent podnośników samochodowych, P.P.U. Almar B&C – producent wyposażenia stacji paliw, AutoGuard & Insurance – systemy nawigacji i monitoringu GPS, Lontex – tachografy, Dublet Bis – producent akumulatorów, Zakład Tapicerski HES – tapicerka autobusowa i pokrowce oraz Italcom – wyposażenie stacji diagnostycznych.
Jakie są obecnie główne problemy, z którymi stykają się członkowie Związku?
Jest to przede wszystkim kwestia dalszych przekształceń zarówno PKS-ów będących przedsiębiorstwami państwowymi, jak i jednoosobowych spółek Skarbu Państwa. Niektórzy dyrektorzy wyrażali zaniepokojenie faktem powstrzymywania procesów prywatyzacyjnych przez wojewodów, w tym głównie poprzez przejęcie przedsiębiorstwa w odpłatne użytkowanie przez spółki pracownicze.
W kwestii dalszych przekształceń skomercjalizowanych spółek PKS, Związek starał się niejednokrotnie przekonać Ministerstwo Skarbu Państwa, aby wykorzystując odpowiednią interpretację aktualnych aktów prawnych, umożliwić jednoosobowym spółkom Skarbu Państwa rozpoczęcie procedur przekształceń w ofercie niepublicznych rokowań z pierwszeństwem przejęcia tych spółek przez zawiązane spółki pracownicze. W obecnych uwarunkowaniach, przy zachowaniu dotychczasowych interpretacji skomercjalizowane PKS-y mają utrudnioną drogę do dalszych przekształceń.
Związek także czyni ciągłe działania w kwestii pełnej realizacji dopłat do ulg ustawowych przy przewozach pasażerskich, które wykonują przedsiębiorstwa PKS. Dopłaty są zwrotem utraconych wpływów przez przewoźników z tytułu honorowania ustawowo ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego. W roku obecnym po zmianie systemu finansowania wystąpił problem z zawieraniem umów z urzędami marszałkowskimi w zakresie dopłat do ulg ustawowych. O ile dopłaty wpływają na dzień obecny raczej na bieżąco, to szereg urzędów marszałkowskich wykazało duże obawy co do swoich zasobów finansowych i kwestii pełnej realizacji dopłat do końca roku.
Kolejnym problemem, który OZPTS porusza na wielu szczeblach, jest kwestia uregulowania rynku przy publicznym transporcie zbiorowym. Obecnie rynek ten jest w dość dużym chaosie spowodowanym działaniami ze strony mniej lub bardziej legalnej, ale w dużym procencie nieuczciwej konkurencji ze strony drobnych przewoźników. Problem rozregulowanego rynku autobusowych przewozów regionalnych występuje z różnym nasileniem w różnych obszarach kraju. Warto przy tym wyliczyć główne naruszenia poprawności prowadzonej komunikacji. To przede wszystkim: brak trzymania się rozkładu jazdy przez drobnych przewoźników, „podjeżdżanie” przed rozkładowe kursowe autobusy przewoźników, brak pełnej ewidencji wpływów z tytułu sprzedaży biletów oraz szereg innych naruszeń, które mocno zaburzają poprawne funkcjonowanie dobrze zorganizowanych przewoźników. Wysiłek szeregu instytucji kontrolnych na czele z Inspekcją Transportu Drogowego jest niweczony brakiem pewnych narzędzi kontrolnych umożliwiających sprawniejsze kontrolowanie funkcjonowania drobnych przewoźników. OZPTS od szeregu miesięcy domaga się wyposażenia ITD w uprawnienia kontrolowania pełnej ewidencji sprzedaży biletów przez przewoźników.
Kolejnym problemem dotykającym branżę jest problem poruszony na ostatnim Zebraniu Ogólnym. Dotyczy on znowelizowanej ustawy o podatku VAT, a dokładniej zapisów mówiących o tym, iż dopłaty do ulg ustawowych, które otrzymują przedsiębiorstwa i spółki PKS, objęte będą podatkiem VAT. Jest to wyjątkowo niepokojące dla środowiska zwłaszcza w obecnej sytuacji, gdy mnogość obciążeń finansowych nakładanych na przewoźników (w tym głównie spod znaku PKS) jest duża, a pomniejszenie otrzymywanych dopłat z urzędów marszałkowskich o podatek VAT doprowadzi do wielkich kłopotów finansowych wiele firm. Podobna sytuacja dotycząca odprowadzania VAT ma mieć miejsce w przypadku otrzymywanych przez firmy środków pomocowych, w tym dotacji otrzymywanych z Unii Europejskiej. Odprowadzenie VAT od kwoty dotacji zmniejszy realną kwotę dotacji do wykorzystania przez przedsiębiorstwa.
Jak obecnie układa się współpraca OZPTS ze związkami zawodowymi?
Współpracę z Centralami Związków Zawodowych działającymi w Przedsiębiorstwach PKS oceniamy dobrze. Przykładem może być podpisanie z końcem 2003 r. protokołu dodatkowego nr 8 do Ponadzakładowego Układu Zbiorowego Pracy dla Pracowników Transportu Samochodowego. Tym samym uaktualniliśmy zapisy Ponadzakładowego Układu Zbiorowego w stosunku do zmian w Kodeksie Pracy. Współpraca z Centralami Związków Zawodowych odbywa się poprzez systematyczne spotkania z przedstawicielami OZPTS, jak również sprawy strategiczne dla branży są omawiane w dialogu partnerskim, a także dialogu trójstronnym z udziałem przedstawicieli zainteresowanych urzędów centralnych.
Jak ocenia Pan obecną kondycję przedsiębiorstw PKS w Polsce? Czy podziela Pan pogląd, że jedyną szansą dla nich na utrzymanie się na unijnym rynku jest łączenie się w większe jednostki?
Kondycja PKS jest bardzo zróżnicowana. Jest część przedsiębiorstw bardzo dobrych, które osiągają świetne wyniki ekonomiczne i odnotowują zysk czasami nawet dość wysoki. Przedsiębiorstwa te prowadzą na szeroką skalę proces rozwoju inwestycyjnego. Dokonywane są zakupy nowoczesnego taboru, z ciągłą tendencją do odnowy parku pojazdów. Prowadzony jest szereg inwestycji infrastrukturalnych wewnątrz przedsiębiorstwa służących jego rozwojowi. Uruchamiają szereg działalności dodatkowych oraz nowych linii komunikacyjnych, głównie tam, gdzie wycofane zostały pociągi dalekobieżne.
Z drugiej strony jest duży obszar przedsiębiorstw, które są „pośrodku”. Utrzymują dobrą kondycję finansową dostosowując się do rynku przewozowego. Racjonalnie gospodarują taborem oraz kosztami funkcjonowania firmy, jednakże odnotowują wyniki finansowe zamykające się nieznacznym zyskiem bądź oscylujące w okolicy zera.
Ostatnią grupę ok. 15% stanowi część przedsiębiorstw, które nie uzyskują pozytywnych wyników ekonomicznych i ich sytuacja jest dość trudna. Przyczyny tego stanu są różne, ale głównie to ogromne nasilenia dzikiej konkurencji ze strony drobnych przewoźników, którzy stosując taktykę podjeżdżania przed kursowe autobusy i stosując ceny dumpingowe przy braku ewidencji wpływów, doprowadzają do wielkiego ograniczenia przewożonych pasażerów ,a tym ograniczenie wpływów dla lokalnych przewoźników spod znaku PKS.
Przedsiębiorstwa PKS mają szanse wzmocnienia swojego potencjału i kondycji ekonomicznej poprzez konsolidację i tworzenie większych jednostek, nie mniej jednak nie jest to w dalszym ciągu prosta sprawa, próby takiej konsolidacji trwają w kraju. Bardzo zaawansowany jest rejon Krakowa, gdzie toczą się procedury konsolidacji kilku PKS-ów wokół spółki PKS Kraków. Głównym czynnikiem blokującym takie działania konsolidacyjne jest opór załóg poszczególnych firm. W innych regionach kraju jest to także podstawowa przeszkoda w konsolidacji. Jedną z form wzmocnienia rynkowego PKS-ów jest sprzedaż bezpośrednia, która wzmacnia kapitałowo te jednostki. Tutaj należy wymienić firmę Connex, który jest w posiadaniu kilkunastu PKS-ów i stale powiększa ich ilość.
Czy zjednoczenie z Unią Europejską i coraz bliższa wizja wejścia zachodnich firm komunikacyjnych powoduje, że związki zawodowe w przedsiębiorstwach PKS są bardziej skłonne do współpracy przy wdrażaniu programów restrukturyzacyjnych?
Należy tu nadmienić, że już od około 2 lat nastąpiła zmiana w stanowiskach Central Związków Zawodowych działających w Przedsiębiorstwach PKS, co warto zaznaczyć – nie zawsze przedkłada się na stanowiska zakładowych organizacji związkowych. Centrale Związków Zawodowych wyraźnie uelastyczniły swoje stanowisko w zakresie przekształceń własnościowych i na dzień dzisiejszy mamy niepisane porozumienie w zakresie przekształceń firm. Tam, gdzie przekształcenia te będą przebiegały w formie negocjacyjnej uwzględniając postulaty i pakiety socjalne załóg, to Centrale Z.Z. popierają tą formę przekształceń. Ale występuje także przypadek, w którym załoga sprywatyzowanego przedsiębiorstwa PKS, domaga się w formie strajku reprywatyzacji. Jesteśmy przekonani, że po wejściu Polski do UE w dalszym ciągu związki zawodowe będą liberalizować swoje stanowiska co do przekształceń i innych form restrukturyzacji, których efektem ma być podniesienie konkurencyjności PKS-ów wobec innych przewoźników. Ten rynek, który się otwiera dla innych przewoźników może być zagrożeniem dla wielu jednostek i muszą one poszukiwać wzmocnienia kondycji, odnowy taboru, a można to robić tylko w drodze wzmocnienia kapitałowego bądź konsolidacji.
Jedną z form jest możliwość korzystania z pomocy UE. Są to niewielkie środki, ale występują w obszarze małych i średnich przedsiębiorstw oraz w pewnej grupie strukturalnych środków pomocowych, które samorządy gminne mogą wykorzystać w rozwój infrastruktury na terenie gmin, a z pożytkiem dla przewoźników PKS.
Jakie są podstawowe cele OZPTS na przyszłość?
Celem OZPTS jest utrzymanie dobrych i stałych kontaktów z partnerami społecznymi, którymi są związki zawodowe. Prowadzić będziemy dialog w kwestii utrzymania trójstronnych kontaktów z zainteresowanymi resortami w ramach partnerstwa trójstronnego. Związek będzie także czynnie działał w sferze uregulowań legislacyjnych. Dążyć będziemy do dalszej konsolidacji środowiska, a przy tym nieść będziemy pomoc w zakresie doskonalenia funkcjonowania firm, w tym na przykład dla wdrażania norm ISO, nowoczesnych rozwiązań organizacyjnych, unijnych programów pomocowych itp.
Jednym z ważnych elementów jest dostarczanie nowych informacji na wyższym poziomie w postaci np. szkoleń, seminariów, konferencji. Wśród działań na najbliższy okres planowana jest druga część konferencji naukowo technicznej, która odbyła się w marcu 2004 r. pod tytułem „Aktualne problemy regionalnego transportu pasażerskiego w Polsce”.
Druga część konferencji planowana jest z międzynarodowym udziałem państw zachodnich, które miałyby dużo do przekazania naszym partnerom w zakresie modelu transportu pasażerskiego w Unii Europejskiej oraz jak „poruszać się” na unijnym rynku pasażerskim. Na przykładzie ostatniej konferencji jesteśmy przekonani, że jest to dobry kierunek przekazywania wiedzy. Działania nasze będą intensyfikowane dla określenia kierunków i potrzeb naszych członków w zakresie oczekiwań dotyczących kolejnych spotkań i konferencji.
Bardzo dziękuję za rozmowę!
