Przykład synchronizacji rozkładów jazdy

Dla przedstawienia problemu synchronizacji rozkładów jazdy w transporcie zbiorowym w miastach, przedstawiono prosty przykład koordynacji. Synchronizowane będą kursy 3 linii, których układ przedstawiono na rysunku 1. Numerację, trasy i częstotliwość kursowania linii przedstawiono w tabeli 1.

Tabela 1. Charakterystyka linii.

 

Wszystkie linie mają wspólny przystanek środkowy trasy, o nazwie Osiedle Słoneczne, a także przystanek końcowy –Centrum. Dla zapewnienia dobrej oferty przewozowej, kursy linii zostaną wzajemnie skoordynowane, tak aby zapewnić odjazdy autobusów z przystanku os. Słoneczne w kierunku centrum w równych odstępach czasu.

Rys. 1. Schemat koordynowanych linii.

Dla skoordynowania rozkładów, niezbędna jest znajomość czasów przejazdu. Linie pomiędzy przystankami końcowymi a przystankiem Osiedle Słoneczne charakteryzują się odmiennymi czasami przejazdu. Koordynowane będą czasy odjazdów z przystanku os. Słoneczne. Linie 2 i 3 mają wspólną trasę pomiędzy Osiedlem Słonecznym a Centrum, zaś linia 1 ma w tej relacji trasę o innym przebiegu, z odmiennym czasem przejazdu.

Tabela 2. Czasy przejazdu.

 

Częstotliwości kursowania linii, będące dzielnikiem liczby 60, ułatwiają zarówno uzyskanie taktu pomiędzy kolejnymi kursami, jak i wzajemną koordynację. Na przystanku Osiedle Słoneczne w ciągu godziny będą pojawiały się 4 kursy linii 1, oraz po 2 kursy linii 2 i 3. Po kursie linii 1 będą przypadały na przemian kursy linii 2 oraz 3, co wynika z ich częstotliwości kursowania. Łącznie pozwoli to uzyskać 8 kursów na godzinę, ze średnio 7,5 minutowym interwałem pomiędzy kursami (na przemian 7 i 8 minut pomiędzy kursami).

W tabeli 3 przedstawiono skoordynowany rozkład jazdy dla 3 pierwszych kursów linii. Tabela prezentuje rozkład dla okresu pomiędzy godzinami 7:00 a 7:59 i przedstawia skoordynowane kursy z przystanku Osiedle Słoneczne.

Tabela 3. Skoordynowany rozkład jazdy.

 

W rezultacie, metodą rozsunięcia godzin odjazdów z przystanków końcowych, uzyskano wzajemną koordynację kursów i naprzemienne odjazdy z przystanku węzłowego os. Słoneczne w kierunku Centrum. Odjazdy występują naprzemiennie co 7 i 8 minut, bez długich i krótkich przerw pomiędzy kursami, zapewniając równomierne obciążenie pojazdów i eliminując występowanie nadmiernego zatłoczenia pojazdów. Dodatkowo, pojazdy różnych linii nie będą pojawiać się na przystanku jednocześnie.

Odmienna pora dnia wymaga ponownego ułożenia tabeli koordynacji (tab. 3), z racji na zmieniające się rozkładowe czasy przejazdu oraz częstotliwości kursowania.

Problematyka koordynacji rozkładów jazdy wciąż jednak nie jest doceniana przez wielu organizatorów i operatorów transportu zbiorowego. Ponieważ na etapie układania rozkładu jazdy i ustalania częstotliwości kursowania linii często nie uwzględnia się potrzeby koordynacji i równomiernego ułożenia kursów, to doprowadza się do szeregu niegospodarności. Autobusy obsługujące transport zbiorowy kursują stadami, odjeżdżając po kilka jednocześnie z jednego przystanku w kierunku centrum lub innego ważnego ośrodka. Po pokrywającym się odjeździe występuje luka w rozkładzie jazdy, zwiększająca średni czas oczekiwania pasażera, pomimo iż po mieście kursuje znaczna liczba pojazdów komunikacji. Tym samym, synchronizacja rozkładów jazdy staje się podstawowym narzędziem racjonalnego kształtowania rozkładu jazdy i oferty przewozowej.