Produkcja autobusów w Polsce w 2010 r.

W 2010 r. produkcja autobusów w Polsce osiągnęła poziom 4168 szt. To o 488 szt. mniej niż przed rokiem (-10,48%). Tak mocny spadek zawdzięczamy spadkowi koniunktury na europejskim rynku oraz niskiej sprzedaży autobusów międzymiastowych w Polsce. Aby utrzymać dotychczasowy, doskonały poziom produkcji z poprzednich lat zabrakło wsparcia ze strony eksportu, który cały czas (a przede wszystkim przy dość słabym popycie na krajowym rynku) utrzymywał na plusie całą naszą produkcję autobusów. Teraz zagraniczna sprzedaż znacznie zwolniła, a spadek eksportu jest w zasadzie bardzo zbliżony do spadku produkcyjnego i wynosi – 592 szt. / -14,88%. Mimo to nadal w produkcyjnym rankingu najwyższe miejsca zajmują główni eksporterzy, czyli: MAN, Volvo, Scania i Solaris.

W 2010 r. najwięcej autobusów w Polsce wyprodukował MAN Bus, który po słabszych wynikach z I połowy roku ponownie wrócił na pozycję lidera. Na koniec zeszłego roku fabrykę w Sadach opuściło 1267 kompletnych autobusów, czyli o 265 szt. mniej niż przed rokiem (-17,2%). Warto podkreślić, że w tym roku z podpoznańskiej fabryki po raz pierwszy trzech lat w większej liczbie wyjechały pojazdy zamówione przez polskich przewoźników. M.in. pod koniec roku zakład mocno koncentrował się na realizacji kontraktu dla MZA Warszawa na dostawę 70 autobusów przegubowych. Ostatecznie na liście odbiorców autobusów MAN w Europie nasz kraj zajął czwarte miejsce z wynikiem 98 szt., co ostatni raz zdarzyło się w 2007 r. Firma zawarła także liczne kontrakty z krajowymi przewoźnikami na rok bieżący. M.in. nowe autobusy z logo lwa pojawią się w Lubinie (19 szt. A21, w tym 9 szt. w opcji), Stalowej Woli ( 8 szt. A21), Opolu (10 szt. A21), Szczecinku (6 szt. A21) oraz w Świerklańcu (25 szt. A21 i 18 szt. A23). To łącznie daje zaliczkę ponad 80. autobusów –i to tylko z polskiego rynku –do wykonania w tym roku przez fabryki w Starachowicach i Sadach. Warto dodać, że MAN intensywnie zwiększa liczbę produkowanych przez siebie kompletnych podwozi, których w 2010 r. wyeksportowano ponad 600 szt. Ich główni odbiorcy to producenci zabudów w Izraelu, Hiszpanii i Niemczech. W zeszłym roku po raz pierwszy podwozia MAN z Polski trafiły do tak egzotycznych krajów, jak Malezja, Hongkong czy Chiny.

Wiceliderem w produkcyjnym rankingu jest Solaris Bus &Coach, który w 2010 r. wytworzył 1022 autobusy oraz 98 trolejbusów, co łącznie daje sumę 1120 pojazdów dla komunikacji miejskiej. Przypomnijmy, że w 2009 r. była to suma 1130 szt. Tak niewielka różnica, jak na czas kryzysu na europejskim rynku to naprawdę dobry wynik. W przypadku autobusów poziom produkcji spadł o 73 szt. (-6,66%) w porównaniu z 2009 r., natomiast radykalnie wzrósł poziom produkcji trolejbusów –z 35 szt. w 2009 r. do aż 98 szt. w zeszłym roku. Pamiętajmy, że na początku 2009 r. Solaris zrealizował ogromne zamówienie dla Aten. W zeszłym roku takiego sztandarowego kontraktu nie było i dlatego produkcja została bardziej zdywersyfikowana między poszczególne europejskie kraje, co oczywiście też ma swoje zalety. Koniec ubiegłego roku dla fabryki w Bolechowie to głównie realizacja kontraktów na dostawę gazowych autobusów niskowejściowych dla Szwecji, do których dołączyły kolejne zamówienia z Niemiec i Francji ( w tym także pierwsze zamówienia na międzymiastowy model InterUrbino). Warto tutaj zaznaczyć, że Solaris po raz pierwszy sprzedał swoje trolejbusy (10 szt. Trollino 12) do Bułgarii oraz wyeksportował pierwszy pojazd do Hiszpanii. Kolejna ważna informacja to start w tym roku produkcji autobusów hybrydowych Urbino 12 Hybrid oraz debiut szeregowej hybrydy Voisloh Kieppe na bazie Urbino 18. To podkreśla rolę polskiego producenta, jako jednego z pionierów wprowadzania układów hybrydowych do autobusów i posiadającego najszerszą ofertę w tym zakresie. W 2010 r. Solaris także mocno zainwestował w rozbudowę spawalni konstrukcji stalowych w Środzie Wlkp., gdzie pod koniec listopada u.br. została oficjalna otwarta kolejna, nowoczesna hala produkcyjna. Tutaj będą powstać zarówno części autobusowe, jak i korpusy tramwajów Solaris Tramino, które już w tym roku zaczną wozić pasażerów w Poznaniu. W sumie firma dostarczy 45 takich konstrukcji dla MPK Poznań.

Trzecie miejsce w rankingu to Volvo Polska, które w 2010 r. wyprodukowało aż 855 autobusów, czyli o 116 szt. więcej niż przed rokiem (+15,69%). Szwedzka firma jako jedyny producent z „wielkiej czwórki”zanotowała w zeszłym roku pozytywny bilans i to głównie dzięki dostawom autobusów międzymiastowych. Fabryka z Wrocławia zaimponowała także w II połowie roku mocnym przyspieszeniem w zakresie realizacji dostaw na autobusy miejskie. Przypomnijmy tutaj, że w maju ub.r. firma ogłosiła rozpoczęcie seryjnej produkcji autobusów hybrydowych Volvo 7705 Hybrid. Do tej pory bramy zakładu opuściło ponad 60 takich pojazdów, a zdaniem przedstawicieli koncernu fabrykę w najbliższej przyszłości zakład czeka realizacja zamówień na ponad 100 egzemplarzy tego typu. Jeżeli chodzi o segment międzymiastowy to sytuacja wygląda tutaj zdecydowanie lepiej niż w zeszłym roku, natomiast cały czas do poziom produkcji osiągniętego przed kryzysem nie mogą dojść pojazdy turystyczne. Tutaj widać wyraźnie, że szwedzki producent cały czas mocno odczuwa skutki dekoniunktury na europejskim rynku, który najdotkliwiej dotknął właśnie segment autokarów. Mimo to na eksportowej liście pojawiły się nowe kraje oraz rośnie eksport na ogromy francuski rynek. Receptą na zwiększenie produkcji autobusów turystycznych ma być wdrożony do produkcji pod koniec roku nowy model 9500 –o bardziej uniwersalnym charakterze i niższej cenie zakupu. Kolejne wyzwanie stojące przed fabryką to uruchomienie w 2011 r. montażu nowego, międzymiastowego autobusu 8900, którego konstrukcja jest w znacznej mierze zbudowana z aluminium i tworzyw sztucznych.

I czwate miejsce w produkcyjnym rankingu zajmuje Scania Production Słupsk. W ciągu 12 miesięcy ub.r. szwedzka firma zmontowała 658 pojazdów –o 71 szt. mniej niż rok temu (-9,73%). Słupska fabryka wykorzystała zeszły rok na spore inwestycje w zakresie infrastruktury. 14 września 2010 r. uroczyście ruszyła tutaj nowa linia produkcyjna, która całkowicie przeorganizowała pracę zakładu. Zdaniem przedstawicieli Scanii przy tym samym poziomie zatrudnienia (obecnie 700 osób) możliwy będzie dalszy wzrost produkcji i to nawet o kilkaset sztuk rocznie. W przypadku zaangażowania do pracy kolejnej zmiany, maksymalne moce produkcyjne przebudowanej linii wynoszą według kierownictwa fabryki nawet do 3000 pojazdów rocznie. Aktualnie po reorganizacji pracy mury fabryki opuszcza do 4 gotowych pojazdów dziennie, a jednocześnie może być montowanych 26 autobusów. Modernizacja słupskiej fabryki to nie tylko hala fabryczna. W ramach przebudowy do użytku pracowników oddano nowy obiekt biurowy i socjalny. Powstał też nowy magazyn główny, a szereg innych obiektów zmieniło położenie. Dodajmy, że zakład w Słupsku posiada bardzo mocno zdywersyfikowaną ofertę produkcyjną –powstają tutaj zarówno autobusy zasilane etanolem (w tym także wersje przegubowe i trzyosiowe), jak i piętrowe pojazdy przeznaczone na rynek brytyjski. Firma realizuje także liczne kontrakty na dostawę pojazdów zasilanych CNG. Co ważne –pod koniec roku fabrykę w Słupsku opuściła pierwsza od ponad roku większa partia autobusów na polski rynek. Łącznie w 2010 r. producent przekazał polskim klientom 22 autobusy (dla MZK Słupsk i PKM Sosnowiec), a w tym roku dostarczy kolejne –m.in. dla Łomży i Koszalina. Szwedzka marka zamyka I ligę producentów w Polsce, którą od pozostałych graczy dzieli olbrzymia różnica. Na piątej pozycji znajduje się CMS z wynikiem 159 wyprodukowanych minibusów, a za nim jest Autosan (112 szt.), Kapena (83 szt.) i Solbus (12 szt.).

W 2010 r. fabryki zlokalizowane w Polsce wyprodukowały łącznie 3172 autobusy miejskie, czyli o 342 egzemplarze mniej niż przed rokiem (-9,73%). Ten spadek –mimo zwiększonych zamówień polskich przewoźników –wynika z mniejszego popytu na europejskim rynku i tym samym ograniczonego eksportu. Jeszcze większy spadek dotknął produkcję pojazdów międzymiastowych. Łącznie w naszym kraju powstało 8543 tego typu konstrukcji –to o 136 szt. mniej niż przed rokiem (-13,89%). Warto tutaj dodać, że nasz główny „międzymiastowy”eksporter –Volvo zwiększył produkcję tych pojazdów w porównaniu do 2009 r., jednak nie zrównoważyło to radykalnego spadku zamówień z polskiego rynku, gdzie w ciągu ubiegłego roku sprzedano zaledwie 93 takie autobusy. W 2010 r. „pod kreską”znalazł się także segment autobusów turystycznych. Tego typu luksusowych pojazdów wyprodukowano w Polsce łącznie 153 szt., czyli o 10 egz. mniej niż przed rokiem (-6,13%). W odróżnieniu od innych segmentów to wynik ustanowiony w zasadzie tylko przez jedną fabrykę –Volvo we Wrocławiu, która od dwóch lat –w wyniku europejskiego kryzysu na autobusowym rynku –ograniczyła produkcję swoich autokarów.

Podsumowując należy stwierdzić, że kryzys na europejskim rynku autobusowym i związany z tym spadek eksportu autobusów z Polski rozłożył się na wszystkie rodzaje produkowanych w Polsce autobusów –procentowo najbardziej dotknął pojazdy międzymiastowe, a najmniej miejskie. Czy w tej sytuacji przyszłym roku jest nadzieja na wzrost autobusowej produkcji w Polsce? Ciężko jest na to pytanie jednoznacznie odpowiedzieć. Z jednej strony spodziewamy się wzrostu sprzedaży na polskim rynku, zaś z drugiej tak naprawdę poziom produkcji zależy od wielkości eksportu, czyli od kondycji europejskiego rynku. Tutaj na wielu strategicznych rynkach takich jak Francja, Niemcy, Grecja czy Hiszpania panuje jeszcze kryzys i widoczny spadek sprzedaży.

Na zakończenie warto podkreślić fakt, że w 2010 r. aż 783 autobusów wyprodukowanych w Polsce trafiło do rodzimych przewoźników. Dla porównania w 2009 była to suma 679 szt. (+ 104 szt. / +15,31%). To oznacza, że prawie piąty autobus, który opuszcza bramy fabryk zlokalizowanych w naszym kraju trafia potem na nasze ulicy. Fakt ten potwierdza słuszność decyzji o wybudowania autobusowych fabryk w naszym kraju, który jest także ważnym rynkiem zbytu dla wszystkich producentów.

Tabela 1. Produkcja autobusów w Polsce w 2010 r.

Lp.	MARKA Producent / Przedstawiciel / Importer	2010 r.	udział	2009 r.	udział
1	MAN MAN Bus Sp. z o. o.	1267	30,40%	1532	32,90%
2	SOLARIS Solaris Bus &Coach	1022	24,52%	1095	23,52%
3	VOLVO Volvo Polska	855	20,51%	739	15,87%
4	SCANIA Scania Production Słupsk	658	15,79%	729	15,66%
5	inni	366	8,78%	561	12,05%
∑	Razem	4168	100,0%	4648	100,0%

źródło: JMK analizy rynku transportowego