Polski rynek autobusów w I kwartale 2008 r.

W I kwartale 2008 roku sprzedano w naszym kraju 261 autobusów powyżej 8 ton dopuszczalnej masy całkowitej –to o 17 szt. mniej niż rok wcześniej (- 6,11%). Spadek dotknął najważniejsze segmenty naszego rynku –poza autobusami turystycznymi i szkolnymi.

Miejskie ciągną
Po I kwartale br. najważniejszym segmentem polskiego rynku autobusów jest stale segment pojazdów miejskich. W tym roku sprzedano tutaj 135 pojazdów o masie powyżej 8 ton DMC –czyli o 4 egzemplarze mniej niż przed rokiem (- 2,87%). Największe zamówienia w I kwartale br. zostały zrealizowane przez: MZA Warszawa (zakup 30 szt. Jelczy M121I z puli 50 zamówionych) oraz PKS Grodzisk Maz. (zakup 22 szt. Scania OmniCity z puli 50 zamówiony –w ramach przetargu na obsługę linii miejskich w Warszawie). Kolejne duże kontrakty to dostawa 12 autobusów Mercedes-Benz Citaro G dla MZK Bydgoszcz i 12 szt. Solarisów Urbino 18 dla PKM Gliwice (z puli 15 zamówionych). Dzięki realizacji tych zamówień stawka po I kwartale br. w segmencie miejskim jest dość wyrównana –stale prowadzi zeszłoroczny lider czyli Solaris, jednak jego przewaga nad konkurentami jest jeszcze niewielka. Zwiększy się ona w następnych miesiącach po realizacji kolejnych dużych zamówień –m.in. dla MPK Łódź, PKM Tychy, MPK Lublin, MPK Kraków. One pozwolą firmie utrzymać bezpieczny dystans od głównego tegorocznego konkurenta polskiego producenta –Mercedesa. Niemiecka marka reprezentowana w naszym kraju przez EvoBus Polska ma doskonały początek roku. Po strategicznym zwycięstwie we Wrocławiu (zamówienie na dostawę 100 autobusów) oraz kontraktach z Bydgoszczy, Częstochowy, Katowic, Bielsko-Białej staje się drugim, najważniejszym graczem na rynku autobusów miejskich. O ostatecznym podziale tego segmentu w całym 2008 roku zadecydują trzy bieżące kontrakty: MZA Warszawa na 150 autobusów;ZKM Gdańsk na 45 autobusów i MPK Łódź na 37 autobusów. We wszystkich tych miastach procedura przetargowa na zakup nowych  pojazdów przeciąga się, co skutecznie podnosi temperaturę wokół pytania –kto w tym roku zostanie liderem polskiego rynku autobusów miejskich?
Biorąc pod uwagę liczbę ogłoszonych i planowanych zamówień –poziom sprzedaży w tej kategorii nie powinien być niższy od zeszłorocznego, kiedy sprzedano łącznie 672 autobusy miejskie.
Trzy szkolne Kapeny
W I kwartale br. dostarczono trzy autobusy szkolne (o masie powyżej 8 ton DMC) –to o 2 sztuki więcej niż przed rokiem. Wszystkie reprezentowały ten sam model –Kapena Tema. W kwietniu br. powinno dołączyć do nich kolejnych 18 egzemplarzy tego typu w ramach wygranego przez Kapenę kontraktu na dostawę łącznie 21 gimbusów dla Ministerstwa Edukacji i Sportu. Przypomnijmy, że to pierwszy rządowy kontrakt na dostawę pojazdów szkolnych wygramy przez firmę ze Słupska. Jak na razie nie mamy informacji, czy MENiS zamówi w tym roku kolejne gimbusy. Ostatnio urzędnicy mówili o przeprowadzeniu analizy skuteczności dotychczasowego systemu nieodpłatnego przekazywania pojazdów gminom, jednak jak na razie nic nie wiadomo o jej wynikach.
Bieda w PKS-ach
W I kwartale br. spadek sprzedaży dotknął także drugi najważniejszy segment autobusowego rynku –kategorię autobusów międzymiastowych, gdzie dostarczono łącznie 101 pojazdów o masie powyżej 8 ton DMC –o 16 mniej niż rok temu (- 13,67%). To efekt negatywnego trendu utrzymującego się już od dłuższego czasu w tym segmencie. Warto podkreślić, że spadek sprzedaży w tym segmencie w I kwartale br. miał miejsce mimo realizacji dużego kontraktu dla Głównej Komendy Policji. Łącznie zamówiła ona w zeszłym roku 71 autobusów, w tym 46 szt. pojazdów dostarczyła Kapena, a 25 szt. –Autosan. I to właśnie zamówienie ustawiło podział międzymiastowego rynku w I kwartale br. Prowadzi Autosan, ale tuż za nim jest Kapena, przed którą jest jeszcze kolejne rządowe zamówienie –14 szt. dla Straży Granicznej.
Podstawową przyczyną spadku sprzedaży autobusów międzymiastowych jest coraz gorsza kondycja przedsiębiorstw PKS –cały czas głównych przewoźników w komunikacji regionalnej, jak i głównych odbiorców autobusów międzymiastowych. Firmy te borykają się z następującymi problemami:
– coraz większą konkurencją ze strony małych firm transportowych;
– nieuczciwą konkurencją ze strony części przewoźników, wykonujących regularną komunikację pod pozorem tzw. przewozów okazjonalnych i tym samym unikających opodatkowania;
– zwiększenie się obszarów działania wokół miast komunikacji miejskiej wspomaganej finansowo przez miasta i okoliczne gminy;
– nieterminowe regulowanie należności z tytułu honorowania ulg;
– systematyczny spadek liczby pasażerów, w tym uczniów;
– notowany w ostatnich latach gwałtowny wzrost cen paliw;
– znaczny wzrost płac kierowców;
– stały wzrost liczby prywatnych samochodów osobowych.
To prowadzi do zmniejszenia możliwość zakupu nowego taboru z nadwyżek finansowych uzyskiwanych na rentownych liniach lub innej działalności. Oczywiście do tego trzeba doliczyć nikłą umiejętność przekonywania pasażerów do swojej oferty oraz niezrozumiały brak wspólnego rozkładu połączeń przedsiębiorstw PKS czy też wspólnego biletu. W efekcie tracą one świetny atut w postaci ogólnopolskiej sieci połączeń i na własne życzenie schodzą do poziomu regionalnego rynku, gdzie nie najlepiej radzą sobie z konkurencją.
Jak będzie dalej? –naprawdę ciężko tutaj wyrokować i zdaje się , ze ciężar zakupów nowych autobusów międzymiastowych przechyla się w kierunku administracji rządowej i prywatnych przewożników.
Turystyczne o jeden w górę
W I kwartale br. nastąpił nieznaczny wzrost sprzedaży w segmencie autobusów turystycznych, gdzie łącznie dostarczono 22 autokary o masie powyżej 8 ton DMC –czyli o jeden więcej niż rok temu (+ 4,76%). Ciekawie tutaj prezentuje się lista rankingowa, gdzie do gry –po wymianie oferty produkcyjnej –wrócił Mercedes-Benz, który bezpośrednio konkuruje tutaj z zeszłorocznym liderem –Scanią. O ostatecznym podziale tego segmentu rynku zadecydują najbliższe miesiące –tuż przed nadchodzącym sezonem. Wówczas przewoźnicy mocno wzmacniają swój tabor i następuje kumulacja dostaw. Dodatkowo w tym roku obserwujemy trend do odbioru autokarów tuż przed ich wyruszeniem na wakacyjne trasy, aby pojazd jak najszybciej zaczął „sam”spłacać zaciągnięty leasing czy kredyt.
Naszym zdaniem poziom sprzedaży autobusów turystycznych powinien zakończyć się w tym roku na podobnym poziomie jak w 2007 r., czyli będzie oscylować pomiędzy 150 a 160 szt.
Prognozy
Podsumowując nasze prognozy w poszczególnych segmentach rynku można powiedzieć, że ten rok będzie podobny do poprzedniego, kiedy rynek wchłonął 1215 autobusów o masie powyżej 8 ton DMC. Jednak wiele –jak zwykle –zależy od warszawskiego rynku komunikacyjnego, a przede wszystkim –od powodzenia przetargu MZA Warszawa na 150 szt. i procesu prywatyzacyjnego kolejnych linii ZTM. Przypomnijmy, że w zeszłym roku prawie połowa wszystkich zakupionych nowych autobusów na polskim rynku trafiło właśnie do stolicy. To niewątpliwie świadczy o ogromnym potencjale, jednak nie wolno zapominać jak wymagający jest to rynek. O stopniu trudności może świadczyć przykład stołecznej spółki globalnego koncernu Veolia Transport, która pod koniec zeszłego roku podjęła decyzję o zaprzestaniu działalności na warszawskim rynku wraz z końcem kwietnia br., kiedy wygasa umowa na obsługę tras w sieci ZTM. To pokazuje, jak mocno firmy tutaj konkurują ze sobą i jak ważna jest niska cena świadczonych usług. Mamy nadzieję, że w finale to nie odbije się na jakości przewozów i tym samym na poziomie zakupów nowych autobusów do obsługi warszawskich linii.