Polski rynek autobusów w 2008 r.

W 2008 roku sprzedano w Polsce łącznie 1605 autobusów o dopuszczalnej masie powyżej 3,5 ton, czyli aż o 300 szt. więcej niż rok wcześniej (+ 22,98%). To najlepszy wynik od 7 lat na polskim rynku autobusów.

Zdecydowany wpływ na tak dobre wyniki sprzedaży autobusów w 2008 r. miał segment autobusów miejskich, który odnotował w zeszłym roku najlepszy rezultat w swojej historii –892 sprzedane autobusy miejskie, czyli o 200 szt. więcej niż w 2007 r. (+ 28,90%) To zwieńczenie pozytywnego trendu trwającego w tym segmencie od 2004 r., kiedy sprzedano tutaj zaledwie 308 pojazdów. To prawie trzy razy mniej niż obecnie. Kolejnym segmentem, który pociągnął zeszłoroczną sprzedaż były autobusy szkolne, które po dwu latach minimalnych zamówień wreszcie doczekały się dużego kontraktu rządowego. To zaowocowało wzrostem dostaw o 63 szt. (+ 190,9%) w porównaniu z 2007 r. Równie pozytywne wyniki odnotowano w segmencie autobusów turystycznych, gdzie łącznie zakupiono 182 autokary , czyli o 31 szt. więcej niż przed rokiem (+ 20,52%), Najsłabiej w 2008 r. wypadła kategoria autobusów międzymiastowych. Jednak i tutaj odnotowany wynik był na plusie. Łącznie do obsługi połączeń regionalnych sprzedano 435 pojazdów, czyli o 6 więcej niż przed rokiem (+ 1,39%). Przyczyn tak wyraźnego wzrostu sprzedaży na rynku w 2008 r. należy upatrywać w: nałożeniu się kilku dużych kontraktów na pojazdy miejskie (przede wszystkim warszawskiego, wrocławskiego, łódzkiego i krakowskiego);odnowie taboru przez średnie i mniejsze miejskie firmy komunikacyjne;realizacji dwóch kontraktów MENiS w tym jednego jeszcze z 2007 r.;rekordowym kontrakcie na dostawy autobusów dla Policji i Wojska Polskiego;oraz w niskim (w ciągu trzech kwartałów 2008 r.) kursie euro, który spowodował zwiększone zakupy autobusów turystycznych i międzymiastowych o podwyższonym komforcie.

Boom w sprzedaży autobusów miejskich znalazł swoje odbicie w układzie poszczególnych marek na rynku. W 2008 r. zdecydowane pierwsze miejsce zajął Solaris Bus &Coach. Producent z Bolechowa skupił się prawie wyłącznie na sprzedaży autobusów miejskich i na fali gwałtowanie rosnącego popytu na tego typu konstrukcje wyprzedził pozostałych konkurentów. Dodajmy, że oprócz 473 autobusów miejskich firma sprzedała trzy autokary (w wersji specjalnej z zabudową ambulansu) oraz trzy trolejbusy (i były to jedyne tego typu pojazdy dostarczone na polskim rynku w 2008 r.) Kolejne miejsce w generalnej klasyfikacji zajmuje Autosan, który przy jednoczesnym spadku sprzedaży w segmencie międzymiastowym zdołał znacząco poprawić swoje wyniki we wszystkich pozostałych kategoriach i ostatecznie zajął drugie miejsce. Trzecie miejsce to Kapena-Irisbus, która dzięki rewelacyjnym wynikom z pierwszej połowy roku (m.in. wygrany przetarg dla MENiS i Policji) oraz sukcesywnemu poszerzeniu swojej oferty zaczyna odgrywać coraz większą rolę na naszym rynku. Czwarte i piąte miejsce zajmują firmy EvoBus Polska i Scania Polska, które dzięki dobrym rezultatom w segmencie miejskim mocno awansowały w rankingu. Natomiast dopiero za nimi uplasowali się kolejni polscy producenci: Jelcz, Solbus i AMZ. Pierwszy z nich znajduje się obecnie w bardzo ciężkiej sytuacji pod zarządem komisarycznym, natomiast dwaj pozostali działają głównie w segmencie międzymiastowym, który w tym roku charakteryzuje się słabym potencjałem. Przejdźmy teraz do szczegółowego opisu sytuacji w poszczególnych segmentach:

W 2008 r. najważniejszym „kołem napędowym”polskiego rynku autobusów był segment pojazdów miejskich. Imponująca liczba 892 sprzedanych tutaj autobusów jest przede wszystkim efektem zrealizowanych zamówień na zakup nowych autobusów w Warszawie. Tylko stołeczne MZA odebrało w zeszłym roku aż 180 pojazdów. Do tego wyniku dołączyły się kontrakty Mobilis i PKS Grodzisk Maz. na łączną sumę 106 szt. Czyli łącznie w 2008 r. na warszawskich ulicach pojawiło się prawie 300 nowych autobusów miejskich. Na kolejnym miejscach w rankingu miast, które zamówiły najwięcej autobusów uplasował się: Kraków (84 szt.), Wrocław (68 szt.), Łódź (62 szt.) i Gdańsk (48 szt.) Natomiast w rankingu firm prym wiedzie MZA Warszawa (180 szt.), a na drugim miejscu jest prywatna firma Mobilis, która dla potrzeb obsługi linii w Warszawie, Krakowie, Bydgoszczy zakupiła łącznie 100 autobusów. Trzecie miejsce zajmuje MPK Wrocław, które nabyło w 2008 r. 67 autobusów z kontraktu na łączną dostawę 100 egzemplarzy (33 szt. do odbioru w 2009 r.)

W rankingu producentów w segmencie autobusów miejskich po raz kolejny pierwsze miejsce zajęła firma Solaris Bus &Coach, dla której 2008 rok był wyjątkowy dobry. Producent uzyskał najlepszy wynik w historii –473 szt., co zapewniło mu 53% udziału w rynku. Już dawno na polskim rynku autobusów miejskim nie odnotowaliśmy tak znacznej przewagi jednej firmy nad konkurencją. Drugie miejsce zajęła po raz pierwszy raz w swojej historii firma EvoBus Polska oferująca pojazdy marki Mercedes-Benz (131 szt. i 14,7% udziału w rynku), natomiast trzecie –Jelcz, który z wynikiem 90 autobusów w 2008 r. (10,1% udziału) żegna się z rynkiem i powoli odchodzi do historii. Na jelczańskich placach do sprzedania pozostało jeszcze tylko kilka pojazdów i to w zasadzie będzie już koniec dla tej zasłużonej dla polskiej komunikacji marki. Cześć zmodyfikowanych konstrukcji z JZS jest już produkowana w Autosanie, który w tym roku niewątpliwie mocniej zaistnieje w tym segmencie, wprowadzając tutaj także swoje nowe produkty. Na zakończenie opisu sytuacji w tym segmencie rynku warto podkreślić dynamikę sprzedaży białoruskiego producenta MAZ, który w 2008 r. dostarczył na nasz rynek 25 autobusów oraz wyjątkowe słabe wyniki takich dotychczasowych potentatów jak MAN czy Volvo.

W 2008 r. dostarczono 96 autobusów szkolnych, w tym 86 w ramach kontraktów rządowych.. Można powiedzieć, że jest to koniec „chudych lat”, kiedy resortem kierowali ministrowie z LPR czy PIS. Oczywiście do średniego poziomu zakupów z lat 2001-2004., kiedy gminy odbierały po 150 pojazdów rocznie, jeszcze nam trochę brakuje. Generalnie jednak jest to pozytywny sygnał. W grze pozostaje także zapowiedź ministerstwa, że zmieni strategii kupowania i rozdawania gimbusów na rzecz dotowania samych przewozów szkolnych. Zobaczymy co z tego wyjdzie.

Warto podkreślić, ze w 2008 r. po raz pierwszy w historii kontrakt Ministerstwa Edukacji i Sportu na dostawę gimbusów wygrała firma Kapena ze Słupska. Otrzymała ona pierwsze zamówienie na 21 gimbusów, natomiast drugie zamówienie, na dostawę 65 pojazdów szkolnych, tradycyjnie już trafiło do Polskich Autobusów i Autosana. Zauważyliśmy jednak, że ceny zamówionych w zeszłym roku autobusów był zdecydowanie niższe niż przed laty. To kolejny dowód na to jak konkurencja wywiera pozytywny wpływ na wydawania pieniędzy podatników.

 

W 2008 r. odnotowaliśmy nieznaczny wzrost sprzedaży w segmencie autobusów międzymiastowych. To m.in. efekt rekordowo dużych kontraktów dla Komendy Głównej Policji oraz Wojska Polskiego. Łącznie administracja państwowa zakupiła w 2008 r. 116 autobusów międzymiastowych, a prywatni przewoźnicy –184 szt. Przedsiębiorstwa PKS, które do tej pory miały dominującą pozycję wśród odbiorców tego typu autobusów zamówiły zaledwie 110 szt.

W rankingu producentów w tym segmencie również zaszły spore zmiany. Pierwsze miejsce zajęła Kapena (157 szt. –36,1% udziału) , która o kilka sztuk wyprzedziła dotychczasowego lidera –Autosana (148 szt. –34,0%). Z bezpośredniej rywalizacji o prymat w tym segmencie odpadł Solbus, które zajął dość dalekie trzecie miejsce z wynikiem 60 sprzedanych autobusów (13,8% udziału). Warto podkreślić, że w zeszłym roku polscy klienci zakupili także autobusy międzymiastowe o podwyższonym komforcie takich marek jak: Mercedes-Benz, Setra czy Scania. Do tej pory były one poza ich zasięgiem finansowym, jednak dzięki niskiemu kursowi euro, który dominował w znacznej części 2008 r. kilku przewoźników zdecydowało się na ich zakup. Czy to była tylko kwestia niskiego kursu złotego czy też jest to początek nowej tendencji, która zmieni oblicze tego segmentu rynku? Zobaczmy wkrótce.

W 2008 r. nastąpił dynamiczny wzrost sprzedaży w segmencie autobusów turystycznych, gdzie łącznie dostarczono 182 autokary. Ten zaskakująco dobry wynik został osiągnięty w sytuacji, kiedy na skutek mnisiego kursu euro osłabła turystyka przyjazdowej do Polski w lecie 2008 r. Część jednak przewoźników wykorzystała tą sytuację i dokonała szerszych zakupów nowego taboru, korzystając z kursowej obniżki cen zagranicznych autokarów. Zaobserwowano tutaj także większą aktywność taborową wśród regularnych przewoźników międzynarodowych. Wzrost sprzedaży zawdzięczamy również administracji państwowej, a w szczególności służbom mundurowym, które zakupiły prawie 20 autobusów turystycznych, co przede wszystkim wykorzystał Autosan.

W rankingu producentów w tym segmencie pierwsze miejsce zajmuje Mercedes-Benz z wynikiem 39 sprzedanych autokarów (21,4% udziału w rynku). Tuż za im jest Scania-Irizar (35 szt. –19, 2 % udziału) i VDL (29 szt. –15,9%).

Lp.	MARKA Producent / Przedstawiciel / Importer	2008	udział	2007	udział
1	SOLARIS Solaris Bus &Coach	477	29,72%	299	22,91%
2	AUTOSAN Polskie Autobusy	268	16,70%	250	19,16%
3	KAPENA-IRISBUS Kapena S.A.	225	14,02%	136	10,42%
4	MERCEDES-BENZ EvoBus Polska	183	11,40%	69	5,29%
5	SCANIA Scania Polska	98	6,11%	98	7,51%
6	JELCZ Polskie Autobusy	90	5,61%	134	10,27%
7	SOLBUS FA Solbus	89	5,55%	106	8,12%
8	inni	175	10,89%	213	16,32%
∑	Razem	1605	100,00%	1305	100,00%