Od wozów konnych po autobusy – Karosa skończyła 110 lat (2)

Nacjonalizacja zakładu

W okresie międzywojennym firma Sodomka stała się największym producentem nadwozi autobusowych w Czechosłowacji. Po dojściu do władzy czeskich komunistów w 1948r., zakłady Sodomka zostały znacjonalizowane i zmieniono im nazwę na „KAROSA – państwowa fabryka nadwozi i pojazdów z siedzibą główną w Vysokim Mycie”. W następnym roku nazwa została jeszcze raz zmieniona na „Karosa – państwowe przedsiębiorstwo w Vysokim Mycie”. W latach 50. Karosa zacieśniła współpracę ze Skodą. Owocem współpracy było wprowadzenie do produkcji nadwozi autobusowych 706 RTO oraz S706RTO, na które licencję sprzedano Jelczowi w 1958 roku. Obydwa modele, dzięki innowacyjnym rozwiązaniom oraz nadzwyczajnie długiej żywotności, cieszyły się wśród odbiorców bardzo dobrą opinią. Produkcję zakończono w 1971 roku sprzedając łącznie 14 451 sztuk. W drugiej połowie lat 60. ubiegłego wieku gamę oferowanych pojazdów poszerzono o model autobusu SM 11, z silnikiem umieszczonym pod podłogą między osiami. Produkcja zakończyła się w 1981 roku sprzedażą na poziomie ponad 26,5 tys. sztuk. Sukcesywnie wzrastająca produkcja i poszerzanie gamy pojazdów wymusiło rozbudowę zakładów w Vysokim Mycie. Po wycofaniu z produkcji modelu 706 RTO postanowiono wybudować nową fabrykę. W 1972 roku powstały zakłady z całkowicie przybudowaną linią produkcyjną, która pozwoliła zaspokoić wzrastający popyt na czechosłowackie autobusy. Od początku lat 80. Karosa zaczęła montować silniki LIAZ umieszczane za tylną osią. A w miejskim modelu B 731, po raz pierwszy zamontowano automatyczną skrzynię biegów.

Trudne czasy

Lata 80. XX w. stanowiły dla Karosy świetny okres, w którym moce produkcyjne były maksymalnie wykorzystane. Rok 1986 był rekordowy pod względem produkcji. Fabrykę w Vysokim Mycie opuściło aż 3410 autobusów.  Wyprodukowane w tych latach pojazdy można po dzień dzisiejszy spotkać na drogach całego świata. Oczywiście najwięcej jest ich w Czechach. Tamtejsze przedsiębiorstwa po dzień dzisiejszy swój tabor opierają nadal na Karosach wyprodukowanych 12, 14, 16 lat temu. Wraz ze zmianą ustroju politycznego w Czechach nadeszły ciężkie czasy dla państwowych przedsiębiorstw, w tym dla Karosy. Zmieniły się przede wszystkim rynki zbytu. Na rynek Europy Środkowo – Wschodniej wkroczyły zachodnioeuropejskie koncerny z nowoczesnymi produktami. Wszystkie zakłady autobusowe z tzw. bloku wschodniego, które do końca lat 80. były wspierane przez państwo, nie mogły sprostać zachodnioeuropejskiej konkurencji. Zmiany ustrojowe ujawniły braki organizacyjne, a przede wszystkim przestarzałe technologie. Z początkiem lat 90. XX w. drastycznie spadła produkcja w czeskich zakładach Karosy. Na przełomie lat 1990/91 roczna produkcja wyniosła około 1000 sztuk. Najgorszy okazał się rok 1992 r., w którym wyprodukowano zaledwie 945 nowych Karos.

Powiew świeżości

Krajowi i zagraniczni odbiorcy oczekiwali od Karosy poważnych zmian, a przede wszystkim wprowadzenia na rynek nowoczesnych konstrukcji. Pierwszym modelem zwiastującym zmiany był luksusowy turystyczny autokar oznaczony symbolem LC 757 HD 12. Pojazd wyposażony został w klimatyzację, efektywne hamulce, retarder, podwójne klejone szyby, kuchnię pokładową, toaletę oraz system video. 12-metrowy autobus mieścił od 41 do 47 pasażerów. Pojazd napędzany był silnikiem Cummins spełniającym normę EURO 1. Podczas targów AUTOTEC w 1992r. pojazd został nagrodzony złotym medalem. W 1994r. poszerzono ofertę autokarów Karosa o modele LC 937 GT oraz LC 757 HD.

Współpraca z Renault

W celu dokapitalizowania zakładu postanowiono przekształcić go i 1 lipca 1993 r. Karosa stała się spółką akcyjną. Pakiet 34% udziałów zakupiło Renault VI. Dzięki inwestycjom francuskiego partnera czeskie zakłady otrzymały dostęp do nowoczesnych rozwiązań technologicznych oraz systemów organizacji sprzedaży i serwisowania autobusów.
Do czeskich autobusów zaczęto montować silniki francuskiego producenta, a już pod koniec 1994r. rozpoczęto produkcję nowej serii autobusów. Seria 900 zastąpiła przestarzałą pod każdym względem serię 700. Korzystnie zmieniono design, podniesiono komfort podróży oraz żywotność pojazdu. Do końca 1997 zmiany objęły wszystkie produkowane przez Karosę autobusy. W 1995r. podczas targów AUTOTEC Karosa zaprezentowała pierwszy w swej historii autobus niskopodłogowy Agora. Autobus znalazł wielu nabywców, szczególnie wśród czeskich i słowackich przewoźników. Dzięki poszerzeniu oferty o nowe pojazdy Karosa zaczęła zdobywać nowe rynki zbytu. W 1996r. czeski producent dostarczył do Bejrutu 200 miejskich pojazdów typu B 731. Natomiast do Egiptu trafiły autokary turystyczne. Współpraca między Karosą a Renault układała się na tyle dobrze, że zarząd francuskiego producenta postanowił odkupić od Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju 17% udziałów. W 1998r. Renault zakupiło dodatkowo od mniejszościowych udziałowców 21% udziałów. Dzięki tym transakcjom Renault stał się największym udziałowcem Karosy, co pozwoliło na zacieśnienie współpracy.

Rozwój u boku Irisbusa

Przełomowym dla Karosy był rok 1999, kiedy 1 lutego powstały z połączenia włoskiego Iveco i francuskiego Renault koncern Irisbus przejął 94% udziałów czeskiego producenta. W maju otworzono w Bratysławie słowacki oddział Karosy, aby zapewnić tamtejszym klientom lepszą obsługę zakupionych pojazdów. Również w 1999 roku zarząd koncernu postanowił gruntownie zmodernizować fabrykę w Vysokim Mycie. Wybudowano nowoczesną lakiernię z wanną kataforezy zanurzeniowej pozwalającej na całościowe zagruntowanie karoserii autobusowych o długości do 15 metrów. W tym samym czasie otworzono zupełnie nową linię montażową. Dzięki nowoczesnym technologiom Irisbusa Karosa zaczęła produkować zupełnie nowe nadwozia na wysokim poziomie, nie odbiegające jakością od innych produktów oferowanych na europejskim rynku. Przestarzałe jednostki napędowe zastąpiły nowoczesne silniki Iveco spełniające normę EURO 3. Zaprojektowane przy pomocy konstruktorów z Irisbusa modele LC 936 XE, B 932 E, C 935 oraz luksusowy autokar Iliade cieszyły się na moskiewskich targach sporym zainteresowaniem przewoźników.

Teraźniejszość

Obecnie Karosa jest jednym z lepiej prosperujących przedsiębiorstw na terenie Republiki Czeskiej i jednym z większych producentów autobusów w Europie Środkowo – Wschodniej. Na krajowym rynku jest niekwestionowanym liderem w sprzedaży nowych autobusów. Zajmuje ponad 50% czeskiego rynku. Zatrudnia około 1600 osób, których średnia pensja jest wyższa od średniej krajowej. Bardzo wiele dobrego przyniósł sojusz z Irisbusem – jednym z potentatów na światowym rynku autobusowym. Dzięki współpracy z Renault i Iveco Karosa oferuje bogatą gamę pojazdów: od bardzo popularnych miejskich pojazdów Agora, poprzez autobusy międzymiastowe i minibusy, po autokary turystyczne typu Iliade oraz Evadys. Autobusy z Vysokiego Myta sprzedawane są na rynkach całego świata. Karosa umacnia swą pozycję na potężnym rosyjskim rynku, a także z sukcesem powraca na wcześniej utracone rynki – m.in. w Polsce.

Materiały informacyjne oraz fotografie pochodzą od producenta autobusów Karosa oraz czeskiego autobusowego portalu BUSPortal.cz (www.busportal.cz), którym składamy podziękowania za umożliwienie napisania artykułu.