Nowa strategia SOR w Polsce

W niewielkiej miejscowości Dolni Libchavy, położonej czeskim Kraju Pardubickim, graniczącym na północy z Polską, znajduje się mała, ale znana w naszej części Europy fabryka autobusów SOR. Od kilku lat, firma coraz intensywniej rozwija swój eksport, głównie na rynki Europy Centralnej. Jednak dotychczasowe działania w Polsce kraju nie dawały zbyt imponujących rezultatów. Teraz ma się to jednak zmienić –firma SOR Libchavy ogłosiła swoją nową strategię w działalności na rynku polskim. Korzystając z tej okazji, postanowiliśmy przypomnieć historię, ofertę i dotychczasową aktywność w Polsce tego dynamicznego producenta.

A wszystko zaczęło się w latach 80., kiedy w Libchavach zaczęły działać zakłady zajmujące się remontami maszyn rolniczych. W 1990 r. firma została sprywatyzowana poprzez sprzedaż 4 inwestorom indywidualnym. Wkrótce dołączyły do nich 4 kolejne osoby, które odeszły z firmy Karosa w ramach restrukturyzacji. Tak SOR znalazł się na drodze do wejścia na rynek autobusów.

Pierwszym krokiem do wejścia na ten rynek była prezentacja w 1994 r. prototypu małego autobusu integralnego klasy 7,5 m, wyposażonego w tylny silnik Perkins i automatyczną skrzynię biegów Voith. Rok później, autobus ten wszedł do produkcji ze zmienionym układem napędowym (silnik i skrzynia biegów IVECO), a w kolejnych latach dołączały kolejne modele i odmiany, w tym najpopularniejsza rodzina autobusów o długości 10,5 m.

 

 

Seria	Okres produkcji	Liczba wyprodukowanych pojazdów
7,5	1994-2001	142
9,5	1997-	~630
10,5	2001-	>1000
12	2003-	~520

 

Dziś, firma SOR jest drugim co do wielkości producentem autobusów w Czechach i ważnym graczem na lokalnym rynku, gdzie zajmuje także drugie miejsce za koncernem Irisbus. Podobna sytuacja jest na Słowacji. W 2006 r., SOR wyprodukował 410 autobusów, a od początku swej działalności produkcyjnej –już ok. 2500 sztuk. To stawia firmę w gronie już nie małych, a średnich producentów europejskich.

Sukces produkowanych w Libchavach autobusów zachęcił firmy z ościennych krajów do zakupu licencji –w 1998 r. ruszyła produkcja w węgierskiej firmie Kravtex, a w 2000 r. –w polskiej KZNS (pod marką Solbus).

Plany firmy na najbliższe lata są dość ambitne. W 2007 r. produkcja ma osiągnąć poziom 430 szt. Pod koniec roku powinna z kolei ruszyć produkcja nowych, w pełni niskopodłogowych autobusów NB12/18 (premiera na targach AUTOTEC Brno 2006), które mogą stanowić dla firmy nowe otwarcie, pozwalające na rywalizację w segmencie autobusów miejskich z większymi producentami, wyspecjalizowanymi w tego typu konstrukcjach. Starając się zdywersyfikować produkcję, SOR poszukuje także nowych nisz rynkowych. Przykładem tego mogą być podjęte prace konstrukcyjne nad pierwszym trolejbusem firmy, opartym o model BN12. Jest to propozycja skierowana głównie do odbiorców ze Wschodu (Ukraina, Mołdawia), stąd prototypowy egzemplarz zostanie wyposażony w rosyjski napęd. Firma nie wyklucza jednak w przyszłości opracowania modelu dostosowanego do wymogów rynku środkowoeuropejskiego, wyposażonego w napęd i komponenty firm preferowanych w tym regionie. Wygląda więc na to, że SOR –będący dotąd głównie specjalistą w zakresie autobusów międzymiastowych –postanowił zwiększyć swój udział w także segmencie pojazdów komunikacji miejskiej.

Firma SOR Libchavy podejmuje także próby wchodzenia na rynki innych, głównie sąsiednich krajów. W Polsce, pierwsze takie działania miały miejsce w 1997 r., kiedy to czeski producent nawiązał w tym celu współpracę z firmą SorPol, która do 1999 r. sprzedała łącznie 12 sztuk autobusów SOR.

Drugą próbą wprowadzenia autobusów SOR na polski rynek było sprzedanie w 2000 r. licencji na ich produkcję firmie KZNS z Solca Kujawskiego, która pod koniec roku rozpoczęła produkcję modeli B9,5 i C9,5. Ich sprzedaż również nie była imponująca (w latach 2001-2002 sprzedano 18 szt. tych autobusów). W 2003 r. firma ogłosiła upadłość, a część majątku wykorzystywaną do produkcji autobusów odkupiła firma Blue Line, powołując w jej miejsce spółkę Fabryka Autobusów „Solbus”. Po odnowieniu licencji, wznowiono wytwarzanie autobusów na licencji SOR.

W 2006 r., SOR podjął po raz kolejny decyzję o próbie uruchomienia samodzielnej działalności handlowej w Polsce. Aby dochować postanowień umowy licencyjnej, zdecydowano się wprowadzić na rynek modele 12-metrowe. I tak, podczas targów Transexpo 2006 w Kielcach, czeska firma zaprezentowała niskowejściowy autobus miejski BN12 oraz międzymiastowy model C12. Oficjalnym przedstawicielem firmy SOR w Polsce została firma ZNS, inna spółka powstała na bazie upadłej firmy KZNS.

Jednak od 2005 r. relacje na linii SOR –F.A. Solbus pogarszały się. SOR stwierdził, iż polski licencjobiorca narusza zapisy umowy licencyjnej. W efekcie, strona czeska postanowiła w marcu 2006 r. wypowiedzieć umowę. Decyzja ta weszła w życie rok po jej ogłoszeniu, co oznacza, że od początku kwietnia 2007 r. Solbus nie dysponuje licencją na produkcję autobusów opartych technicznie na projektach firmy SOR. Jednak, zdaniem przedstawicieli czeskiego producenta, Solbus łamie zapisy umowy, kontynuując produkcję pojazdów opartych na jego rozwiązaniach technicznych.

„W związku z wypowiedzeniem umowy, firma Solbus nie dysponuje żadną licencją na produkcję autobusów na podstawie naszych projektów technicznych. Oznacza to, że jakakolwiek aktualna produkcja autobusów o bazę konstrukcyjną firmy SOR jest ze strony firmy Solbus według nas bezprawna.”–powiedział Petr Hájek, członek zarządu SOR. Po wykorzystaniu możliwości rozwiązania zaistniałego sporu na drodze polubownej, firma SOR postanowiła podjąć kroki prawne. „Zleciliśmy przeprowadzenie dokładnej analizy prawnej. Wierzymy, że prawo jest po naszej stronie, a przypadek ten to jasne łamanie umowy oraz praw licencyjnych. Aktualnie podejmowane są pierwsze kroki na drodze prawnej.”–dodał Petr Hájek.

Wygaśnięcie umowy licencyjnej z Solbusem, SOR uznał za dobry przyczynek do mocniejszego wejścia na polski rynek. W tym celu powołana została spółka SOR Poland ze 100% udziałem SOR Libchavy (dotychczasowy przedstawiciel, firma ZNS, będzie pełnić funkcję jednego z dealerów). Firma zamierza skupić się przede wszystkim na segmencie dużych autobusów międzymiastowych, starając się przenieść na polski rynek dobrą współpracę z grupą Veolia Transport (Connex) w Czechach. Chodzi m.in. o zagospodarowanie rynku po modelu Axer –SOR chce przekonać przewoźników, aby zamiast kupować jego następcę –nieco droższego Irisbusa Crossway –wybierali tańszy, a bazujący na podobnych komponentach model C12.

Pierwsze efekty nowej strategii rynkowej są już widoczne. Na polskich szosach pojawił się demonstracyjny egzemplarz autobusu SOR C12, a wśród przedsiębiorstw grupy Veolia Transport, firma zebrała już zamówienia na 5 takich pojazdów. Pierwszy z nich trafi już wkrótce do Sędziszowa Małopolskiego (Veolia Transport Podkarpacie).

Obecnie, firma SOR Poland skupi się na budowie sieci serwisowej, głównie w oparciu o istniejące placówki transportowe Veolii. Do końca roku powstaną trzy takie centra serwisowe: w Sędziszowie Małopolskim, Kętrzynie i Tczewie, a w roku 2008 –kolejne 6-7 punktów. Docelowo, SOR Poland chce dysponować siecią 15-20 autoryzowanych, otwartych placówek serwisowych, a sprzedaż ma osiągnąć poziom ok. 100 autobusów rocznie.

Jako, że SOR specjalizuje się głównie w produkcji autobusów międzymiastowych, ekspozycja firmy na targach Transexpo 2007 będzie skoncentrowana właśnie wokół takich pojazdów. Centralnym punktem będzie pierwszy sprzedany w Polsce egzemplarz C12 dla Veolia Transport Podkarpacie. Obok stanie demonstracyjny autobus C10,5 w wersji międzymiastowej z klimatyzacją oraz miejski autobus niskowejciowy BN9,5.

Oprócz ekspozycji, ważnym elementem aktywności SORa będzie konferencja prasowa, zorganizowana 19 września 2007 r. o godz. 15:00, na której będzie można dowiedzieć się więcej o produktach firmy, jak i o konflikcie prawnym z Solbusem.