NIK negatywnie o regionalnych przewozach autobusowych

Organizowanie przewozów na regionalnych liniach autobusowych przez samorządy powiatowe i wojewódzkie zostało negatywnie ocenione podczas kontroli Najwyższej Izby Kontroli.

Opublikowane przez NIK wyniki dotyczą badań przeprowadzonych w latach 2009-2010 (do dnia 31 kwietnia) w 7 urzędach marszałkowskich oraz 21 starostwach powiatowych.

Celem kontroli było zbadanie i dokonanie oceny wywiązywania się samorządów terytorialnych z obowiązków związanych z organizowaniem krajowych przewozów autobusowych na liniach regularnych, w tym dotyczących zapewnienia bezpieczeństwa pasażerów, a także prawidłowości przekazywania i rozliczania dotacji z tytułu honorowania przez przewoźników ulg ustawowych.

Nieprawidłowości – w różnym zakresie – stwierdzono we wszystkich skontrolowanych jednostkach. Do najczęstszych uchybień należały:
nieprzeprowadzanie analiz sytuacji rynkowej w zakresie regularnego przewozów osób, służących do wypracowania instrumentów do regulowania rynku przewozów drogowych,
nierzetelnie wykonywały funkcje w zakresie udzielania licencji, wydawania zezwoleń czy nadzoru i kontroli przewoźników, nieprawidłowo rozliczały środki budżetu państwa przeznaczone na refundację kosztów wynikających ze stosowania przez przewoźników ulg ustawowych.

Jak czytamy w informacji NIK „Stwierdzona sytuacja była wynikiem powszechnego nieprzestrzegania przez samorządy przepisów ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym. Wśród przyczyn tego stanu należy wymienić nieprzygotowanie organizacyjne i kadrowe urzędników do wykonywania nałożonych na samorządy zadań ustawowych dotyczących przewozów drogowych osób. W szeregu przypadków samorządy nie przywiązywały również należytej wagi do wypełniania tych obowiązków.

Skutkiem stwierdzonych nieprawidłowości było wykonywanie przewozów z naruszeniem przepisów dotyczących transportu drogowego osób. Stan ten powodował obniżenie jakości świadczonych usług, a nawet zagrażał bezpieczeństwu pasażerów. Wśród skontrolowanych autobusów, blisko 10% znajdowało się w tak złym stanie technicznym, że konieczne było zatrzymanie ich dowodów rejestracyjnych do czasu wykonania naprawy.”

Niska jakość świadczonych usług wynikała dodatkowo m.in. z tego, że przewozy wykonywane były niezgodnie z rozkładem jazdy lub bez obowiązującego rozkładu jazdy, jak też z faktu pobierania opłat za przejazd niezgodnie z cennikiem podanym do publicznej wiadomości.

Skontrolowane jednostki samorządowe, niejednokrotnie z zarzucanych im nieprawidłowości tłumaczyły się brakiem odpowiednio przygotowanych kadr. „Jednak argument ten nie może stanowić istotnego usprawiedliwienia dla stwierdzonych nieprawidłowości, zwłaszcza jeśli wziąć pod uwagę, że nie wykorzystywano nawet uprawnień ustawowych, z których wynikały określone ułatwienia w realizacji zadań ustawowych”- czytamy w informacji NIK.

Z dniem 1 marca 2011 r. weszła w życie ustawa z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie drogowym. Przepisy tej ustawy określają nowe wymagania dla gmin, powiatów, związków międzygminnych i związków powiatów oraz województw. Uzyskały one status organizatora publicznego transportu zbiorowego, do zadań którego należy planowanie rozwoju transportu, organizowanie publicznego transportu zbiorowego raz zarządzanie nim. Uregulowania wprowadzone ustawą stanowią duże wyzwanie dla samorządów, które w okresie przejściowym – do dnia 31 grudnia 2016 r.  – będą stosować zasady dotychczasowe, wdrażając jednocześnie nowe przepisy. Raport NIK nt. kontroli regionalnych przewozów autobusowych można znaleźć tutaj.