Komunikacja miejska w średnich miastach – Olsztyn (5)

 Operatorem olsztyńskiej komunikacji miejskiej jest Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne Sp. z o. o. w Olsztynie. Przedsiębiorstwo utworzono w 1995 roku na bazie wcześniejszego Przedsiębiorstwa Komunikacji Miejskiej, wywodzącego się z Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Komunikacji Miejskiej w Olsztynie. Konkurencją przedsiębiorstwa są przedsiębiorstwa wykorzystujące prywatne busy –w tym jeden liczący się przewoźnik, obsługujący linie miejskie –firma Faster, oraz przewoźnicy podmiejscy.

Przedsiębiorstwo Faster obsługuje 2 linie (60a i 61a), przy czym posiada 12 mikrobusów 3 typów: Renault Master (nadwozia Omni Nova MultiRider oraz Bewa Access 75), Mercedes Sprinter oraz VW LT. Przewozami miejskimi zajmowało się również przedsiębiorstwo Olsztyńska Korporacja, utworzone w 1993 roku. Firma od skrótu OK nazywana była popularnie „OKejką”. Przedsiębiorstwo również wykorzystywało mikrobusy, jednakże w kwietniu 2011 roku zostało zlikwidowane.

Województwo Warmińsko-Mazurskie, jako jeden z mniej zamożnych regionów Unii Europejskiej, zakwalifikowano do specjalnego programu unijnego Rozwój Polski Wschodniej (RPW). Podobnie jak w Lublinie, Kielcach i Rzeszowie, podjęto decyzję o opracowaniu planu rozwoju transportu zbiorowego i ubieganiu się o środki unijne z programu operacyjnego RPW.

W 2004 roku przyjęto „Zintegrowany plan transportu publicznego na lata 2004-2013”. Na bazie planu transportu opracowano projekt „Modernizacja i rozwój zinte­growanego systemu transportu zbiorowego w Olsztynie”. Projekt przewidywał wprowadzenie do komunikacji miejskiej nowego środka transportu –tramwaju lub trolejbusu, bądź modernizację komunikacji autobusowej. Dodatkowo, przewidziano wprowadzenie biletu elektronicznego, systemu zarządzania ruchem, systemu informacji pasażerskiej, a także budowę nowych zatok i pasów autobusowych. Ostatecznie, wartość projektu wyniosła w 2011 roku 364 mln zł. Projekt zgłoszono do dofinansowania w ramach programu RPW.

W 2005 roku przeprowadzono w Olsztynie pierwsze kompleksowe badania marketingowe popytu na usługi komunikacji miejskiej. Wykorzystując wyniki badań, w 2006 roku wprowadzono skoordynowane rozkłady jazdy. W rezultacie, uzyskano poprawę jakości usług komunikacji miejskiej oraz bardziej równomierne zapełnienie pojazdów. Dalszą poprawę oferty prowadzonej prowadzono z wykorzystaniem nagrań monitoringu z pojazdów. Obserwowane w przyspieszonym tempie nagrania pozwalały na ocenę zapełnienia pojazdów na wybranych trasach. Jednorazowo analizowano zapisy z całego tygodnia.

Analizę dotyczącą wyboru środka transportu wykonała wyłoniona w trybie przetargu firma International Management Services Sp. z o. o. z Krakowa. Rozważana była budowa linii tramwajowych, trolejbusowych lub modernizację autobusowych. Jako najkorzystniejsza zasugerowana została budowa linii tramwajowej. Proponowano trasy do Jarot i Nagórek. Władze Olsztyna podjęły decyzję o budowie linii tramwajowej. W praktyce, była reaktywacja komunikacji tramwajowej w tym mieście, gdyż w latach 1907-1965 funkcjonowały już w Olsztynie tramwaje. W 2006 roku sugerowano, iż prace budowlane mogłyby ruszyć w 2008 roku, a pierwsza linia ruszyłaby w 2010 roku. Terminy te okazały się nierealne, gdyż do 2010 roku prowadzono analizy nad szczegółowym przebiegiem tras tramwajowych. Temat spotkał się z żywym zainteresowaniem mieszkańców, nie obyło się też bez protestów.

Po ustaleniu przebiegu trasy, w lipcu 2010 roku ogłoszono w formie „zaprojektuj i zbuduj”przetarg na budowę linii, który wygrała firma FCC Construcción z Barcelony, z ceną 250 mln zł brutto. Kwota poza realizacją trasy tramwajowej wraz z siecią trakcyjną i układem zasilania objęła też budowę zajezdni, ulicy Obiegowej i przejścia podziemnego pod al. Piłsudskiego. Umowę podpisano 27 czerwca 2011 r. Termin wykonania prac to 3 lata od podpisania umowy.

1 stycznia 2011 roku powołano Zarząd Komunikacji Miejskiej (ZKM), który pełnić będzie funkcje organizatora komunikacji miejskiej. ZKM po pierwszym roku funkcjonowania zbliża się do swojego docelowego kształtu i zakresu obowiązków. Na stronie internetowej ZKM zamieszczono rozkłady jazdy (http://zkm.olsztyn.eu). W kwietniu 2012 r. ogłoszono o zamiarze ogłoszenia przetargu na obsługę linii komunikacyjnej w kwietniu 2013 r.

Przetarg na dostawę taboru dla potrzeb nowej linii tramwajowej ogłoszono również w 2011 r. Zamówienie obejmowało 15 dwukierunkowych, niskopodłogowych tramwajów. Termin otwarcia ofert przesuwano dwukrotnie. Oferty złożyli następujący producenci: Solaris, PESA oraz konsorcjum firm Modertrans i Newag. W styczniu 2012 r. jako najbardziej korzystną ofertę wybrano propozycję konsorcjum. Obaj pozostali oferenci oprotestowali wybór zamawiającego. Postawiono zarzut, iż poziom emisji hałasu zaoferowany przez konsorcjum jest nierealny. Krajowa Izba Odwoławcza przyjęła odwołanie i zleciła wykonanie odpowiedniej analizy dotyczącej uzyskania deklarowanego poziomu hałasu Instytutowi Pojazdów Szynowych Politechniki Krakowskiej. Analiza miała zająć około miesiąca, stąd na chwilę obecną powinna być już gotowa.

Trasa tramwajowa ma być gotowa w połowie 2014 roku, a dostawa tramwajów przewidziana jest na początku 2014 r. Linia ma przebiegać z Jarot pod Dworzec Główny z jedną odnogą do Wysokiej Bramy i drugą do Kortowa.

Problemem olsztyńskiej komunikacji miejskiej jest relatywnie niski poziom środków, jakimi jest dofinansowana komunikacja miejska. Utrudnia to zapewnienie oferty przewozowej na odpowiednim poziomie, pomimo dobrej organizacji działalności MPK.

W zakresie modernizacji taboru, w ostatnim okresie olsztyńskie MPK kupowało głównie autobusy używane. Ostatni raz fabrycznie nowe pojazdy zakupiono w 2007 roku. Były to Solarisy Urbino 12, a zakup został wsparty dofinansowaniem ze środków unijnych z Europejskiego Fun­duszu Rozwoju Regionalnego. Autobusy dostarczone do MPK w ostatnim 5-leciu zestawiono w tabeli 1.

Tabela 1. Autobusy zakupione przez MPK Olsztyn w latach 2006-2011.

 

Dodatkowo, w pierwszej połowie 2012 roku zakupiono 2 MANy NL283.

W tabeli 2 zestawiono linie komunikacji miejskiej w Olsztynie według częstotliwości kursowania. Nie uwzględniono linii prywatnych.

Tabela 2. Linie w Olsztynie uporządkowane według częstotliwości kursowania (na podstawie http://zkm.olsztyn.eu/)

 

Występują dwie najliczniejsze grupy linii –o częstotliwości kursowania co 12-15 minut oraz o częstotliwości kursowania rzędu 30 minut. Nie funkcjonuje w olsztyńskiej komunikacji miejskiej linia o interwale poniżej 10 minut. Najczęściej kursującą linią w porannym szczycie przewozowym jest linia 15. Większość spośród linii komunikacyjnych charakteryzuje się niską częstotliwością kursowania (17 spośród 30). W budowie rozkładu jazdy zastosowano powszechnie koordynację kursów tras obsługujących wspólnie ciągi komunikacyjne, co zapewnia dobrą ofertę przewozową pomimo niskich częstotliwości kursowania.