Europejska Wystawa Mobilności `Transport Publiczny 2004` w Paryżu

Mobilność to dzisiaj jedna z podstawowych potrzeb społeczeństwa, a swoboda przemieszczania się należy do podstawowych praw obywatelskich nowoczesnego państwa. Dotyczy to zwłaszcza tej części społeczeństwa, która mieszka w dużych aglomeracjach miejskich. Zapewnienie im oczekiwanego poziomu mobilności przy stale rosnącym ruchu i niewydolnym systemie dróg powodującym coraz większe zatory uliczne, sprawia coraz większe trudności. Jak więc pogodzić konieczność zapewnienia mieszkańcom możliwości przemieszczania się z dbaniem o środowisko naturalne czy bardziej efektywną gospodarką przestrzenną? Tu z pomocą przychodzi komunikacja publiczna. Dlatego przedstawiciele francuskich władz, instytucji organizujących transport publiczny oraz przewoźników postanowili spotkać się wspólnie, aby wymienić doświadczenia, porozmawiać ze specjalistami oraz pasażerami na co dzień korzystającymi z komunikacji publicznej, zainicjować nowe formy zachowań czy zmiany mentalności, a także wdrożyć nowe projekty. Spotkanie to przyjęło postać I Europejskiej Wystawy Mobilności „Transport Publiczny 2004”, która odbyła się w dniach 16-19 czerwca br. w jednym z czterech potężnych centrów targowych Porte de Versai położonym niedaleko wieży Eiffla w Paryżu. O wadze tej imprezy niech świadczy fakt, że honorowy patronat nad imprezą objął Prezydent Republiki Francuskiej, Jacques Chirac. Głównym celem imprezy była wymiana wiedzy i doświadczeń pomiędzy specjalistami z branży komunikacyjnej, a także pomiędzy ekspertami a przedstawicielami społeczeństwa, co miało miejsce 19 czerwca podczas dnia otwartego dla publiczności. Przeprowadzane dyskusje objęły takie zagadnienia, jak: możliwość lepszego spełnienia wymagań pasażerów dotyczących niezawodności, punktualności oraz częstotliwości połączeń czy sposobów informowania ludzi o wpływie ich zachowań na społeczeństwo, gospodarkę i środowisko. Debatę nad stanem aktualnym oraz możliwymi drogami rozwoju i usprawniania komunikacji publicznej uzupełniła specjalna sonda przeprowadzona wśród mieszkańców regionu Ile-de-France.

Wystawa sprzętu komunikacyjnego

Na wystawie zorganizowanej na powierzchni 30 000 m2 zaprezentowali się producenci taboru, komponentów i wyposażenia dla komunikacji publicznej, którzy przedstawili swoje najnowsze, innowacyjne rozwiązania, jak również firmy usługowe, instytucje i organizacje. Wśród wystawców byli m.in. producenci taboru drogowego (autobusy, autokary, trolejbusy) i szynowego (tramwaje, metro, lekka kolej, m.in. Alstom i Bombardier), taksówek, rowerów, ubrań, infrastruktury drogowej, elektronicznych systemów informacji pasażerskiej (m.in. Mobitec), parkometrów oraz kasowników i systemów biletowych. Swoje stoiska miały także instytucje ubezpieczeniowe i kredytowe, przewoźnicy (w tym przedstawiciel gospodarza – RATP Paris oraz Koleje Francuskie SNCF), samorządy lokalne, władze centralne, przedsiębiorstwa zajmujące się szkoleniami, produkcją energii czy budową i remontami infrastruktury. Spośród najbardziej interesujących dla czytelników InfoBusa producentów autobusów, obecni byli: Durisotti, EvoBus, Gepebus, Gruau, Heuliez Bus, IrisBus, Scania Bus France, NeoMAN, VDL Bova, Van Hool France i Volvo Bus. Warto odnotować fakt, że większość producentów starała się obok tradycyjnych pojazdów pokazać autobusy z napędami alternatywnymi. Producentów komponentów reprezentowali m.in. Cegelec, Siemens, Cummins-Allison i ZF France. Targi odwiedziło około 10 000 zwiedzających, w tym politycy szczebla lokalnego, regionalnego, jak i centralnego, specjaliści z branży i dziennikarze prasy fachowej, naukowcy i konsultanci, a także przeciętni obywatele.

Wystawę uatrakcyjniły konkurs „Złoty Autobus”, w którym wyłoniono najlepszego kierowcę autobusu z regionu Ile-de-France, a także stoisko z modelami pojazdów komunikacji publicznej oraz słynnych elementów infrastruktury drogowo-kolejowej (stacji, dworców czy wiaduktów), zorganizowane na powierzchni aż 800 m2. W innej części wystawy zorganizowano z kolei ekspozycję prezentującą 100 lat historii autobusu – od jednego z pierwszych paryskich autobusów – TN6C1, zwanego przez niektórych „klatką na kury” – aż po nowoczesne konstrukcje hybrydowe. Na paryskiej wystawie nie zabrakło także polskich akcentów: swoje ekspozycje zorganizowały PKP S.A., producent foteli autobusowych Ster oraz – co nas szczególnie interesuje – Solaris Bus & Coach, który ostatnio nie odpuszcza żadnych dużych imprez targowych w Europie.

Solaris pod wieżą Eiffla

Producent z Bolechowa zaprezentował w Paryżu trzy pojazdy: Solaris Trollino 15 z Ostrawy, Solaris Urbino 12 z leżącym silnikiem i prosto z taśmy produkcyjnej – Solaris Urbino 10, który zaraz po targach został przekazany klientowi z Narbonne. Zdaniem odwiedzających stoisko francuskich branżowców design autobusów Solaris wyróżnia się przestronnością  i lekkością w porównaniu do najczęściej spotykanych we Francji zabudowanych i masywnych konstrukcji Irisbusa. Warto podkreślić, że dla wielu osób była to pierwsza możliwość porozmawiania z przedstawicielami polskiego producenta i bliższego zapoznania się z tą wciąż słabo rozpoznawalną marką na francuskim rynku. Dodatkowym czynnikiem ułatwiającym zawarcie nowych kontaktów z przedstawicielami lokalnych firm transportowych było wydzielenie w ramach targów aż trzech dni przeznaczonych tylko dla profesjonalistów. Dokładając do tego wieczorne spotkania na mniej formalnym gruncie, jesteśmy bardzo ciekawi, jakie nowe kontrakty udało się pozyskać handlowcom z Solarisa.

 O podsumowanie targowego debiutu Solarisa we Francji poprosiliśmy Solange Olszewską, wiceprezes Solaris Bus & Coach:

Targowy debiut można uznać za bardzo udany i obiecujący. Oczywiście w trakcie wystawy nie zostały podpisane żadne zamówienia, ponieważ nie jest to najlepsze miejsce na finalizowanie jakichkolwiek kontraktów. Z przeprowadzonych rozmów wyłoniły się jednak szanse na nowe zamówienia zarówno od obecnych, jak i potencjalnych klientów naszej firmy. Podsumowując – była to bardzo udana prezentacja naszych produktów.

O jakie aspekty funkcjonowania firmy pytali przedstawiciele francuskiej branży autobusowej? Czy byli czymś szczególnie zainteresowani lub zaskoczeni?

Dla wielu odwiedzających był to pierwszy kontakt z Solaris Bus & Coach i naszymi produktami. Pytali więc o pochodzenie firmy, jej historię i plany na przyszłość. Duże wrażenie zrobiły na nich prezentowane produkty – ich wysoka jakość, nowoczesny design oraz nowatorskość rozwiązań technicznych. Bardzo pozytywnie został też przyjęty nasz symbol niskopodłogowych autobusów, czyli zielony jamnik. Odwiedzające nas osoby chciały także wiedzieć, w jakich miastach we Francji juz jesteśmy i gdzie mogą zobaczyć nasze autobusy w ruchu miejskim.

Ile autobusów sprzedał do tej pory Solaris na francuskim rynku? Jaki udział w ciągu najbliższych lat zamierzacie Państwo osiągnąć na tym jednym z największych autobusowych rynków w Europie?

Do tej pory we francuskich miastach jeździ ogółem 17 autobusów marki Solaris Urbino (5 szt. U12 w Guesnain, 6 szt. Urbino 12 w Bayonne, 6 szt. Urbino 10 w Narbonne). Do końca roku dostarczymy kolejnych sześć egzemplarzy Urbino 12 do Bayonne. Planujemy, że w kolejnym roku wyeksportujemy do Francji łącznie około 60 autobusów. Wiadomo, że zawsze najtrudniejsza jest pierwsza transakcja sprzedaży. Teraz, kiedy mamy już kilku znanych klientów wystawiających nam dobre referencje, zawieranie nowych kontraktów przez naszego przedstawiciela na francuskim rynku jest już dużo łatwiejsze, czego wymierne efekty będziemy mogli zobaczyć już w przyszłym roku.

Tabela. 1. Dane techniczne Solarisa Urbino 12 z leżącym silnikiem, Urbino 10 dla Narbonne i Trollino 15 zaprezentowanych na wystawie "Transports Public"

Ster na francuskim rynku

Drugim polskim akcentem na paryskiej wystawie była poznańska firma Ster, która  równie dynamicznie
jak Solaris podbija nowe rynki. O pozycji polskiego producenta siedzeń na francuskim rynku rozmawialiśmy z jej prezesem, Maciejem Szymańskim:

Firma Ster wzięła udział w czerwcowej wystawie "Transports Public" w Paryżu. Czy był to debiut firmy na branżowych targach we Francji i jak Pan ocenia tą wystawę?

Tak, to był nasz targowy debiut we Francji. Do Paryża jechaliśmy z myślą, żeby pokazać nasz produkt i zaistnieć na tym ważnym wydarzeniu dla francuskiej komunikacji publicznej. Jak do tej pory na tym rynku bardzo rzadko pojawiały się produkty z Polski i bardzo się cieszymy, że ta sytuacja się zmienia. Warto dodać, że na tych targach byliśmy w doborowym towarzystwie znanego polskiego producenta – firmy Solaris Bus & Coach, a dodatkowo kilka produktów wytworzonych w naszym kraju zaprezentowały międzynarodowe koncerny obecne na tej wystawie. To też w jakimś stopniu podbudowuje naszą radość, że nasza praca jest doceniana w Europie i nareszcie produkty z Polski nie są tylko synonimem złej jakości.

Jak Pan ocenia francuski rynek siedzeń autobusowych? Czy charakteryzuje się on jakimiś specyficznymi wymaganiami?

Oczywiście, że tak. Jak każdy rynek, jest on kształtowany przez specyfikę lokalnych przewoźników, przez ich upodobania, przyzwyczajenia, stosowane środki komunikacji, grupy ludzi, którzy korzystają z tej komunikacji, itd. Jest to cały szereg zmiennych, które wpływają w mniejszym lub większym stopniu na jego obraz, niezależnie czy jest to rynek polski, francuski czy niemiecki. My osobiście byliśmy zaskoczeni sporym zainteresowaniem, jaki wzbudził nasz fotel ze stali nierdzewnej, który dostarczamy do Stanów Zjednoczonych. Okazało się, że jest to typ produktu, którego do tej pory nikt nie oferował na francuskim rynku i my jesteśmy pierwsi. Jednak na razie jest o wiele za wcześnie mówić, że będzie on „hitem” we Francji. Na wymierny efekty tego zainteresowania musimy poczekać jakieś dwa lata…

Dla jakich francuskich przewoźników dostarczacie swoje produkty?

Obecnie prowadzimy rozmowy ze wszystkimi producentami autobusów, którzy są obecni na francuskim rynku. Jednak jest to proces dość długotrwały i nie funkcjonuje na zasadzie: zobaczyłem, zakupiłem i zastosowałem. Warto dodać, że m.in. nasze fotele zostały zamontowane w autobusach Solarisa dostarczonych dla francuskich klientów, a kolejnym naszym sukcesem są pierwsze próbne zamówienia np. od firmy EvoBus France, w ramach, których nasze siedzenia są sprawdzane i testowane. Jest to zupełnie normalna i standardowa praktyka, stosowana wobec nieznanych na rynku nowych firm, dlatego należy uzbroić się w cierpliwość, bo czeka nas tutaj jeszcze długa droga. Ale jesteśmy pełni optymizmu.

Francuski rynek autobusów

Francuski rynek autobusów należy do najważniejszych w Unii Europejskiej. Roczny poziom sprzedaży jest dość stabilny i wynosi pomiędzy 4 000 a 4 500 sztuk, w 2003 roku wyniósł on dokładnie 4 106 autobusów. Wśród producentów we Francji nadal dominuje koncern IrisBus – zwłaszcza w segmencie autobusów miejskich, w którym razem z należącą do niego firmą Heuliez Bus ma blisko 75%-owy udział. Łączny udział obu tych firm w całym rynku francuskim wyniósł w 2003 roku 55,36%. Jednak dawny dział autobusowy Renault V.I., po przejęciu przez Włochów i zmianie nazwy na IrisBus oraz stopniowym wprowadzaniu kolejnych modeli produkowanych poza Francją, powoli traci status lokalnego producenta, co otwiera możliwości dla innych wytwórców. Dało się to zauważyć np. podczas ostatniego przetargu na autobusy miejskie dla RATP, którego tabor dotąd zdominowany był przez autobusy Renault, a który złożył wówczas spore zamówienie na autobusy MAN. Drugie miejsce wśród producentów zajmuje EvoBus z udziałem 18,2%, ponadto liczą się jeszcze firmy Fast (produkująca głównie tanie autobusy szkolne – 5,2% udziału) oraz Van Hool (4,6% udziału). Pozostałe firmy posiadają udział w rynku nie przekraczający 4,5%. Warto dodać, że przedstawiony podział rynku w 2003 r. nie uległ w I kwartale br. większym zmianom. Pierwsze miejsce bezapelacyjnie zajmuje IrisBus France z udziałem 53,5% (w tym Heuliez Bus – 9,3%), drugie – EvoBus 17,4% (w tym Mercedes-Benz – 8,9 i Setra 8,5%), a trzecie – Van Hool z udziałem 10,7% – ten doskonały wynik belgijski producent zawdzięcza świetnej sprzedaży autobusów turystycznych – 89 szt. Czwarte miejsce zajmuje niespodziewanie Bova, która z udziałem 5,1% wyprzedziła Fast (4,4%).

Francuski rynek transportowy

Podczas targów można było się także zapoznać z wynikami badań statystycznych dotyczących preferencji transportowych mieszkańców Francji. Zgodnie z oczekiwaniami, najpopularniejszym środkiem transportu okazał się samochód osobowy, którego udział w podróżach z domu do pracy i z powrotem wynosi ok. 75%. Łącznie we Francji zarejestrowanych jest 29 milionów samochodów osobowych (80% gospodarstw domowych posiada samochód) i 78% z nich jest używanych codziennie lub prawie codziennie. Rośnie także liczba osób posiadających prawo jazdy. Liczba samochodów notuje stały wzrost – szacuje się, iż od 1960 r. wzrosła ona czterokrotnie.

Tymczasem tylko jedna podróż na dziesięć odbywa się komunikacją publiczną, która ma we Francji 25 milionów użytkowników. Udział komunikacji publicznej w przewozie osób jest jednak bardzo zróżnicowany i generalnie jest znacznie wyższy w miastach (30% w Paryżu, a w pozostałej części Francji od 5% do 20%). Wskaźnik ten jest największy w miastach, które posiadają linie tramwajowe i metro (np. Lyon, Marsylia, Nantes, Grenoble, Rouen czy Tuluza), a także w miastach eksploatujących autobusy bardzo dużej pojemności (Dijon, Mulhouse).

Sama komunikacja miejska ma we Francji ok. 27 milionów użytkowników. Rocznie pojazdy komunikacji miejskiej (autobus, metro, tramwaj i VAL) pokonują 1 miliard kilometrów. Liczba autobusów zarejestrowanych we Francji wynosi ok. 14 000 sztuk, z czego 4 000 przypada na Paryż i okolice. Komunikacja publiczna to w znacznym stopniu także przewozy szkolne, prowadzone specjalnie przystosowanymi autobusami szkolnymi, którymi rocznie podróżuje 2 miliony dzieci.

Komunikacja publiczna we Francji opiera się przede wszystkim o autobus. Aby zminimalizować wpływ tego środka transportu na środowisko naturalne, niektóre miasta wprowadzają do eksploatacji autobusy o napędach alternatywnych (zasilane gazem, hybrydowe). Łącznie we Francji jeździ już 4 500 takich pojazdów. Drugim najpopularniejszym środkiem transportu publicznego jest tramwaj, w niektórych miastach poruszający się zarówno na powierzchni, jak i pod ziemią lub też – na terenach podmiejskich – korzystający z torów kolejowych. Kolejnym środkiem transportu używanym we francuskich miastach jest metro. Tu warto zwrócić uwagę na pojazdy typu VAL (lekki pojazd o sterowaniu automatycznym), w których nie ma kierowcy, a które kierowane są przez komputer. Tego typu pojazdy są obecnie eksploatowane w 4 miastach: Lille, Lyon, Tuluza i Rennes. Także w Paryżu linia 14 metra obsługiwana jest pojazdami typu VAL. Największą zaletą zautomatyzowanych pojazdów szynowych jest ich pojemność: w ciągu godziny mogą one przewieźć od 30 000 do 40 000 pasażerów w obu kierunkach. W kilku francuskich miastach (Lyon, Marseille, St. Etienne i Limoges) eksploatowane są także trolejbusy. Ponadto, pasażerowie poruszający się w transporcie regionalnym i dalekobieżnym mogą korzystać z pociągów TGV.

Skumulowany budżet komunikacji miejskiej w całej Francji to 4 miliardy euro (dane za rok 2002, bez kredytów). 74% sieci komunikacyjnej (ok. 83% wszystkich przejazdów) obsługiwane jest przez trzy największe grupy przewoźników. Są to należący do francuskich kolei SNCF holding Keolis, będący częścią grupy finansowej CDC Transdev oraz koncern CONNEX o mieszanym kapitale, należący do grupy Veolia Environment (dawniej Vivendi Environment). Łącznie, branża komunikacyjna daje zatrudnienie 91 000 osób, z czego większość stanowią kierowcy (67%).

Jeśli chodzi o bezpieczeństwo w środkach komunikacji miejskiej we Francji, to dane nie są jednoznaczne. Z jednej strony zanotowano spadek liczby ataków na kierowców o 6%, z drugiej jednak liczba napadów na pasażerów wzrosła o 11% (1,5 napadu na 1 milion przewiezionych pasażerów). Spadł natomiast koszt wymiany wyposażenia zniszczonego przez wandali, ale jego wartość jest nadal wysoka i wynosi 11 milionów euro. Wzrosła liczba osób zatrudnionych do dbania o bezpieczeństwo podróżnych, zaczęto montować także elementy wyposażenia zwiększające bezpieczeństwo i ograniczające koszty, takie jak: zamknięte kabiny kierowców, systemy monitorowania czy wandaloodporne siedzenia.

Komunikacyjny apel

Podczas pierwszej Europejskiej Wystawy Mobilności w Porte de Versailles w Paryżu działacze organizacji komunikacyjnych i zarządcy komunikacji publicznej wystosowali wspólny apel na rzecz wspierania transportu publicznego, w którym m.in. możemy przeczytać: – „Naszym celem jest stworzenie komunikacji publicznej wysokiej jakości, odpowiadającej potrzebom każdego mieszkańca. Deklarujemy dążenie do zwiększenia komplementarności różnych rodzajów środków transportu publicznego: autobusu, metra, tramwaju, autokaru, pociągu, taksówki itp. Działamy na rzecz przyznania wysokiego priorytetu rozwojowi komunikacji publicznej w Europie, aby:

•  ułatwić wszystkim dostęp do pracy, usług, opieki społecznej i rozrywki;

•  obniżyć koszty podróżowania (średni koszt podróży samochodem osobowym w 2001 roku wyniósł 4,577 euro);

•  zwiększyć atrakcyjność regionu, co przyciągnie nowych inwestorów;

•  móc bezpiecznie podróżować (7 242 śmiertelne ofiary wypadków w samochodach osobowych w 2002 roku);

•  połączyć różne regiony, zapobiegając ich izolacji;

•  zadbać o zdrowie mieszkańców i zmniejszyć zanieczyszczenie powietrza;

•  ograniczyć emisję gazów cieplarnianych;

•  chronić nasze miasta i ograniczać zużycie przestrzeni (trzech na czterech Europejczyków mieszka w mieście).

Sygnatariusze manifestu to:

Michel Destot , Zastępca Mera Grenoble, Przewodniczący GART

Michel Cornil , Przewodniczący UTP (Zrzeszenie Francuskich Przedsiębiorstw Komunikacyjnych)

Jean Perdoux , Przewodniczący Club des Villes Cyclables (Zrzeszenie Miast Przyjaznych Rowerzystom)

Emmanuel Duret , dyrektor naczelny STIF

Philippe Détré , Przewodniczący FNTV

Alain Estival , Przewodniczący FNAT

Jean-Paul Huchon , Przewodniczący Rady Samorządowej Ile-de-France

Louis Gallois , Prezes Zarządu SCNF

Jean-Pierre Sellier , Przewodniczący OPTILE

Bertrand Delanoë , Mer Paryża

Anne-Marie Idrac , Prezes Zarządu i Dyrektor Naczelny RATP