Euro 6 – systemy oczyszczania spalin
Od 1 stycznia 2014 roku silniki nowo zarejestrowanych pojazdów użytkowych muszą spełniać normę emisji spalin Euro 6. Standardy czystości spalin od 1993 roku są ustalane przez Parlament Europejski. W kolejnych latach przepisy stawały się coraz bardziej restrykcyjne. Wprowadzono je w celu ograniczenia emisji tlenków azotu, węglowodorów, tlenków węgla i cząstek stałych. Nowa norma zakładała redukcję emisji tlenków azotu o 80% w stosunku do obowiązującej od 2011 roku normy Euro 5. Poziom emisji cząstek stałych zmniejszył się o 66%. Restrykcyjne przepisy służą nie tylko ochronie środowiska, ale również stanowią ochronę rynku europejskiego przed zewnętrzną konkurencją.
W przypadku jednostek wysokoprężnych głównym problemem staje się emisja cząstek stałych oraz tlenków azotu. Kłęby czarnego dymu wydobywające się z rury diesla to efekt niecałkowitego spalania oleju napędowego. Z sadzą można walczyć stosunkowo łatwo np. zwiększając ciśnienie wtrysku paliwa, jednocześnie dostarczając do komór spalania większe ilości powietrza. Efekt można osiągnąć poprzez zastosowanie nowoczesnych układów wtryskowych (ciśnienie do 2500 bar) oraz mocniejszych turbosprężarek o zmiennej geometrii. Taki zabieg pozwala uzyskać nie tylko lepszą czystość spalin, ale jednocześnie korzystnie wypływa na spalanie oraz moc jednostki napędowej.
Aby jeszcze bardziej ograniczyć emisję szkodliwych substancji stosuje się filtry cząstek stałych. Filtr umieszczony jest w układzie wydechowym, wizualnie przypomina tłumik. Wnętrze filtra składa się z ceramicznego wkładu umieszczonego razem z katalizatorem we wspólnej metalowej obudowie. Jego zadaniem jest zatrzymywanie oraz neutralizowanie szkodliwych cząstek sadzy. Kanały znajdujące się wewnątrz filtra mają porowatą strukturę. Pory mają średnicę mniejszą od cząstek stałych dlatego mogą je skutecznie zatrzymywać.
Oprócz filtrów cząstek stałych producenci autobusów stosują również układy selektywnej redukcji katalitycznej SCR, służące do obniżenia emisji tlenków azotu. Proces polega na wtryskiwaniu do wydechu płynu AdBlue, który umożliwia redukcję tlenków azotu. Szkodliwe substancje są w ten sposób zamieniane na azot i parę wodną. Zużycie płynu AdBlue kształtuje się na poziomie 4-5% w stosunku do zużycia oleju napędowego.
Zastosowanie zaawansowanych technologii wymaga odpowiedniego użytkowania oraz serwisowania pojazdu. Elementy układu oczyszczania spalin podlegają eksploatacyjnemu zużyciu. Objętość filtra cząstek stałych DPF jest ograniczona. Aby nie było konieczności wymieniania go co kilka tysięcy kilometrów, powinien być regularnie przepalany. W zależności od zastosowanych rozwiązań może się to odbywać na kilka sposobów. Najpopularniejszym jest wtrysk dodatkowej dawki paliwa do wydechu. Skutkuje to wzrostem temperatury i pozwala na wypalenie zbierającej się w filtrze sadzy. Nie ma jednak możliwości pozbycia się jej całkowicie, dlatego z czasem filtry wymagają regeneracji lub wymiany. Niesie to za sobą wysokie koszty i utrudnia eksploatację pojazdu. Jazda z zapchanym filtrem DPF utrudnia pracę silnika. Komputer sterujący silnikiem przechodzi wówczas w tryb awaryjny ograniczając moc, a w krytycznych sytuacjach może nawet uniemożliwić dalszą jazdę, dlatego ważne jest utrzymywanie osprzętu silnika w pełnej sprawności. Problemy nie omijają również układu SCR. Większość zbiorników na czynnik jest ogrzewanych, jednak zimą, przy dużych mrozach potrafi dojść do zamarznięcia płynu. Silnik przechodzi wówczas w tryb awaryjny. Popularną usterką jest też awaria wtryskiwacza AdBlue lub pompy dawkującej mocznik. Do producentów układów SCR należą m. in. Bosch, Continental Emitec oraz Cummins.
Awarie układu SCR oraz problemy z zatykającym się filtrami najczęściej dotykają pojazdów eksploatowanych na krótkich, miejskich odcinkach. Usunięcie awarii wiąże się z dużymi kosztami, toteż na rynku istnieją firmy specjalizujące się w odłączaniu układu oczyszczania spalin. Modyfikacja zazwyczaj polegająca na usunięciu filtra cząstek stałych lub zainstalowaniu emulatorów SCR. Proceder, choć jest niezgodny z prawem, odbywa się na dużą skalę –wystarczy przejrzeć ogłoszenia kilkuletnich pojazdów. W Polsce panuje ciche przyzwolenie na tego typu modyfikacje, gdyż mało restrykcyjnie podchodzi się do kontrolowania emisji spalin w samochodach kilkuletnich. Przewoźnik dbający o środowisko musi jednak zadbać o sprawne funkcjonowanie układów oczyszczania spalin w pojeździe.
