Autobusowe święto na Wyspach – targi EuroBusExpo 2006 (1)

Kolejna edycja wystawy EuroBusExpo (7-9 listopada 2006) w Birmingham okazała się –według zapewnień organizatorów –wyjątkowym sukcesem. Zwrócili oni uwagę na rekordowe zainteresowanie targami EuroBusExpo i liczbę ponad 10 tys. zwiedzających a także na długą listę wystawców. Zaprezentowano ok. 160 szt. autobusów, w tym 25 pojazdów wystawionych na stoiskach zewnętrznych. Odbyło się kilka światowych premier autobusów skierowanych głównie do klientów z krajów o ruchu lewostronnym. Wiele spośród nich stanowiły prezentacje znanych już z Europy kontynentalnej modeli, ale w wersjach RHD. Taka już jest specyfika targów w Birmingham (mimo obiecującej nazwy EuroBusExpo). Targi jednak dały niepowtarzalną okazję zapoznania się z tym co mają do zaproponowania producenci brytyjscy: oferujący oryginalne konstrukcje nie odbiegające jakością oraz innowacyjnością od produktów z innych krajów Europy.

 

Nim przejdziemy do przedstawienia wybranych autobusowych nowości na EuroBusExpo warto przybliżyć realia brytyjskiego rynku autobusowego. W 2004 roku sprzedano w Wielkiej Brytanii 4012 szt. nowych autobusów, a w 2005 roku już 4198 szt. (przypomnijmy, że w Polsce sprzedano odpowiednio 1083 szt. i 1059 szt. nowych autobusów). Mimo wahań na rynek wykazuje stałe zapotrzebowanie na ok. 4000 autobusów rocznie (ok. 7000 tys. szt. wliczając minibusy), jednak zmieniają się udziały poszczególnych producentów. Do niedawna rynek brytyjski wydawał się dość hermetyczny i trudny dla producentów spoza wysp lub firm, które wiele lat wcześniej nie przetarły na nim szlaków. Doświadczenia ostatnich kilku lat wskazują, że kto tak myślał nie miał racji. Na rynek brytyjski od kilku lat coraz szerszym strumieniem trafiają autobusy tureckie: BMC i Temsa, polskie: Autosan oraz produkty firm nadwoziowych z południa Europy.

W łącznej liczbie nowych autobusów sprzedanych w 2005 roku jedynie ok. 25 % pojazdów zostało wyprodukowane na wyspach brytyjskich. Produkcja 1431szt. autobusów w 2005 roku zapewniła Wielkiej Brytanii ósme miejsce pośród największych europejskich producentów autobusów (przypomnijmy, że Polska zajęła w zeszłym roku w tej klasyfikacji miejsce piąte z produkcją 2753 szt. autobusów). Gro autobusów w Wielkiej Brytanii jest kupowane przez wielkich przewoźników jak, np: Arriva, First, Stagecoach czy National Express. Firmy te posiadają w swym taborze po kilka tysięcy autobusów w związku z czym niczym zaskakującym są jednorazowe zamówienia znacznie przekraczające 100 szt., choć często rozłożone na okres kilku lat.

Mimo, że jedynie ok. 25 % autobusów sprzedawanych w Wielkiej Brytanii zostało w niej wyprodukowanych to nikt nie lekceważy miejscowych producentów. Brytyjskim firmom nadal udało się utrzymać dominującą pozycję w poszczególnych segmentach rynku. Sprzedaż autobusów z importu mimo, że ogólnie większa niż rodzimych, jest „rozdrobniona”i realizowana przez dużą liczbę firm posiadających względnie małe udziały w rynkowe. Szczególnie mocną pozycję mają brytyjscy producenci autobusów miejskich, gdzie nadal ogromną część zamówień stanowią autobusy piętrowe –będące brytyjską i irlandzką specjalnością. Nawet jeśli producenci z Europy kontynentalnej chcą coś uszczknąć z tego rynku to starają się współpracować z brytyjskimi bodybuilderami, jak czyni, np. MAN.

 

Wright największy niezależny producent nadwozi autobusów miejskich z Irlandii Północnej jest jednym z najważniejszych graczy na rynku brytyjskim i irlandzkim. Firma produkuje rocznie ok. 750 szt. autobusów. Świętujący w tym roku swoje 60-lecie Wright niewątpliwie miał na targach EuroBusExpo powody do zadowolenia. Obwieszczał swój ostatni niewątpliwy sukces, czyli podpisanie umowy z firmą Arriva na dostawę w najbliższych dwóch latach 295 autobusów wartych łącznie 46 milionów funtów. Przedmiotem dostaw będą 253 autobusy piętrowe low-entry Eclipse Gemini oparte na podwoziu Volvo B9TL oraz 42 autobusy low-entry zbudowane na podwoziu B7RLE również szwedzkiego koncernu. Nie mniej ważna dla producenta jest dostawa 55 autobusów (w tym 50 autobusów piętrowych) dla szkockiego przewoźnika Lothian Buses. Dostawy rozpoczną się w 2007 roku.

Wszystkie zamówione autobusy to pojazdy stanowiące podstawową ofertę spółki, czyli modele Eclipse/Pulsar i Eclipse/Pulsar Gemini zaprezentowane w 2001 roku. W Birmingham zaprezentowano serie Eclipse i Pulsar zbudowane na nowych podwoziach EURO 4 (fot. 3 i 4), lecz to nie one przykuwały uwagę zwiedzających na stoisku Wright’a.

 

Nowością na stoisku w Birmingham był pierwszy na świecie piętrowy autobus z napędem hybrydowym –Wright Pulsar Gemini HEV (Hybrid Electric Vehicle). Autobus długości 10,4 metra oparto na podwoziu VDL DB250 i wyposażono dodatkowo w system hybrydowy firmy Siemens. Autobus może przewozić 64 pasażerów na miejscach siedzących i 18 stojących. Hybrydowy „piętrus”w dniu 1 listopada został zaprezentowany w Londynie przez burmistrza tego miasta –Kena Livingstona. Według opinii burmistrza zastosowanie napędu spalinowo-elektrycznego przyniesie duże korzyści dla środowiska, poprzez redukcję zanieczyszczeń (spadek o 89 % emisji tlenków azotu, 83 % tlenku węgla i 38 % dwutlenku węgla) w porównaniu z klasycznym autobusem dieslowskim (niestety nie przedstawiono informacji jaką normę emisji spalin spełniał silnik dieslowski do którego się odniesiono). Zalety nie ograniczają się jedynie do sfery ochrony środowiska. Hybrydowy autobus jest też znacznie cichszy od dieslowskiego odpowiednika i posiada znacznie lepsze przyspieszenie. Ponadto szersze wprowadzenie do eksploatacji autobusów hybrydowych może odbyć się bez potrzeby inwestycji w budowę dodatkowej infrastruktury. Według władz Londynu szczególnie silny wzrost popytu na ekologiczne autobusy nastąpi w tym mieście przed zbliżającą się Olimpiadą w 2012 roku. Pulsar Gemini HEV wszedł do eksploatacji w barwach Arrivy pod koniec listopada i wozi pasażerów na londyńskiej linii 141 (London Bridge –Wood Green). Piętrowy autobus hybrydowy Wright dołączył do sześciu eksploatowanych już w Londynie pojazdów hybrydowych Wright Electrocity. Wright Electrocity, wprowadzony do produkcji w 2004 roku, był pierwszym londyńskim autobusem hybrydowym. Ten autobus segmentu midi o długości 10,3 metra na co dzień spotykany jest na linii 360. Prezentacja Eclipse Gemini HEV służy głównie pokazaniu możliwości firmy i zbieraniu doświadczeń z alternatywnymi napędami (fot. 4 i 5).

Największym pojazdem na targach był mierzący 18,75 m długości autobus przegubowy Wright StreetCar. Nowy autobus StreetCar o futurystycznym wyglądzie oparto na przegubowym podwoziu Volvo B7LA wyposażonym w silnik o pojemności 7,1 litra i mocy 290 KM. Opływowy kształt nadwozia, osłonięte koła, także przedniej osi skrętnej powoduje, że autobus przypomina tramwaj. Osłona kół przednich jest założona bezpośrednio na koło i skręca wraz z nim. Wnętrze dorównuje oryginalnością nadwoziu. Autobus posiada wydzielony z przestrzeni pasażerskiej przedział dla kierowcy na podobieństwo pociągów czy tramwajów. Pojazd umożliwia przewóz 37 osób na miejscach siedzących i 76 osób na miejscach stojących. Pierwsze autobusy StreetCar dostarczono już w maju dla przedsiębiorstwa Arriva. Autobusy trafią też do Stanów Zjednoczonych. Regionalna Komisja Transportu z południowej Nevady postanowiła zamówić 50 szt. pojazdów Wright StreetCar wyposażonych w napęd hybrydowy. Dostawy planowane są w ciągu kilku lat (fot. 7 –12).

Warto dodać, że to właśnie Wright wprowadził do produkcji pierwszy autobus przegubowy na wyspach brytyjskich w 1998 roku o nazwany Wright Eclipse Fusion.

 

W 2005 roku spółka Alexander Dennis dostarczyła na rynek brytyjski 663 szt. autobusów. W odróżnieniu od innych miejscowych producentów firma jako jedyna produkuje własne podwozia autobusowe. Wówczas źródłem napędu stanowią silniki SCR Cummins ISBe. Na targach EuroBusExpo zaprezentowano serię autobusów Enviro produkowane w oparciu o własne podwozia lub pochodzące od firmy Volvo. Na początku tego roku w ofercie ADL pojawił się więc nowy model Enviro 200Dart, czyli autobus miejski midi low-entry. Autobusy miejskie brytyjskich marek zwykle są oferowane w bardzo wielu wersjach. Nie inaczej jest w tym przypadku. Klient może wybrać jedną z pięciu proponowanych długości autobusu, silniki cztero i sześciocylindrowe Cummins ISBe oraz skrzynie biegów Allison 2100 (4 lub 5-biegowa), Allison T280R lub 3-biegową skrzynię Voith DV 500 (fot. 13). Nowością w ofercie firmy jest także autobus piętrowy Enviro 400 (2-osiowy) wprowadzony do produkcji w zeszłym roku. (fot. 14). Ofertę zamyka Enviro 500 –12 metrowy , 3-osiowy autobus mogący przewozić 120 pasażerów, opracowany z przeznaczeniem głównie na rynek chiński (Hong-Kong). Nie był on jednak prezentowany.

 

Mało znany w Polsce producent nadwozi autobusów (nazywany w skrócie East-Lancs) już od 1934 roku dostarcza autobusy na rynek brytyjski. Na targach w Birmingham zaprezentował własny nowy model Olympus (autobus piętrowy) zbudowany na podwoziu Volvo B9TL (fot. 15). Dostępny jest jego jednopokładowy odpowiednik o nazwie Esteem (niskopodłowy o długości 12,8 metra) powstały w oparciu o podwozie Scania lub Volvo.

Większe zainteresowanie zwiedzających wzbudziły autobusy prezentowane na stoisku NeoMAN UK gdzie odbyła się premiera autobusu piętrowego MAN ND 243F Kinetic+ Double Decker. Autobus to efekt współpracy MAN z firmą EastLancs. Należy zaznaczyć, że ten pojazd piętrowy ma niewiele wspólnego z autobusem piętrowym MAN Lion’s City DD, oryginalną konstrukcją MAN zaprezentowaną dwa lata temu na IAA (fot. 16-18).

Powstały autobus wizualnie zbliżony jest do najnowszej linii stylistycznej autobusów MAN, jednak daleko mu do lekkości modelu Lion’s City DD, szczególnie dotyczy to tyłu pojazdu, który wygląda dość siermiężnie. Ważnych różnic miedzy obydwoma piętrusami jest więcej, np.: niemiecki piętrus to pojazd 3-osiowy, brytyjski 2-osiowy;niemiecki wykonano w wersji LHD, brytyjski jedynie w wersji RHD.

 

Porównanie autobusów piętrowych MAN

 

Model	MAN ND 243F Kinetic+ Double Decker	MAN Lion’s City DD
Wymiary (długość/szerokość/wysokość) w mm	10500/2500./ b.d.	13800 / 2550 / 4060
Podwozie/Silnik	MAN 18.240, moc 240 KM	MAN D2866 LUH, moc 310 KM
Skrzynia biegów	Voith D854.5 lub ZF 6HP 504	Voith DIWA 864.5
Liczba miejsc pasażerskich	79 miejsc siedzących	80 miejsc siedzących;52 miejsc stojących
Uwagi	Nadwozie zbudowano w firmie East Lancs	Oryginalna konstrukcja MAN dostepna w wersji LHD

 

 

Współpraca z East Lancs nie ograniczyła się jedynie do autobusu piętrowego. Na podobnej zasadzie zabudowano autobus miejski low-entry MAN Kinetic Single Decker. Ciekawostką jest to, że „brytyjski MAN”posiada wszystkie szyby umieszczone w uszczelkach, element rzadko spotykany w dzisiejszych autobusach oferowanych na kontynencie, ale wcale nierzadki w nowych autobusach brytyjskich. Ładnie za to prezentowały się reflektory LED zastosowane w MAN-ie wystawionym na stoisku East Lancs (fot. 19-21).

Ogólnie nowe autobusy serii Kinetec sprawiają wrażenie „pojazdów ekonomicznych”dzięki którym MAN zamierza walczyć o klienta w segmencie tańszych autobusów nie rezygnując przy tym z nowoczesnych technologii zastosowanych w podwoziu i silniku. Należy dodać, że firma East Lancs przez wiele lat dostarczała autobusy piętrowe dla Scanii na podobnej zasadzie jak w chwili obecnej dla MAN.

 

Podstawowe dane techniczne modelu MAN 18.240 Kinetic Single Decker:

 

 

Podstawowe dane techniczne nowych autobusów piętrowych oferowanych w Wielkiej Brytanii

 

  

Optare to kolejny z wielkiej czwórki graczy brytyjskiego rynku (obok firmy Wright, Alexander Dennis i Plaxton). W 2005 roku dostarczył na rynek brytyjski 517 szt. autobusów. Posiada fabryki w dwóch brytyjskich miastach Leeds i Rotherham zatrudniając ponad 500 pracowników. Optare produkuje głównie autobusy miejskie, ale pod swoją marką oferuje także autobusy turystyczne wytwarzane w północnej Hiszpanii w firmie Ferqui. Nowością na rynku brytyjskim i chyba najważniejszą premierą targów był zaprezentowany z wielką pompą autobus miejski Optare Versa. Patrząc na autobus trzeba przyznać, że stylistyka to niewątpliwie mocna strona nowych modeli firmy Optare. Nawet jeśli komuś nie podoba się, np. łukowaty kształt przodu to z pewnością dzięki oryginalności nie pomyli autobusu z żadnym innym modelem.

Autobus w całości wykonany ze stali nierdzewnej oferowany jest w dwóch wersjach długościowych 10,3 oraz 11 metrów i trzema silnikami do wyboru: czterocylindrowym silnikiem Mercedes-Benz 900 (SCR) o mocy 115 kW (154 KM), czterocylindrowym silnikiem MAN D0834 (EGR) o mocy 132 kW (177 KM) lub sześciocylindrowym silnikiem Cummins ISBE o mocy 150 kW (201 KM). Wszystkie jednostki przekazują moc na koła poprzez skrzynię biegów Allison 2100 wyposażoną w retarder KLAM. Versa w założeniu ma wypełnić lukę pomiędzy autobusami serii Solo (dł. 7 do 10,2 metra) a autobusami serii Tempo (o czterech opcjach długości: od 10,56m do 12,6 metra). Nowy model zdecydowanie lepiej sprawdzi się w mieście niż dotychczasowy porównywalny model Solo o długości 10,2 metra. Solo przydługości o 10 cm mniejszej od nowego modelu Versa posiada rozstaw osi 7 metrów, z kolei Versa jedynie 5,13 metra (5,82 m w wersji o długości 11 m). Nowym modelem znacznie łatwiej jest więc manewrować. Ponadto ładowność Versy, wynosząca 7000 kg jest o 800 kg większa niż Solo (10.2 m) posiadając także większą liczbę siedzeń –40 miejsc w porównaniu z 37 w modelu Solo. Wielkość segmentu w jakim pojazd będzie oferowany nowy model jest szacowana na 400 autobusów rocznie. Przedstawiciele firmy zapewniają, że Optare, dzięki modelowi Versa, zamierza w ciągu dwóch lat osiągnąć 25% udział w tym segmencie. Jest to bardzo prawdopodobne. Przewoźnik Stagecoach zamówił już na przyszły rok 100 szt. autobusów marki Optare w tym 25 szt. najnowszego modelu Versa. Pozostałą część, wartego 9 mln. funtów zamówienia, będą stanowiły 27-miejscowe autobusy Solo. (fot. 22-24). Podobnie jak modele Solo i Metro premierowy autobus Versa zostanie przygotowany także w wersji z kierownicą po lewej stronie (LHD) i zapewne trafi na dotychczasowe rynki eksportowe Optare, czyli Stanów Zjednoczonych, Krajów Skandynawskich i Krajów Beneluksu.

Podstawowe dane techniczne premierowego Optare Versa  (fot. 25-27):

Drugą nowością, pozostająca całkowicie w cieniu modelu Versa, był 19 miejscowy minibus Soroco zbudowany na podwoziu Mercedes-Benz 515 CDi. Ponadto zaprezentowano nową wersję znanego modelu turystycznego Solera –model Solera HD z podwyższonym nadwoziem do wysokości 3450 mm (o 300 mm więcej niż w klasycznej Solerze), dzięki czemu zwiększyła się o 1,5 m3 wielkość przedziału bagażowego do 6,5 m3 Autobus powstał w oparciu o podwozie Mercedes Benz 1324 L może przewozić od 39 do 42 pasażerów.

 

Podczas gdy powyżsi brytyjscy producenci skupiają się głównie na rynku autobusów miejskich i lokalnych Plaxton jest na wyspach liderem segmentu autobusów międzymiastowych i turystycznych. Świętująca w przyszłym roku 100-lecie istnienia firma Plaxton to największy brytyjski producent nadwozi autobusów międzymiastowych i turystycznych przeznaczonych głównie na rynek rodzimy oraz irlandzki. Ambicją firmy jest osiągnięcie w jubileuszowym roku 1000 szt. wyprodukowanych autobusów, czyli liczby jeszcze kilka lat temu zupełnie dla firmy abstrakcyjnej. Kluczem do ostatnich sukcesów firmy jest dywersyfikacja produkcji i wprowadzenie nowych modeli w segment autobusów miejskich: modeli Primo (nowość 2005 r.) oraz Centro (nowość 2006 r.). Spośród piętnastu wystawianych na EuroBusExpo autobusów Plaxton tylko cztery pojazdy zaprezentowano na stoisku firmowym. Pozostałych 11 sztuk wystawiono na stoiskach klientów firmy oraz firm dostarczających podwozia: Irisbus (Panther/ Eurorider), Mentor i MAN (Panther/ MAN R33), VDL, Volvo (Centro/ B7RLE and Panther 12.8/ B12M). Z kolei na stoisku Arrivy zaprezentowano model Centro powstały na podwoziu VDL SB120. Model Panther został zaprezentowany w specjalnej wersji z okazji stulecia producenta PANTHER CENTENARY EDITION 12.3. Autobus posiada windę zamontowaną w drzwiach przednich autobusu. Zastosowano podwozie Volvo B12B z silnikiem o pojemności 12,1litra i mocy 420 KM (fot. 28-29) W przyszłym roku oferta rozszerzy się o model turystyczny 3-osiowy długości 15 metrów. Pierwsze 45 sztuk nowego modelu zbudowanych na podwoziach Volvo B12B ma zostać dostarczonych do przedsiębiorstwa Stagecoach’s Megabus. Wartość dostawy to ok. 11 milionów funtów. Będą to pierwsze autobusy tego typu wyprodukowane w Wielkiej Brytanii. Te komfortowe autobusy turystyczne będą wyposażone w 63 miejsca siedzące, toaletę oraz oczywiście specjalną windę dla niepełnosprawnych. Dostawy autobusów rozpoczną się w lutym a zostaną zakończone w maju przyszłego roku (fot. 30).

Od momentu wprowadzenia modelu Primo w zeszłym roku sprzedano już ok. 150 takich autobusów. To duży sukces jak na zupełnie nowy model w segmencie na którym firma była nieobecna. Zdobyciu klientów służy ogromna różnorodność dostępnych wersji: pięć rodzajów podwozi, sześć możliwych długości, 13 wariantów aranżacji wnętrza oraz możliwość zastosowania silnika zarówno z systemem EGR lub SCR (fot. 31).

W autobusie Centro można zastosować z kolei sześć różnych podwozi pochodzących od Volvo, VDL lub MAN-a (Centro na podwoziu MAN dostępne będzie na wiosnę 2007 roku), dzięki którym autobus może posiadać siedem różnych długości. Od prezentacji na początku br. zamówiono już ok. 100 szt. tych autobusów. (fot. 32).

Modele firmy Plaxton na rok 2007:

– Pronto: 6.5 m, 12 –16 miejsc siedzących, zbudowany na podwoziu Mercedes-Benz Sprinter;

– Beaver 2 i 3: 7.8 –8.5 m, 24 –33 miejsc siedzących, zbudowany na podwoziu Mercedes-Benz Vario;

– Cheetah: 8.5 m, 25 –33 miejsc siedzących, zbudowany na podwoziu Mercedes-Benz Vario;

– Primo: 7.9 m, (zaprezentowany w 2005 r.), niskopodłogowy autobus miejski z integralną konstrukcją o bardzo dużych możliwościach aranżacji wnętrza;

– Centro: 9,3 –12.1 m (zaprezentowany w 2006 r.), niskopodłogowy autobus miejski lub lokalny w którym do wyboru jest 7 długości autobusu, 3 podwozia w 6 opcjach (MAN;VDL SB120, SB200 lub Volvo B7RLE) oraz 20 możliwości konfiguracji wnętrza

– Profile: 12m, autobus turystyczny, międzymiastowy lub szkolny, podwozie: Volvo B7R

– Paragon: 12 –12.8 m, autobus turystyczny lub międzymiastowy, wykorzystuje podwozia: IrisBus Eurorider, MAN R33 i Volvo;

– Panther: 12 –15m, autobus turystyczny, możliwość montażu windy w przednich drzwiach, wykorzystuje podwozia: IrisBus Eurorider, MAN R33 i Volvo B12B, B12M.