2004 – kiepski rok dla gimbusów

Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu ogłosiło w marcu br. przetarg nieograniczony na dostawę łącznie 107 nowych autobusów szkolnych – to o 155 szt. mniej niż przed rokiem. Wówczas ministerialne zamówienia na 260 gimbusów zdobyły firmy skupionych w spółce Polskie Autobusy – Autosan wygrał wtedy dwie transze (ogółem 172 egzemplarze modelu Autosan A0909L.03.S) o łącznej wartości około 49,95 mln zł, a Jelcz – jedną (70 egzemplarzy Jelcz L090S) o łącznej wartości około 24,4 mln zł. Wielkim zeszłorocznym przegranym była Kapena, której oferta (z powodu braków w homologacji) została odrzucona przy dwóch pierwszych zamówieniach dla regionu I i II. Czy w tym roku uda się w końcu słupskiej firmie wygrać pierwszy w swojej historii kontrakt na gimbusy? Zobaczymy. Przedstawiciele spółki Polskie Autobusy liczą się z możliwością przegranej w jednej transzy, co świadczy o poważnym podejściu do konkurenta. Ogłoszenie wyników po 20 maja. Ocenia się, że łączna wartość tegorocznego kontraktu to około 38 mln zł. Oczywiście, zamawiający zastrzega sobie prawo zwiększenia bądź zmniejszenia ilości zamawianych autobusów o 20%…

Wymagania MENiS wobec gimbusów

Tegoroczne zamówienie zostało podzielone na trzy regiony, z których dwa dostaną po 36 gimbusów, a jeden (Region III) – 35. Region pierwszy obejmuje województwa: dolnośląskie, opolskie, lubuskie, wielkopolskie, zachodniopomorskie, pomorskie; region drugi: kujawsko-pomorskie, warmińsko-mazurskie, podlaskie, mazowieckie, a region trzeci: śląskie, świętokrzyskie, lubelskie, małopolskie, podkarpackie i łódzkie.

Do przetargu mogą stanąć pojazdy o pojemności 40 miejsc siedzących (maksymalnie do 46) z dodatkowym miejscem na wózek inwalidzki. Nie dopuszcza się stosowania siedzeń o rozmieszczeniu i wymiarach jak dla grupy wiekowej 7-12 lat (patrz Tabela 1) oraz bagażników podsufitowych. W tym roku pojawiło się zapytanie ze strony jednego z oferentów, czy zamawiający przewiduje w autobusie miejsca stojące. Odpowiedź Ministerstwa była następująca – zamawiający przewiduje jedynie możliwość występowania w autobusie miejsc stojących, lecz nie narzuca takiego wymogu (co leży w zgodności z rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia – Dz. U. z 2003r. Nr 32, poz. 262)

Dodatkowe wymagania MENiS wobec zamawianych pojazdów to:

•  średnica zawracania nie może być mniejsza niż 22 m,

•  nacisk osi pojedynczej nie może przekraczać 100 kN,

•  silniki muszą spełniać normę Euro 3,

•  autobusy muszą być pomalowane na kolor pomarańczowy (RAL 2003).

W tym roku przyjęto następujące kryteria oceny oferty i wagi poszczególnych kryteriów w ocenie końcowej: cena całego zamówienia – 65%, koszty eksploatacji – 15%, serwis pogwarancyjny – 10% i rozwiązania techniczne – 10%.

W pierwszym kryterium ( cena ) najtańsza zgłoszona oferta otrzyma 10 punktów, a pozostali oferenci otrzymają punkty wyliczone wg wzoru: cena najtańszej oferty podzielona przez cenę oferty ocenianej i pomnożona x 10.

Koszty eksploatacji będą obliczane jako suma kosztu paliwa (przy założeniu, że średni przebieg pojazdu w ciągu roku wynosi 50 000 km i cena litra paliwa wynosi 3,50 zł) oraz jednostkowych kosztów wykonania przeglądów (obsług okresowych w zł / 1000 km). Następnie każdy członek Komisji przetargowej przyzna najtańszej ofercie 10 punktów, a pozostałe oferty otrzymują punkty wyliczone wg wzoru: najniższe koszty eksploatacji podzielone przez koszty eksploatacji oferty ocenianej i pomnożone x 10.

Przy punktowaniu warunków serwisu pogwarancyjnego będzie brana pod uwagę liczba posiadanych przez producenta punktów serwisowych na obszarze odpowiadającemu konkretnemu zamówieniu (przetarg został podzielony na trzy regiony). I podobnie jak w poprzednim kryterium, każdy członek komisji przetargowej przyzna ofercie z najlepszym zapleczem serwisowym 10 punktów. A pozostałe oferty otrzymają punkty wg wzoru: liczba punktów w ofercie ocenianej podzielona przez największą liczbę punktów serwisowych i pomnożone x 10.

I ostania, najbardziej chyba nas interesująca kategoria – rozwiązania techniczne . Tutaj członkowie komisji przetargowej biorą pod uwagę następujące elementy:

•  Aranżację wnętrza pod względem komfortu jazdy (można tutaj uzyskać od 0 do 1 pkt);

•  Rozmieszczenie drzwi i łatwość dostępu do nich kierowcy (od 0 do 1 pkt);

•  Umieszczenie silnika w tylnej części autobusu (od 0 do 2 pkt);

•  Rodzaj zamontowanych w autobusie siedzeń i ich rozmieszczenie (od 0 do 3 pkt);

•  Czy wyprodukowany autobus odpowiada parametrom określonym w Regulaminie 66 EKG ONZ (od 0 do 3 pkt).

Ogólne wymagania techniczne wobec gimbusów

Przejdźmy teraz do wymagań technicznych, jakie zgodnie z rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 31 grudnia 2002 r. powinny spełniać gimbusy wyprodukowane w Polsce. Przede wszystkim autobus szkolny powinien być tak zbudowany, aby miejsce kierowcy nie znajdowało się w kabinie wydzielonej z przestrzeni pasażerskiej. Ten przepis oczywiście doprowadza kierowców czasami do „szewskiej pasji”, ale chodzi tutaj przede wszystkim o zwiększoną kontrolę nad przestrzenią pasażerską. Kolejne, dość szczegółowe wymagania dotyczą drzwi pojazdu:

•  Drzwi muszą być zdalnie sterowane z miejsca kierowcy (ten przepis nie dotyczy drzwi tylnych, o ile istnieją – jak np. w Autosanie A0909LS)

•  Muszą być wyposażone w mechanizm ich blokowania z miejsca kierowcy (jednocześnie ta funkcja nie może ograniczać działania układu awaryjnego otwierania drzwi);

•  Przy prędkości przekraczającej 5 km/h włącza się ich automatyczna blokada;

•  Otwarcie drzwi jest sygnalizowane przerywanym sygnałem akustycznym o nieprzenikliwym dźwięku wewnątrz autobusu (z możliwością wyłączenia podczas innych zadań przewozowych);

•  Mechanizm drzwi wyposażony jest w urządzenie zapobiegające ruszeniu pojazdu z otwartymi drzwiami – nawet na pochyłościach;

•  W celu zapobiegnięcia odniesienia obrażeń przez pasażera uwięzionego podczas zamykania drzwi muszą być one wyposażone w system rewersyjny oraz w szerokie i miękkie uszczelki.

Oznakowanie

Kolejna sprawa to oznakowanie. Mamy tutaj kilka specjalnych oznaczeń, które powinny posiadać gimbusy. Przede wszystkim – tabliczka „AUTOBUS SZKOLNY" umieszczona wewnątrz pojazdu, przy przedniej oraz tylnej szybie. Kolejna łatwa do realizacji rzecz to żółte tablice z symbolem dzieci umieszczone z przodu i z tyłu autobusu po lewej stronie. Warto tutaj dodać, że miejsce z tyłu pojazdu powinno być oświetlone, z możliwością wyłączenia tej funkcji z miejsca kierowcy.

W 2003 roku wprowadzono do gimbusów dodatkowo oznakowanie ruchome (wzorowane na amerykańskich konstrukcjach) ze znakiem „STOP”. To urządzenie umieszcza się z przodu i z tyłu pojazdu, na wysokości od 60 cm do
180 cm od powierzchni jezdni i przesuwa ono automatycznie znak „STOP” z pozycji równoległej do osi pojazdu do pozycji prostopadłej w momencie otwarcia drzwi autobusu. Jest to sygnalizowane kierowcy lampką kontrolną koloru czerwonego. Powrót tablicy do stanu spoczynku odbywa się również automatycznie podczas zamykania drzwi. Podczas realizowania innych przewozów należy wyłączyć tą funkcję.

Kolejna rzecz to ostrzegawczy błyskowy sygnał świetlny, włączający się automatycznie wraz ze światłami awaryjnymi, które z kolei załączone są przy otwartych drzwiach. Ponadto celem zabezpieczenia dzieci, które mogą przebywać tuż za tylną ścianą pojazdu i być niewidoczne dla kierowcy, wymaga się zamontowania w gimbusach sygnału akustycznego ostrzegającego na zewnątrz o cofaniu pojazdu.

Siedzenia

Jak już wspomnieliśmy, w autobusach szkolnych mogą występować miejsca stojące, ale ich liczba nie może przekraczać 25% liczby siedzeń. Przy czym dopuszcza się zwiększenie tej liczby o 4 w przypadku, gdy nie jest przewożony pasażer na wózku inwalidzkim. Warto tutaj dodać, że przestrzeń przeznaczona do przewozu niepełnosprawnego pasażera musi być oznakowana i wyposażona w pas bezpieczeństwa ze zwijaczem i blokadą, umożliwiający zapięcie pasażera wraz z wózkiem tyłem do kierunku jazdy . Na tej specjalnej platformie mogą znajdować się dodatkowe siedzenia składane, które nie utrudniają załadunku i wyładunku wózka inwalidzkiego. Pozostałe siedzenia muszą być skierowane do przodu i powinny być wyposażone w pasy bezpieczeństwa, a siedzenia skrajne – w elementy zabezpieczające pasażerów przed przemieszczaniem się w bok .

Teraz przechodzimy do szczegółowych wymiarów i rozmieszczenia siedzeń autobusie szkolnym . Dokładnie przedstawia je Tabela 1. Jednak należy zwrócić tutaj uwagę, że ustawodawca dopuścił możliwość wprowadzenia tutaj siedze ń o wymiarach uzależnionych od wieku / masy pasażerów (patrz Tabela 2) oraz stosowanie siedzeń o różnych wymiarach i rozmieszczeniu w tej samej przestrzeni pasażerskiej . Oznacza to, że można ten sam pojazd optymalnie dostosować pod kątem przewożonych pasażerów i np. wyodrębnić grupę siedzeń (o zmniejszonym rozmiarze i rozstawie) przeznaczoną osobno dla młodszych i dla starszych dzieci.

Na zakończenie tego krótkiego przeglądu wymagań MENiS w ramach ogłaszanych przetargów oraz obowiązującego prawodawstwa w zakresie warunków technicznych autobusów szkolnych, można sobie tylko życzyć, żeby coraz więcej takich nowoczesnych jednostek woziło dzieci na polskich drogach.

Tabela 1. Rozmieszczenie siedzeń w autobusie szkolnym

* Wysokość ta może być zmniejszona do 35 cm w przypadku siedzeń umieszczonych na
nadkolach i nad komorą silnikową.

Tabela 2. Rozmieszczenie siedzeń w autobusie szkolnym z uwzględnieniem wieku i masy pasażerów