„Dobre przykłady i dobre zachowania na rynku publicznego transportu zbiorowego” – seminarium naukowe

„Dobre przykłady i dobre zachowania na rynku publicznego transportu zbiorowego”–pod takim tytułem odbyło się w warszawskiej Bibliotece Uniwersyteckiej ostatniego dnia lutego seminarium naukowe zorganizowane w ramach kampanii „Czysty rynek –nowa jakość”. W ciągu czterogodzinnego spotkania przedstawionych zostało 5 referatów, przedzielonych dyskusjami. Nad sprawnym przebiegiem seminarium, w którym udział wzięli przedstawiciele m.in. przedsiębiorstw transportowych, ITD czy wykładowcy technicznych uczelni, czuwał dr Tadeusz Dyr z Politechniki Radomskiej. W niniejszym tekście chcielibyśmy zaprezentować pokrótce problemy poruszone w trakcie seminarium.

 

Jako pierwszy głos zabrał, witając przybyłych na spotkanie gości i dokonując wprowadzenia w problematykę seminarium, Prezes Lignar PR –Piotr Lignar. Następnie przedstawiony został pierwszy referat –o „Regułach konkurencji Unii Europejskiej i ich wpływie na funkcjonowanie rynku przewozów miejskich i regionalnych”–opowiadał dr Tadeusz Dyr z Zakładu Logistyki i Transportu Politechniki Radomskiej. W swoim wystąpieniu przedstawił on konkurencję – jako kategorię ekonomiczną, wpływ polityki transportowej na konkurencję oraz reguły konkurencji na rynku europejskim i krajowym. Zdaniem dr Dyra konkurencja, w ujęciu klasycznym, to rywalizacja pomiędzy podmiotami oferującymi podobne produkty. Jej poziom „zależy nie tylko od postępowania przedsiębiorstw, lecz jest także determinowany działaniami, podejmowanymi przez podmioty sfery regulacji”. W drugiej części swojego wystąpienia prelegent zaprezentował pojecie polityki transportowej. Zdaniem dr Dyra jest to programowanie rozwoju systemu transportowego oraz oddziaływanie na sprawne jego funkcjonowanie z uwzględnieniem teorii i praw ekonomicznych. Następnie prelegent przedstawił założenia europejskiej polityki transportowej, której zasadniczym celem jest „zmiana proporcji pomiędzy gałęziami transportu”, uznając to za „podstawę realizacji strategii zrównoważonego rozwoju”. W czasie swojego wystąpienia dr Tadeusz Dyr zaprezentował również liczne schematy, które potwierdzały jego trafne stwierdzenia. Jeden z nich, przedstawiający politykę transportową w ocenie menadżerów prezentujemy poniżej.

 

Wynika z niego jasno, iż polityka transportowa oceniana jest przez większość menadżerów jako niekorzystna bądź przeciętna. Wyniki tych badań mogą w sposób jednoznaczny pomóc w wyrobieniu sobie poglądu na ten temat.

W dalszej części referatu prelegent zaprezentował reguły konkurencji na europejskim rynku transportowym. Jednym z podstawowych obszarów aktywności Unii Europejskiej jest, zdaniem dr Dyra, właśnie polityka konkurencji. Mówiąc o tych problemach odniósł się On m.in. do Traktatu Ustanawiającego Wspólnotę Europejską, ze szczególnym uwzględnieniem praktyk zakazanych, rozporządzenia 1/2003 jako instrumentu realizacji polityki konkurencji czy orzeczenia Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z 2003 roku w sprawie Altmark Trans. W tym miejscu nie będziemy szczegółowo omawiać powyższych dokumentów wspólnotowych, a jedynie zasygnalizujemy tę problematykę odsyłając zainteresowanych do treści aktów prawnych. W końcowej części swojego wystąpienia prelegent przedstawił bariery rozwoju polskich przedsiębiorstw transportowych, do których zaliczył:

– wzrost cen paliwa,

– rentowność przewozów,

– nieuczciwą konkurencję,

– spadek popytu,

– wzrost bezrobocia,

– niekorzystną politykę państwa,

– wzrost dostępności samochodów osobowych,

– wzrost konkurencji.

Występując na spotkaniach zorganizowanych przez Lignar PR w ramach kampanii „Czysty rynek nowa jakość”, nie po raz pierwszy dr Dyr poruszył również zagadnienie PPP, przedstawiając je jako niezwykle korzystny model funkcjonowania komunikacji w polskich (ale nie tylko) miastach. Nie zabrakło również nawiązania do zamówień publicznych, które także mają istotny wpływa na funkcjonowanie przedsiębiorstw przewozowych, szczególnie tych prywatnych. Szczegółowo o zagadnieniu tym pisaliśmy w styczniu b.r., omawiając briefing prasowy poświęcony tymże zagadnieniom.    

Podsumowując swoje wystąpienie dr Dyr przedstawił pięć wniosków końcowych, które warto w tym miejscu przytoczyć w całości. Oto one:

– Zasadniczą cechą gospodarki rynkowej jest istnienie rynku, na którym funkcje regulacyjne pełni mechanizm rynkowy;

– Doświadczenia polskie jednoznacznie wskazują, że najbardziej dynamiczny rozwój transportu nastąpił tam, gdzie zaangażowanie państwa było najmniejsze;

– Ekonomiczna teoria wyboru publicznego jednoznacznie potwierdza, że działania instytucji publicznych są mniej efektywne niż działania podmiotów prywatnych;

– Na tym tle niezrozumiałe jest angażowanie się samorządu w bezpośrednią realizację przewozów miejskich i regionalnych;

– Zaangażowanie samorządu powinno dotyczyć wyłącznie tych obszarów, które mają charakter dóbr publicznych.

 

 

Drugi referat wygłosiła Alina Giedryś z Zarządu Dróg i Transportu w Łodzi. Dotyczył on „Dobrych praktyk w sferze transportu publicznego”na przykładzie Aglomeracji Łódzkiej. Na wstępie prelegentka omówiła strukturę aglomeracji łódzkiej i jej problemy komunikacyjne. Łódź i sąsiadujące z nią mniejsze miejscowości borykają się z problemem, znanym również z innych miast, będących głównym ośrodkiem aglomeracji, kongesti, a więc zatłoczenia centrum. Powoduje to, zdaniem Aliny Giedryś, znaczne obniżenie dostępności komunikacyjnej do tej części Łodzi. Jako rozwiązanie alternatywne dla samochodów prywatnych, które w stopniu największym przyczyniają się do rozrastania się tego zjawiska, prelegentka przedstawiła szybki, nowoczesny i niezawodny system transportu publicznego, na który składałyby się takie elementy jak:

– rozbudowana sieć połączeń i nowoczesny tabor,

– ale również wiarygodna i aktualna informacja dla pasażera oraz

– integracja systemów biletowych i taryfowych.

Właśnie te problemy, nazwane przez prelegentkę trzema filarami, zostały najwyraźniej uwypuklone w „Zintegrowanym Planie Rozwoju Transportu Publicznego Aglomeracji Łódzkiej”. Pierwszy filar obejmuje swoim zakresem m.in. projekt Łódzkiego Tramwajowego Regionalnego, który miałby połączyć Zgierz z Pabianicami via Łódź. Szerzej na ten temat napiszemy w kolejnych wydaniach w dziale InfoTram. Filar drugi –to przede wszystkim zastosowanie elektronicznych rozwiązań w zakresie dystrybucji informacji dla pasażera w czasie rzeczywistym. Integracja systemów taryfowych i biletowych to głównie wykorzystanie zalet kart miejskiej jako nowoczesnego narzędzia pobierania opłat, nie tylko za przejazdy środkami komunikacji publicznej. Więcej informacji na stronie: http://www.zdit.uml.lodz.pl

 

 

Kolejny, ostatni przed przerwą referat zaprezentował przedstawiciel Głównego Inspektoratu Transportu Drogowego –Hubert Jednorowski. Przedstawił on pracę wykonywaną przez inspektorów, jak również zadania Inspektoratu. Nie wchodząc za bardzo w szczegóły wspomnieć należy, iż podstawą prawną działania ITD są przepisy Rozdziału 9 Ustawy z 6 września 2001 roku o transporcie drogowym (Dz. U. z 2004 roku nr 204 poz. 2088 –tekst jednolity). Kontrole dokonywane przez inspektorów mają, najogólniej rzecz biorąc, prowadzić do poprawy bezpieczeństwa na polskich drogach i stanu technicznego jeżdżących po nich ciężarówek i autobusów, likwidacji nieuczciwej konkurencji, polepszenia warunków pracy kierowców czy ochrony środowiska naturalnego. Wszystkich zainteresowanych tą tematyką odsyłamy do lektury wspomnianego wyżej aktu prawnego oraz na stronę Inspektoratu – www.gitd.gov.pl .

 

 

Po piętnastominutowej przerwie wygłoszone zostały dwa kolejne referaty. Jako pierwszy w tej części seminarium głos zabrał Michał Beim z Instytutu Geografii Społeczno –Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. W swoim referacie p.t. : „Poprawa dostępności transportu publicznego –możliwości integracji z transportem rowerowym”przedstawił on problemy związane z wykorzystywaniem komunikacji publicznej we współpracy z transportem rowerowym, opierając się na doświadczeniach miast z krajów Europy Zachodniej. Prelegent pokazał trzy zasadnicze modele tejże integracji:

Następnie zaprezentowane zostały różne modele wykorzystywania transportu rowerowego. Da najważniejszych zagadnień zaliczyć tu można: parkingi Park &ride, rowery publiczne „Call &bike”oraz ich założenia techniczne. W czasie swojego wystąpienia Michał Beim zaprezentował również koncepcję rowerów publicznych dla Poznania –chodzi tu o okolice campusu Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.

 

 

Ostatni referat podczas lutowego seminarium wygłosił dr inż. Jeremi Rychlewski z Instytutu Inżynierii Lądowej Politechniki Poznańskiej. Przygotował on wystąpienie p.t. „Zmiennoczasowa sygnalizacja świetlna a transport publiczny”. Inteligentna sygnalizacja daje, zdaniem prelegenta, możliwości poprawy ruchu, ale również popełnienia błędu. Do jej zalet zaliczone zostały:

– priorytet dla transportu zbiorowego,

– zwiększenie przepustowości ulic o 20%,

– ochrona przed blokowaniem wlotów,

– zmniejszenie strat czasu,

do wad natomiast:

– złe warunki ruchu pieszego i rowerowego,

– problemy z detekcją,

– stosowanie wieczorem algorytmu z godzin szczytowych.

W dalszej części referatu dr inż. Rychlewski szczegółowo zaprezentował, na przykładzie komunikacji tramwajowej, skalę priorytetu dla transportu publicznego. Prelegent omówił osiem elementów:

1. priorytet bezwzględny,

2. priorytet idealny, pełny i wysoki,

3. priorytet częściowy,

4. wydłużenie zielonego światła,

5. brak priorytetu,

6. priorytet ujemny,

7. czujnik bardzo daleki,

8. problem przystanków przed skrzyżowaniem.

 W tym miejscu jedynie zasygnalizowaliśmy tę tematykę, ponieważ jest ona godna uwagi – szerzej omówimy ją w przyszłym miesiącu w dziale InfoTram.  

 

 

Trzecia część seminarium została przeznaczona na dyskusję, której moderatorem był dr Tadeusz Dyr. Udział w niej wzięli zaproszeni goście, którzy wcześniej wysłuchali pięciu referatów. Wśród nich wymienić należy chociażby przedstawicieli takich organizacji jak: SITK, OZPTS, Izba Gospodarcza Komunikacji Miejskiej, Urząd Transportu Kolejowego, Klub Publicystów Motoryzacji, przedstawicieli przedsiębiorstw i firm transportowych (m.in. MZA, Connex, PKS-y), urzędnicy państwowi i samorządowi i przedstawiciele mediów ( w tym również portalu InfoBus). W trakcie dyskusji poruszono takie kwestie, jak problem uwalniania rynku transportu publicznego czy zagadnienia konkurencji na tymże rynku. Zastanawiano się również czym jest nieuczciwa konkurencja i gdzie przebiega jej granica.

Podsumowując seminarium warto powiedzieć, iż polski rynek miejskich przewozów wymaga opracowania przejrzystych zasad, dotyczących wszystkich przewoźników. Trzeba wierzyć, iż seminarium  „Dobre przykłady i dobre zachowania na rynku publicznego transportu zbiorowego”przyczyniło się do tego w znacznym stopniu, a obecni na nim przedstawiciele firm i organizacji z branży transportowej podejmą stosowne działania w kierunku oczyszczenia nadal jeszcze zamkniętego i mało konkurencyjnego rynku.

Tradycyjnie już zapraszamy na stronę http://www.bus-kampania.com.pl/ , na której można zapoznać się ze szczegółami kampanii „Czysty rynek –nowa jakość”, jak również zaznajomić  się bliżej z problemami poruszanymi na seminarium.