Transport publiczny w Warszawie kluczem harmonijnego rozwoju stolicy Polski

„Transport publiczny w Warszawie kluczem harmonijnego rozwoju stolicy Polski” – konferencja pod takim tytułem odbyła się w dniach 10 i 11 października 2005 roku w Pałacu Kultury i Nauki. Organizator – Urząd Miasta st. Warszawa za zasadniczy cel postawił sobie przedstawienie problemów komunikacyjnych największego polskiego miasta. Ponadto zaprezentowane zostały m.in. nowoczesne technologie, które ewentualnie mogłyby znaleźć zastosowanie w dalszym rozwoju transportu publicznego w aglomeracji warszawskiej, oraz  koncepcje rozwoju poszczególnych środków transportu. Jak powszechnie wiadomo komunikacja zbiorowa to jeden z ważniejszych problemów, z jakimi władze stolicy borykają się nie od dziś. Dlatego do sal Pałacu kultury i Nauki zaproszono przedstawicieli innych miast  polskich (m.in. Poznania czy Krakowa) oraz europejskich ( m.in.  Berlina, Londynu i Budapesztu), profesorów uczelni technicznych, czy wreszcie przedstawicieli Urzędu Miasta. Na sali nie zabrakło również reprezentantów największych stołecznych przewoźników (Miejskich Zakładów Autobusowych, Tramwajów Warszawskich Szybkiej Kolei Miejskiej, Kolei Mazowieckich czy Warszawskiego Metra). W tym miejscu warto dodać, iż w spotkaniu mógł wziąć udział każdy zainteresowany tą tematyką. Wszyscy przybyli goście otrzymali  identyfikatory uprawniające do uczestniczenia w konferencji. W ciągu dwóch dni przedstawiono ponad 30 referatów, a większości z nich towarzyszyły interesujące prezentacje. Niestety nie sposób było wysłuchać wszystkich, ponieważ organizatorzy podzielili sesje na plenarne oraz równoległe – odbywające się w tym samym czasie w trzech salach. Poniżej zaprezentowana zostanie pokrótce problematyka poruszana w kolejnych wystąpieniach, tak, aby zainteresować nią czytelnika i zachęcić do głębszego zapoznania się z pełną treścią referatów, które dostępne są na stronie http://um.warszawa.pl/konferencje_bk.

Dzień pierwszy

Dnia 10 października 2005 roku, kilkanaście minut po godzinie 10 konferencję otworzył zastępca Prezydenta m.st. Warszawy Andrzej Urbański. Wygłosił on słowo wstępne, w którym nie tylko przywitał przybyłych do PKiN gości, ale także wskazał najważniejsze problemy stołecznej komunikacji. W wystąpieniu prezydenta nie zabrakło krótkiego podsumowania dotychczasowych osiągnięć Urzędu Miasta oraz koncepcji dalszych rozwiązań, mających na celu poprawę sytuacji transportu publicznego nie tylko w Warszawie, ale także w całej aglomeracji. 

Po powyższym wystąpieniu przyszedł czas na rozpoczęcie Sesji I – plenarnej, w czasie której wygłoszono 5 referatów. Poprowadził ją dr Józef Suda z Politechniki Warszawskiej. Jako pierwszy w tej części konferencji głos zabrał naczelny architekt Warszawy Michał Borowski, który przedstawił prezentację na temat: „Założenia rozwoju urbanistycznego Warszawy”. Pokazana została tu charakterystyka struktury przestrzennej stolicy, którą, jak można było usłyszeć, tworzą obszary o jednolitych cechach zabudowy, oraz elementy charakterystyczne, kształtujące tożsamość i indywidualny obraz. W dalszej części wystąpienia naczelny architekt, wspomagany przez pracowników Urzędu Miasta przedstawił ocenę istniejącego stanu oraz dalsze perspektywy rozwoju urbanistycznego miasta. Na zakończenie wystąpienia zaprezentowane zostało Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, w którym znalazła się chociażby wizja rozwoju Warszawy w kierunku powstania metropolii o znaczeniu międzynarodowym.

Kolejnym prelegentem był prof. Wojciech Suchorzewski z Politechniki Warszawskiej, który wygłosił referat n.t. „Transport publiczny – kluczowy element systemu transportowego Warszawy”. Poruszona została tu problematyka systemu transportu publicznego, jako elementu całego systemu transportowego aglomeracji warszawskiej. W prezentacji wykorzystane zostały opracowania dotyczące rozwoju miasta i transportu z ostatnich lat. Aby nie zagłębiać się w szczegóły (odsyłając do treści całego referatu) warto jedynie wskazać na najważniejsze problemy. Na początku zaprezentowany został obraz obecnej sytuacji z podziałem na poszczególne gałęzie transportu – autobusy, tramwaje, kolej i metro, a także jego analiza. W dalszej części swojego wystąpienia prof. Suchorzewski zaprezentował koncepcje rozwoju transportu publicznego w stolicy, wśród których wyróżnione zostały m.in. marszrutyzacja linii komunikacji publicznej, powołanie instytucji zarządzającej wszystkimi środkami transportu, czy wreszcie propozycje dalszego rozwoju metra, tramwajów i autobusów. Na zakończenie tego referatu przedstawione zostały bardzo interesujące dylematy i wnioski odnoszące się do omawianej problematyki.

Po piętnastominutowej przerwie na mównicy pojawił się Stanisław Szweycer z Biura Komunikacji Urzędu Miasta, który zaprezentował referat „Polityka komunikacyjna Warszawy”. W wystąpieniu tym wskazana została konieczność wprowadzenia priorytetu komunikacji publicznej (szczególnie szynowej) w największym polskim mieście, oraz działania mające doprowadzić do takiego stanu rzeczy. Założenia te zaczerpnięte zostały z dokumentu przygotowanego przez miasto i dostosowanego do realnych możliwości (zarówno finansowych, jak i administracyjnych) stolicy. Nie zabrakło także informacji o rozpoczętych i planowanych inwestycjach komunikacyjnych w mieście.

Kolejną prezentację przedstawił Witold Słowik – dyrektor Biura Rozwoju i Integracji Europejskiej Urzędu Miasta. Na tematykę tego referatu wskazuje jego tytuł – „Finansowanie przedsięwzięć w dziedzinie transportu publicznego w warszawie ze środków UE”. Zasygnalizowane tu zostały inwestycje, przy których realizowaniu władze stolicy liczą m.in. na pomoc Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. 

Jako ostatni w tej sesji wystąpili przedstawiciele IBI Group z Kanady – dr Marek Litwin i Lee Sims, którzy zaprezentowali referat „Uwarunkowania w rozwoju transportu publicznego. Doświadczenia innych miast”. Poruszone zostały tu takie zagadnienia jak rozwój partnerstwa publiczno – prywatnego w transporcie (PPP), zjawiska rozlewania się miast i telepracy, czy wreszcie powstawanie stref bez samochodów. Problemy te przedstawiono w oparciu o doświadczenia miast europejskich ( np. Rzymu i Londynu), kanadyjskich (Ottawa, Toronto) i amerykańskich (Portland, Denver).
Na zakończenie każdego z referatów słuchacze mieli możliwość zadania pytań ich autorom. Jednym z ciekawszych problemów poruszonych w tej części konferencji było szersze wykorzystanie możliwości transportowych, jakie daje Wisła. Warto przypomnieć, iż w chwili obecnej po warszawskich wodach pływa tramwaj wodny, który ma raczej marginalne znaczenie i traktować go należy bardziej jako atrakcję turystyczną, niż regularny środek transportu.   Ze względu na ograniczenia czasowe nie doszło do większej dyskusji, mimo iż przedstawiona problematyka była niezmiernie interesująca. Nie wszystkie zagadnienia zostały też omówione w sposób szczegółowy. Wpłynęły na to limity czasowe, jakie otrzymywały osoby prezentujące referaty. Alternatywą dla takiego stanu rzeczy było to, iż każdy uczestnik konferencji, zainteresowany określoną problematyką, miał możliwość osobistego porozmawiania z prelegentami podczas którejś z przerw.

O godzinie 13.30 rozpoczęły się sesje równoległe – II „Obniżanie społecznych kosztów transportu publicznego”, III „Tramwaje miastach europejskich” i IV „Nowe metody wnoszenia opłat za usługi miejskie”. Największym zainteresowanie cieszyła się sesja III i to właśnie ta tematyka zostanie przybliżona jako pierwsza. W tej części konferencji, prowadzonej przez dr Wojciecha Oleksiewicza, wygłoszone zostały referaty traktujące o komunikacji tramwajowej w trzech europejskich stolicach – Berlinie, Budapeszcie i Wiedniu. Jako pierwsi głos zabrali przedstawiciele stolicy Niemiec – Aleksander Goering i Volker Muller. Zaprezentowali oni problematykę przyśpieszania ruchu tramwajowego w Berlinie. W swoim wystąpieniu poruszyli wiele technicznych i ekonomicznych kwestii związanych z tym zagadnieniem.

Kolejnym prelegentem był dr inż. Janos Berenyi z Budapesztu, który zaprezentował system tramwajowy w stolicy Węgier. Przedstawiona została m.in. struktura transportu zbiorowego, system taryfowy, łączność, eksploatowany tabor, oraz plany dalszego rozwoju transportu szynowego w  Budapeszcie.

Jako ostatni głos zabrał dyrektor działu taboru Winer Linien – Peter Andreischitz. W swoim wystąpieniu szczegółowo przedstawił  wiedeńską komunikacje tramwajową, począwszy od struktury organizacyjnej, poprzez charakterystykę linii i taboru, na finansach kończąc. Każdemu z powyższych referatów towarzyszyły niezwykle interesujące prezentacje, zawierające szereg schematów i zdjęć taboru, eksploatowanego w poszczególnych miastach. Była to jedna z ciekawszych sesji, z której można było dowiedzieć się interesujących rzeczy na temat komunikacji w innych krajach. Ze względu na ograniczenia czasowe zadawanie pytań ponownie zostało ograniczone do minimum – po dwa do każdego referatu. Zainteresowanie wzbudziły zarówno techniczne szczegóły szybkiego tramwaju berlińskiego, jak i  informacje na temat wiedeńskich wagonów.

Istotne kwestie, szczególnie z ekonomicznego punktu widzenia, poruszono na sesji  „Obniżanie społecznych kosztów transportu publicznego” (prowadzenie dr Zbigniew Karaczan). W trakcie tej części konferencji wygłoszone zostały następujące referaty:
„Hałas komunikacyjny w Warszawie. Ekspozycja i jej aspekty społeczne” – dr inż. Radosław Kucharski;
„Sposoby przeciwdziałania drganiom wywoływanym przez pojazdy transportu publicznego” – prof. Krzysztof Stypuła z Politechniki Krakowskiej;
„Nowe paliwa w transporcie autobusowym w Warszawie” – Janusz Bosakirski dyrektor operacyjny Miejskich Zakładów Autobusowych;
„Drogi rowerowe i strefy ruchu uspokojonego w Warszawie” – dr Andrzej Zalewski z Politechniki Łódzkiej.

Na tematykę poruszaną w poszczególnych wystąpieniach jednoznacznie wskazują tytuły referatów, szczegółowe ich omawianie nie jest zatem konieczne. Ważnym elementem tej sesji była natomiast wystawa jej towarzysząca. Przed budynkiem PKiN zaprezentowano pojazdy napędzane paliwami alternatywnymi (CNG), wśród których znalazły się dwa autobusy – Jelcz M125M/4 z MPK Rzeszów oraz Neoplan N4021 należący do Dolnośląskich Linii Autobusowych, a sprowadzony przez tego przewoźnika z Europy Zachodniej. Pojazdy komunikacji miejskiej napędzane CNG nie po raz pierwszy gościły w stolicy. Mimo to kierownictwo MZA nie zdecydowało się na zakup takich właśnie autobusów. Plany przewoźnika zakładają jednak wprowadzenie ich do eksploatacji – informacje takie przedstawił  w swoim wystąpieniu Janusz Bosakirski. Trzeba mieć zatem nadzieję, iż prezentacja towarzysząca konferencji znacznie przyśpieszy realizację tych założeń. Żałować można jedynie, iż nie zaprezentowano większej liczby pojazdów zasilanych CNG, gdyż realnie patrząc na tę sprawę, autobusy takie jak eksponowany Neoplan N4021 mają małe szanse na wyjechanie na stołeczne ulice. Inaczej sprawa wygląda z Jelczem, który powinien liczyć się w ewentualnym przetargu na dostawę pojazdów napędzanych gazem.     

Na ostatniej z sesji równoległych przedstawiono nowe metody uiszczania opłat za usługi komunikacji miejskiej. Trzej prelegenci pokazali rozwiązania z innych miast. Oto tematy referatów:
„Wykorzystanie biletu elektronicznego w transporcie miejskim i kolejowym. Doświadczenia w Europie i świecie” – Jacek Borek; w prezentacji wykorzystane zostały doświadczenia miast holenderskich;
„Możliwości rozbudowy systemu biletowego i WKM o nowe funkcje. Przykłady z innych miast” – Jerzy Sternicki; na przykładzie miast francuskich;
„Opłaty za parkowanie via SMS” – Holger Zeiser z Berlina; zaprezentowana została problematyka tzw. „e-parkingu”.
Po godzinnej przerwie obiadowej rozpoczęła się ostatnia tego dnia sesja, poświęcona dyskusji na temat ” Obniżanie społecznych kosztów transportu publicznego”, prowadzona przez dr Zbigniewa Karaczana. Spotkanie to było otwarte. Równolegle odbywało się zamknięte seminarium n.t. kart miejskich dla przedstawicieli miast. Wszyscy zainteresowani mogli wziąć również udział w prezentacjach wystawców. Wśród nich były chociażby Koleje Mazowieckie.

Dzień drugi

Kilkanaście minut po godzinie 9, 11 października b.r. rozpoczęły się dwie sesje równoległe (VII i VIII). Temat pierwszej z nich, prowadzonej przez dr Wojciecha Oleksiewicz, to „Transport szynowy”. Jako pierwszy głos zabrał przedstawiciel Tramwajów Warszawskich Robert Grzywacz, który przedstawił referat p.t. „Nowe linie tramwajowe w Warszawie”. W swoim wystąpieniu poruszył on zagadnienia dotyczące inwestycji z najbliższej przyszłości , a także zaprezentował plany spółki na lata 2010-2020 i 2020-2030. Wystąpienie to wywołało dość burzliwe wypowiedzi ze strony zgromadzonych na sali słuchaczy, wśród których pojawiły się również głosy niedowierzające w możliwość realizacji przedstawionych założeń. Wskazać w tym miejscu warto, iż w daleko sięgających w przyszłość planach TW jest m.in., budowa linii podmiejskich (Jabłonna, Marki, Piaseczno, Janki, Łomianki), czy powstanie tzw. obwodnicy tramwajowej. Z perspektywy dnia dzisiejszego wydaje się to rzeczywiście mało realne, biorąc pod uwagę ile nowych torowisk powstało w stolicy w ostatnich latach.

Kolejny referat poświęcony był również warszawskim tramwajom, a dotyczył modernizacji trasy w Alejach Jerozolimskich. Wygłosił go dr Andrzej Brzeziński z Politechniki Warszawskiej. W wystąpieniu tym poruszone zostały najistotniejsze zmiany, jakie mają zajść w tym korytarzu tramwajowym, na tle ogólnych koncepcji modernizacji całej sieci. Aby rozjaśnić nieco sytuację wspomnieć należy, iż mówiąc o trasie w Alejach Jerozolimskich autorzy projektu mieli na myśli korytarz od Pętli Banacha do Gocławka.
Jako trzeci w tej sesji na mównicy pojawił się przedstawiciel Politechniki Poznańskiej dr Andrzej Krych, który przygotował prezentację  „Szybszy i szybki tramwaj. Ewaluacja idei i ich aplikacji na przykładzie Poznania”. Jak sam tytuł wskazuje prelegent podzielił się z zebranymi na sali doświadczeniami z eksploatacji tramwajów w stolicy Wielkopolski.

Po piętnastominutowej przerwie nadszedł czas na następne wystąpienia. Jako pierwszy głos zabrał kolejny gość ze stolicy Dolnego Śląska, przedstawiciel Politechniki Wrocławskiej dr Jacek Makuch, który wygłosił referat ” PAT – wspólne pasy i przystanki autobusowo-tramwajowe w Warszawie”. W swoim wystąpieniu krótko scharakteryzował ich zalety oraz wady (na przykładzie innych miast chociażby Wrocławia, Krakowa, Budapesztu, Amsterdamu czy Essen), a także zaproponował kilka miejsc w stolicy, w których mogłyby znaleźć zastosowanie. Wystąpienie to wywołało kontrowersje co do przedstawionych lokalizacji oraz celowości wprowadzania PAT w przedmiotowych miejscach. Głos w dyskusji zabrał m.in. przedstawiciel Zarządu Dróg Miejskich.
Kolejnym poruszonym tematem były „Koncepcje rozwoju metra w Warszawie”. Referat na ten temat wygłosił Karol Lubaczewski Prezes Koła Miłośników Metra. Przedstawił on plany dalszej rozbudowy pierwszej linii podziemnej kolejki, oraz koncepcje zakładające powstanie kolejnych dwóch linii. Wystąpienie to wywołało chyba najbardziej burzliwą dyskusję na sali, która wywiązała się między zwolennikami rozbudowy podziemnej sieci, a przeciwnikami takiego rozwiązania, którymi byli przede wszystkim przedstawiciele Tramwajów Warszawskich.

Następnym prelegentem był Andrzej Szarata z Politechniki Krakowskiej, który przybliżył problematykę parkingów Park&Ride. W swoim referacie zaprezentował on dwa tego typu parkingi, zlokalizowane przy stacjach WKD, a także podał przykłady innych miast spoza Polski. Po wygłoszeniu referatu przyszedł czas na pytania, wśród których pojawiły się także głosy o złej lokalizacji Park&Ride, która uniemożliwia całkowite spełnienie wyznaczonej roli.

Równolegle do omówionej powyżej odbywała się sesja „Modelowanie i zarządzanie ruchem”, którą poprowadzili dr Józef Suda i Tomasz Dybicz. Jako pierwszy w tej części konferencji głos zabrał Bohdan Sabela (BPRW S.A.), który przedstawił program rewitalizacji Krakowskiego Przedmieścia. W wystąpieniu poruszone zostały aktualne problemy, a także plany na przyszłość.
„Integracja węzła przesiadkowego w centrum Warszawy” – to tytuł referatu przygotowanego przez dr inż. Macieja Kruszyna z Politechniki Wrocławskiej. Przedstawione tu zostały propozycje zintegrowania węzła przesiadkowego w centrum stolicy poprzez wprowadzenie nowego środka transportu. Zagadnienia te zostały zaprezentowane na tle wiadomości ogólnych oraz doświadczeń innych miast spoza Polski.

Jako ostatni przed piętnastominutową przerwą wystąpił Tomasz Dubicz z Instytutu Dróg i Mostów Politechniki Warszawskiej, który przedstawił problematykę pakietu oprogramowania Visum. Prezentacja ta zawierała analizy i eksperymenty dotyczące modelowania ruchu transportowego w Warszawie. Po tym referacie przyszedł czas na krótką przerwę.
Po piętnastu minutach na mównicy pojawili się przedstawiciele Zarządu Dróg i Transportu UM w Białymstoku, którzy zaprezentowali referat na temat systemu zliczania pasażerów w komunikacji miejskiej. Przedstawione zostały szczegóły dotyczące funkcjonowania systemu „IRMA”.

Kolejna prezentacja miała również dwóch autorów. „Systemy zarządzania ruchem w polskich miastach” przedstawili mgr inż. Krzysztof Gasz z Politechniki Wrocławskiej i dr Stanisław Gondek z Politechniki Krakowskiej. Został tu zaprezentowany przykład z Poznania – jedynego miasta, w którym system taki funkcjonuje (na 112 skrzyżowaniach). Przedstawiono także inne koncepcje (warszawską i wrocławską), które czekają na decyzje wprowadzające je w życie.  
Następnie głos zabrali goście z Wrocławia – przedstawiciel tamtejszego MPK Emil Żółtogorski i dr Zbigniew Jóskiewicz z Politechniki, oraz Leonard Sokołowski z ZKM Gdańsk. Zaprezentowali oni ” System radiołączności TETRA w transporcie publicznym”, uwzględniając zarówno techniczne problemy i parametry, jak i budowę mechaniczną, oraz podstawowe usługi realizowane za jego pośrednictwem.

Jako ostatni w tej części konferencji swój referat zaprezentował dr Józef Suda z Politechniki Warszawskiej. Przedstawił on ” Zarządzanie flotą pojazdów transportu publicznego. Uwarunkowania Warszawy”. Omówione zostały przesłanki, cele, strategie i koncepcje. Przeanalizowane zostały również korzyści płynące z nowoczesnego zarządzania.
Ostatnia sesja – IX (prowadzenie prof. Wojciech Suchorzewski) była niejako podsumowaniem konferencji. Zaprezentowane zostały dwa referat: Mikea Slinn`a na temat „Transport publiczny w Londynie” oraz Pawła Gierecha, który dotyczył opinii warszawiaków na temat komunikacji miejskiej. Następnie prowadzący sesję poprowadził dyskusję panelową, w której poruszono takie problemy jak zakres priorytetów dla transportu publicznego, podział środków finansowych w transporcie, polityka transportowa państwa, czy zarządzanie transportem publicznym w aglomeracji warszawskiej.

Ostatnim punktem konferencji było podsumowanie, którego dokonał przedstawiciel organizatora Stanisław Szweycer.
Konferencję „Transport publiczny w Warszawie kluczem harmonijnego rozwoju stolicy Polski”  należy uznać za bardzo interesującą. Poruszone zostały tu najważniejsze problemy transportu publicznego w Warszawie. Ponadto można było usłyszeć opinie ekspertów z całej Polski, dotyczące omawianej problematyki. Wysoko należy ocenić również wystąpienia gości zagranicznych, którzy w ciekawy sposób przybliżyli organizację i funkcjonowanie przedsiębiorstw transportowych w miastach Europy i Ameryki. Ważna była także możliwość publicznej wymiany poglądów podczas krótkich dyskusji kończących każde wystąpienie. Najważniejszym wnioskiem, płynącym z konferencji jest konieczność priorytetowego traktowania komunikacji publicznej w stolicy kraju. Aby ten cel zrealizować, należy wcielić w życie liczne koncepcje zaproponowane przez prelegentów. Taki też powinien być nadrzędny cel władz  Warszawy.
Konferencja zakończyła się obiadem, podczas którego wymieniano ostatnie uwagi i spostrzeżenia.
Wszystkich, którzy zainteresowali się problematyką pokrótce przedstawioną powyżej, a chcieliby poszerzyć swoją wiedzę na ten temat, zachęcam raz jeszcze do zapoznania się z pełną treścią referatów, które dostępne są na stronie http://um.warszawa.pl/konferencje_bk.