130-lecie komunikacji miejskiej w Jeleniej Górze

W tym roku przypada jubileusz 130 lat zorganizowanej komunikacji miejskiej w Jeleniej Górze. Proszę przedstawić historię komunikacji miejskiej na terenie Kotliny Jeleniogórksiej.

L. Chmielewski – Za oficjalny początek jeleniogórskiej komunikacji miejskiej przyjęto rok 1875, w którym miejscowa Policja podjęła udaną próbę uporządkowania rynku przewoźników i wydała pierwsze pozwolenia na prowadzenie zorganizowanej komunikacji miejskiej realizowanej dyliżansami konnymi zwanymi omnibusami. Jednakże przewozy osób o charakterze niezorganizowanym funkcjonowały dużo wcześniej.

Rozwój przemysłu i turystyki górskiej determinował szybki rozwój komunikacji. W 1897 roku na ulice Jeleniej Góry wyjechał pierwszy tramwaj gazowy. Przez kolejne lata następowała rozbudowa sieci tramwajowej oraz wymiana tramwajów z napędem gazowym na tramwaje zasilane prądem elektrycznym.

W latach 40. XX. wieku rozważano wprowadzenie trolejbusów. Wybudowano nawet w tym celu sieć trakcyjną łączącą Dworzec Kolejowy z sąsiadującymi Cieplicami niestety przedsięwzięcia nie udało się zrealizować do końca.

W 1960 roku zapadła decyzja o przejściu na tabor autobusowy i stopniowym wycofywaniu trakcji tramwajowej. Chociaż komunikacja tramwajowa zaprzestała swojej działalności w dniu 28 kwietnia 1969 r. to jednak ostateczne pożegnanie mieszkańców Jeleniej Góry z tramwajami nastąpiło 29 kwietnia 1969r. (w tym dniu przejazdy tramwajem były bezpłatne), a tramwaj, dwa dni później, pojawił się jeszcze raz na ulicach Jeleniej Góry w pochodzie pierwszomajowym.

Pierwszą linię autobusową o numerze „O” obsługiwaną przez autobusy „San” uruchomiono 1 kwietnia 1969r. Od lat 60. sukcesywnie następowała rozbudowa sieci linii autobusowych.

Czy w związku z rocznicą miały miejsce okolicznościowe wydarzenia wieńczące obchody jubileuszu?

L. Chmielewski – Dla najmłodszych mieszkańców przygotowaliśmy konkurs plastyczny pod hasłem „130 lat komunikacji miejskiej w Jeleniej Górze – komunikacja miejska widziana oczami dziecka”, na który nadesłano łącznie 173 prace. Nagrodzono 3 prace ( www.mzk.jgora.pl ) i przyznano 21 wyróżnień a każde dziecko biorące udział w konkursie otrzymało okolicznościowy dyplom uczestnictwa oraz kartonowy model autobusu.

Poza konkursem, w ramach lekcji wychowania komunikacyjnego, przeprowadziliśmy cykl spotkań z uczniami szkół podstawowych, których celem było zaprezentowanie historii miejskiego przewoźnika oraz zasad bezpiecznego korzystania z autobusów komunikacji miejskiej.

Oficjalna uroczystość związana z obchodami jubileuszu odbyła się 31 maja br. w jeleniogórskiej Filharmonii. Podczas spotkania najbardziej zasłużonym dla zakładu pracownikom wręczono odznaczenia. Zwieńczeniem obchodów było zainstalowanie na jeleniogórskiej starówce zabytkowego tramwaju. Co prawda tramwaj należy do osoby prywatnej, ale generalny remont został przeprowadzony na odpłatne zlecenie przez naszych pracowników. W zabytkowym tramwaju znajduje się punkt informacji turystycznej, placówka pocztowa oraz kawiarenka internetowa.

Proszę w skrócie przedstawić stan MZK Jelenia Góra.

R. Zimmer – Miejski Zakład Komunikacyjny w Jeleniej Górze powołany w miejsce Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego jest zakładem budżetowym, podległym Prezydentowi Miasta Jelenia Góra. Zatrudniamy 296 osób w tym 162 kierowców. Obsługujemy dwa miasta i 14 miejscowości leżących w kotlinie. Autobusy pokonują na 28 liniach rocznie 4.178.300 km przewożąc ok. 18 mln pasażerów.

Łącznie posiadamy 79 autobusów, których średnia wieku wynosi ponad 12 lat, najstarszy autobus – Jelcz osiągnął wiek 22 lat.

Najwięcej, bo aż 28, posiadamy średniej pojemności autobusów Jelcz M 11. W ciągu ostatnich 8 lat zakupiliśmy na kwotę 16 894.303 zł. 15 autobusów Jelcz 120 MM/1 oraz 15 autobusów Volvo w tym 9 trzyosiowych Volvo B10 BLE 6×2.

Obecnie coraz więcej uwagi poświęca się osobom niepełnosprawnym oraz stwarzaniu tym osobom warunków ułatwiających poruszanie. Proszę powiedzieć jak MZK Jelenia Góra pomaga osobom niepełnosprawnym.

L. Chmielewski – Ok. 20% posiadanych przez nasz zakład autobusów to autobusy niskopodłogowe lub niskowejściowe oznakowane symbolem wózka inwalidzkiego. Poza tym posiadamy 3 mikrobusy wyposażone w windę umożliwiającą swobodne korzystanie z pojazdu.

Specjalne mikrobusy obsługują Warsztaty Terapii Zajęciowej oraz dowożą dzieci niepełnosprawne do szkoły. Autobusy niskopodłogowe kierujemy na trasy przebiegające w pobliżu przychodni lekarskich, szpitala oraz ośrodków skupiających osoby niepełnosprawne. W miarę posiadanych środków wyposażamy nasze pojazdy w elektroniczne systemy informacji wizualnej, wewnętrzne oraz zewnętrzne urządzenia zapowiadające przystanki. Wszystko to ma sprawić, aby komunikacja miejska była bardziej dostępna dla osób niepełnosprawnych.

Jesteśmy w stałym kontakcie z Kołem Polskiego Związku Niewidomych w Jeleniej Górze oraz Karkonoskim Sejmikiem Osób Niepełnosprawnych dzięki temu staramy się na bieżąco realizować wnioski płynące ze środowiska osób niepełnosprawnych.

Od 1997r. szwedzki koncern Volvo dostarczył 15 pojazdów w tym 9 autobus klasy mega. Proszę powiedzieć jak zaczęła się współpraca z Volvo i co zadecydowało o tym, że można już mówić o MZK Jelenia Góra jako tradycyjnym kliencie Volvo?

R. Zimmer – Kiedy w 1997r. planowaliśmy zakup autobusów klasy maxi testowaliśmy kilka modeli m.in. MAN, Jelcz oraz Volvo. Wszystkie firmy przystąpiły do przetargu. Jednakże najkorzystniejszą ofertę przedstawiła firma Volvo. Wówczas zakupiliśmy 5 sztuk modelu B10 BLE. W 2000 oraz 2002r. Volvo dostarczyło do Jeleniej Góry 1 model 7000 oraz 9 wielkogabarytowych pojazdów B10 BLE 6×2. Zakup autobusów Volvo klasy mega pozwolił nam na wycofanie z eksploatacji wiekowych Ikarusów 280. Dotychczasowe doświadczenia z autobusami Volvo pokazują, że są to trwałe i niezawodne pojazdy, z którymi nie mamy problemów.

Dlaczego MZK Jelenia Góra rozpisując przetarg na wielkopojemne autobusy zdecydowało o zakupie trzyosiowych a nie przegubowych autobusów.

L. Chmielewski – O zakupie 15 – metrowych autobusów zdecydowały przede wszystkim względy bezpieczeństwa. Jeleniogórskie zatoki przystankowe nie są przystosowane do długich, przegubowych pojazdów. Były one projektowane w latach 60. i 70. ubiegłego wieku pod kątem autobusów SAN. Wjeżdżający przegubowiec po prostu nie mieścił się w zatoce, dochodziło do „złamania” autobusu. Kierowca nie widział w lusterku czy wszyscy pasażerowie wsiedli do pojazdu. Dochodziło, do na szczęście niegroźnych wypadków, kiedy to pasażerowie zostali przytrzaśnięci drzwiami albo autobus przejechał komuś kołem po nodze. Drugą sprawą były względy ekonomiczne. Zakupione przez nas Volvo B10 BLE 6×2, mimo że są krótsze od przegubowych Ikarusów, mogą pomieścić 151 osób. Natomiast Ikarus 280 może zabrać na pokład 148 osób. Autobusy Volvo są bardziej pojemne i przede wszystkim bardziej ekonomiczne.

Zakup nowych autobusów Volvo był ostro krytykowany przez jeleniogórskiego radnego na łamach lokalnej prasy. W publikacji autor zarzuca MZK Jelenia Góra, że „frywolnie roztrwania pieniądze mieszkańców” i zakupiło autobusy drogie i nieekonomiczne. Jak Pan skomentuje te zarzuty?

R. Zimmer – MZK Jelenia Góra jako zakład budżetowy jest zobowiązany do przestrzegania procedur określonych przepisami Ustawy o zamówieniach publicznych. Na podstawie kryteriów przetargowych najkorzystniejszą ofertę przy zamówieniu autobusów wielkopojemnych przedstawiło Volvo. Nie prawdą jest to, co zostało napisane w lokalnej prasie, że pojazdy ulegają licznym awarią. Jest sprawą oczywistą, że zużywają się poszczególne elementy, których zużycie nie wynika z wadliwej konstrukcji autobusu, ale jest efektem eksploatacyjnego zużywania się elementów pojazdu. W 1997 roku zakupiono obok Volvo B10 BLE autobusy Jelcz 120 MM/1. Zakupione autobusy po przejechaniu podobnej ilości kilometrów ok. 650 tyś. wykazują diametralnie różny stan techniczny. Zarówno w tym jak i w przyszłym roku planujemy przeprowadzenie remontów głównych łącznie z wymianą kratownic w czterech 12- metrowych Jelczach. W przypadku autobusów Volvo B10 BLE szacujemy, że przez ok. 18 lat eksploatacji nie przeprowadzimy naprawy głównej.

W lipcu br. mija dokładnie rok od wprowadzenia nowego sposobu korzystania z autobusów miejskich. Przednie drzwi wykorzystywane są jako drzwi wejściowe natomiast środkowe i tylne jako wyjściowe. Proszę powiedzieć jak doszło do wprowadzenia tego systemu?

L. Chmielewski – Ok. półtora roku temu przeprowadziliśmy pewne badania zachowań pasażerskich w autobusie na linii nr 8, na której są stosunkowo małe potoki pasażerskie. Zauważyliśmy pewną prawidłowość – otóż, gdy w autobusie znajdowali się kontrolerzy do obsługi linii wystarczał mały 32 miejscowy Autosan H6. Gdy kontrolerów nie było dochodziło do sytuacji, że i 70 miejscowy Autosan H9-35 miał problemy. Wówczas, w porozumieniu z wójtem obsługiwanej gminy, wprowadziliśmy zasadę, że do autobusu należy wsiadać przednimi drzwiami (linia była obsługiwana Autosanem H9-35 bądź Autosanem A10-10M) a bilety należy kupować tylko u kierowcy.

Od dnia 1 lipca 2004 r. zasada wsiadania przednimi drzwiami została wprowadzona na wszystkich liniach.

W jaki sposób zostały przystosowane autobusy do nowego systemu?

L. Chmielewski – Przede wszystkim należało przebudować kabiny kierowców, aby poszerzyć przednie wejście do autobusy. Wszystkie drzwi zostały oznakowane, a na środkowych i tylnych drzwiach został umieszczony napis: „Proszę wsiadać przednimi drzwiami”. Zlikwidowaliśmy w tylnej części autobusu kasowniki i umieściliśmy w każdym autobusie kasownik przy kabinie kierowcy. Nie ponieśliśmy z tego tytułu żadnych kosztów poza pracą naszych mechaników. Pasażerów o nowych zasadach informowaliśmy poprzez lokalne media, komunikaty na przystankach a nawet wystąpiliśmy do księży, aby w kościołach poinformowali wiernych. Gdy rozpoczął się rok szkolny przeprowadziliśmy w szkołach i przedszkolach cykl spotkań edukacyjnych, ale główny nacisk położyliśmy na spotkania z kierowcami, gdyż w dużej mierze od nich zależało powodzenie całej akcji.

Jakie korzyści płyną z wprowadzenia nowych zasad korzystania z autobusów miejskich?

L. Chmielewski – We wrześniu ub.r. kiedy rozpoczął się rok szkolny młodzież bardzo krytykowała nowy sposób korzystania z autobusów. Jednakże z upływem czasu społeczeństwo jak i kierowcy zaczęli się przyzwyczajać i po roku czasu spotykamy się z niemałą liczbą opinii wyrażających słuszność wprowadzenia systemu. W autobusach poprawiło się bezpieczeństwo. Szczególnie spadła liczba kieszonkowych kradzieży w autobusach oraz aktów wandalizmu. Znacznie spadła liczba osób jeżdżących bez biletu. Szacujemy, że przed wprowadzeniem systemu „na gapę” jeździło około 10% pasażerów teraz ten odsetek zmniejszył się do ok. 1%. Dzięki wzrostowi wpływów ze sprzedaży biletów, udało się uniknąć podwyżki cen biletów komunikacji miejskiej.

Okolice Jeleniej Góry słyną z dobrze zagospodarowanych szlaków rowerowych. Proszę powiedzieć jaką ofertę dla pasażerów chcących przewieźć rower przygotowało MZK Jelenia Góra.

L. Chmielewski – Od trzech lat w każde wakacje uruchamiamy trzy kursy autobusów przystosowanych do przewozu rowerów. Wszystkie kursy skierowane są do górskich miejscowości Kotliny Jeleniogórskiej. Jeden kurs linii 4 dociera do Borowic, drugi do Przesieki a trzeci kurs (linia nr 15) dociera do Michałowic i Piechowic. W tylnej części autobusu Jelcz M11, oddzielonej od części pasażerskiej barierką, montowany jest specjalny stojak rowerowy, który może jednorazowo może pomieścić 3 rowery, czwarty rower mocowany jest do poręczy.

W specjalistycznej prasie coraz częściej pojawiają się publikacje na temat alternatywnych źródeł napędu autobusów komunikacji miejskiej. Jaką, według Pana, przyszłość mają przed sobą ekologiczne źródła zasilania takie jak sprężony gaz ziemny (CNG) czy gaz płynny propan – butan (LPG)?

R. Zimmer – Jest to wspaniała sprawa. Ekologiczne źródła napędu mają niewątpliwie przed sobą przyszłości. Wprowadzenie tego rodzaju paliwa zdecydowanie ograniczyłoby zanieczyszczenie środowiska naturalnego szczególnie w takiej turystycznej miejscowości jak Jelenia Góra. Należy podkreślić, że gazowe silniki spełniają bardzo rygorystyczne normy spalania, nawet te, których wejście w życie jest dopiero planowane na przyszłość. Jednakże wprowadzenie alternatywnych źródeł napędu wiąże się z ogromnymi kosztami.

Czy MZK Jelenia Góra miało doświadczenie z autobusami zasilanymi ekologicznym paliwem?

R. Zimmer – Dotychczas nie byliśmy użytkownikami autobusów zasilanych gazem ale pilnie śledzimy rynek i zbieramy opinie dotychczasowych użytkowników. Jak wspomniałem wcześniej średni wiek eksploatowanych przez nas autobusów to 12 lat. Największą liczbę (42 szt.) stanowią autobusy, których średnia wynosi 15,5 roku, a których dalsza eksploatacja jest ekonomicznie nieuzasadniona i należałoby je w ciągu najbliższych czterech lat zastąpić nowymi, przyjaznymi dla środowiska pojazdami. Przeprowadzona analiza rynku pojazdów zasilanych gazem wykazała, że na zakup autobusów średniej pojemności w takiej ilości, jaka była przez nas planowana należy wydać kwotę w granicach 33 mln zł. Do tego trzeba doliczyć koszty przystosowanie całego zaplecza technicznego do obsługi pojazdów gazowych (przy założeniu, że Stację tankowania wybuduje i przekaże nieodpłatnie PGNiG). MZK Jelenia Góra uzyskuje środki finansowe z budżetu miasta. Na dzień dzisiejszy miasta nie stać na tak duży wydatek.

Średnia wieku posiadanego taboru wynosi 12 lat. Natomiast ostatni zakup autobusów przez MZK Jelenia Góra miał miejsce w 2002r. Czy w najbliższym czasie można się spodziewać przetargów na dostawę nowych autobusów?

R. Zimmer –

W ubiegłym jak i w tym roku nie było w budżecie miasta zagwarantowanych środków na zakup autobusów. Na przyszły rok planujemy trzech autobusów małej pojemności „midi” w granicach 60 – 70 miejsc i dwóch autobusów dużej pojemności około 150 miejsc. Zakup pięciu autobusów pozwoli na minimalne zaspokojenie naszych potrzeb.

Bardzo dziękuję za rozmowę.