Komisja taborowa IGKM w Szklarskiej Porębie (część 2)

W dniach 31.05-01.06 br. w Szklarskiej Porębie odbyła się autobusowa komisja taborowa zorganizowana przez IGKM. Spotkaniu towarzyszyła wystawa pojazdów tylko jednej firmy – Irisbus-Kapena, która zaprezentowała dwie autobusowe premiery na naszym rynku – Citelis i Daily LE. Zacznijmy opis tych konstrukcji od 12-metrowego niskopodłogowego modelu Citelis, który jest następcą popularnej w Europie rodziny autobusów Renault Agora.

Nadchodzi Citelis

Europejska prezentacja nowego modelu autobusu miejskiego Citelis odbyła się pod koniec maja w Paryżu, dlatego można powiedzieć, że polscy klienci bardzo szybko zostali zapoznani z nową ofertą koncernu Irisbus. Warto podkreślić, że jest to pierwsza konstrukcja wprowadzona na rynek od momentu, kiedy jedynym właścicielem holdingu została firma IVECO. Dzięki temu w miejskiej ofercie koncernu zniknie historyczny podział na konstrukcje z dywizji Iveco (CityClass) i Renault VI (Agora/City Bus). Citelis stanie się pierwszym autobusem miejskim, który w identycznej formie będzie sprzedawany w całej sieci koncernu Irisbus. Ale nie od razu…. Jak powiedział dyrektor naczelny holdingu Jean Plenat: -„Niemożliwe jest wprowadzanie za jednym pociągnięciem tak radykalnych zmian w ofercie na tak licznych rynkach.” Dlatego nowy produkt pojawi się na początku na rynkach do tej pory wyznaczonych dla Agory / City Bus, czyli: Francji, Grecji, Niemiec, Czech, Polski i Hiszpanii, natomiast we Włoszech przez jakiś jeszcze czas nadal będzie sprzedawany zaawansowany już wiekowo model CityClass. Citelis obecnie występuje jako konstrukcja 12-metrowa, ale do końca br. ma dołączyć do niego wersja przegubowa oraz modele zasilane CNG. W tym miejscu dodajmy, że wprowadzone zmiany w segmencie miejskim kontynuują okres restrukturyzacji oferty Irisbus. Rozpoczęto ją od segmentu pojazdów turystycznych, gdzie w zeszłym roku pojawiły nowe autokary – Midys i Evadys. Przed producentem pozostaje jeszcze dokończenie zmian unifikujących ofertę jego w sektorze pojazdów międzymiastowych.

Jak podkreślił Jean Plenat – konstrukcja Agora/City Bus odniosła na europejskim rynku spory sukces, o czym świadczy fakt wyprodukowania ok. 10 000 sztuk tego modelu. Są one obecnie eksploatowane m.in. w ponad 80 miastach Francji. Jednak jego następca – Citelis – zdaniem przedstawicieli Irisbus jest jeszcze bardziej dostosowany do potrzeb miejskich przewoźników. -„Naszym głównym celem jest, aby Citelis był pojazdem przyjaznym dla środowiska. Dlatego podczas prac nad tym modelem podjęliśmy kroki mające na celu zmniejszenie oddziaływania tego pojazdu na środowisko naturalne oraz generalną poprawę jakości transportu publicznego." – powiedział podczas paryskiej konferencji Jean Plenat. Francuscy klienci już wykazali duże zainteresowanie nowym modelem. Według danych producenta złożono już zamówienia na ok. 300 autobusów Citelis, z takich m.in. miast, jak: Roanne, Lille, Poitiers, Montargis czy Lyon. Być może, w przyszłym roku pojazdy te pojawią się także na ulicach Paryża.

Opis konstrukcji

Zewnętrze zmiany jakie zaszły w konstrukcji Irisbus Citelis w porównaniu z jej poprzednikami Agora / City Bus można określić jako kosmetyczne. Na pewno na plus konstrukcji wyszła zmiana ściany przedniej z charakterystycznymi soczewkowatymi światłami. Zostały one zintegrowane na odchylanym panelu, który umożliwia swobodną wymianę żarówki. Ponadto wprowadzono nowe lusterka i klejoną przednią szybą oraz zlikwidowano charakterystyczne czarne listwy ochronne z przodu pojazdu. W Citelisie włoscy konstruktorzy nie zdecydowali się wprowadzić wyższego przeszklenia bocznego (jak w Solarisie Urbino III czy MAN Lion`s City) i w zasadzie ta strona pojazdu pozostała bez zmian – za wyjątkiem wprowadzenia takich stylistycznych nowości, jak: nowe światła obrysowe, nowa lokalizacja przycisków otwierających drzwi (zgodnie z Dyrektywą 2001/85/WE) i lepszego zamaskowania wlewu paliwa. Tylna ściana pojazdu praktycznie również nie uległa zmianie poza wprowadzaniem nowych punktowych świateł. Generalnie jednak należy stwierdzić, że przeprowadzony face lifting na pewno dobrze przysłużył się konstrukcji i dał jej tzw. „drugi oddech”, co na pewno przysporzy jej więcej zwolenników wśród europejskich przewoźników miejskich.

Warto zwrócić uwagę, że wnętrze pojazdu również nabrało bardziej nowoczesnego charakteru – głównie za sprawą wprowadzenia bardziej obłych kształtów poręczy i zastosowanych paneli. Przypomnijmy, że już w czerwcu 2004 r. przestrzeń pasażerską Agory / City Bus poddano restylingowi, który wyznaczył kierunek stylizacji wnętrza nowego Citelisa. Zmiany objęły: poręcze i sposoby ich mocowania, uchwyty, ścianki oddzielające wejścia do autobusu od głównej części przestrzeni pasażerskiej, podsufitkę oraz oświetlenie wnętrza. Zmienił się także kolor tworzywa, z jakiego wykonana jest deska rozdzielcza oraz kabina kierowcy, która jest bardziej dopasowana do kolorystki przestrzeni pasażerskiej. Inne jest rozmieszczenie wewnętrznych wyświetlaczy z informacjami dla pasażerów. Ponadto zamontowano nową, zintegrowaną z kolumną kierownicy, deskę rozdzielczą firmy VDO. Na zakończenie warto dodać, że Irisbus przygotował dla swoich klientów cztery kolorystyczne wersje wykończenia środka Citelisa, nawiązujące do środowiska naturalnego, co stanowi kolejny akcent ekologicznego podejścia koncernu do środków komunikacji zbiorowej

Układ napędowy – bez zmian

Prezentowany w Szklarskiej Porębie egzemplarz Citelisa został wyposażony w silnik IVECO Cursor 8 F2BE0682D Euro 3 o mocy 180 kW (245 KM) o max. momencie obrotowym 1100 Nm przy 1080 – 1500 obr./min. ze skrzynią biegów Voith 851.3 (opcja to silnik Iveco F2BE0682C Euro 3 o mocy 213 kW (290 KM) o max. momencie obrotowym 1100 Nm przy 1080 – 1800 obr./min. ze skrzynią biegów Voith D854.3 / ZF 4HP 502 / ZF 5HP 500). Długość pojazdu to 11 990 mm, szerokość 2500 mm, wysokość 2924 mm, masa własna 11200 kg, wysokość stopnia wejściowego 320 mm i pojemność 99 + 1 miejsc, w tym 39 stojących. Są to identyczne parametry jak w przypadku modelu Agora / City Bus. Na zakończenie opisu Citelisa warto dodać, że autobus będzie budowany w fabryce Irisbus w Annoney (F) i stamtąd również będą pochodziły zestawy do montażu przemysłowego, który może odbywać się zarówno w fabryce Karosy w Vysokim Mycie, jak i Kapeny w Słupsku. Silniki Iveco Cursor 8 są produkowane w zakładach IVECO zlokalizowanych w Bourbon Lancy (F).

Wyniki Irisbus

W 2004 r. Irisbus wypracował zysk operacyjny. 80 milionów euro, czyli ok. 6% rocznych obrotów, przeznaczono na prace badawczo-rozwojowe. „Jesteśmy w trakcie wdrażania programu wprowadzania nowoczesnych rozwiązań do naszych produktów oraz modernizacji procesów produkcyjnych. Plan ten umożliwił nam utrzymanie 2. miejsca na rynku europejskim w 2004 r., przy udziale na pięciu głównych rynkach tego regionu wynoszącym 25,7% – czyli o 0,6% więcej niż rok wcześniej.” – powiedział Jean Plenat. Łącznie, Irisbus wyprodukował w 2004 r. 8 626 autobusów, przy zatrudnieniu wynoszącym 6 099 osób. Obroty koncernu wyniosły 1 miliard 217 milionów euro. Najważniejsze zakłady w Annonay opuściło łącznie 1 454 kompletne autobusy i zestawy montażowe. Zatrudnienie w fabryce w Annonay wyniosło 1600 pracowników. Fabryka w Vale Ufita we Włoszech wyprodukowała w 2004 r. 958 autobusów i autokarów, natomiast zakłady Heuliez Bus w Rorthais we Francji opuściło łącznie 410 autobusów. Zakłady w Barcelonie w Hiszpanii wyprodukowały 1 334 podwozia autobusowe. Ważnym osiągnięciem koncernu w 2004 r. było nawiązanie współpracy z organizatorami Igrzysk Olimpijskich w Atenach, co umożliwiło zawarcie kontraktu na dostawę dużej liczby autobusów do stolicy Grecji. Współpraca ta będzie kontynuowana, dzięki czemu Irisbus będzie także współpracował przy organizacji Zimowych Igrzysk Olimpijskich 2006 w Turynie. Jean Plenat zaznaczył także, że firmie udało się umocnić współpracę z dwoma pozaeuropejskimi partnerami. Dotyczy to przede wszystkim tureckiej firmy Otoyol. W ub.r., dzięki współpracy z Irisbus, firma ta wyprodukowała i sprzedała nieco ponad 2000 autobusów, osiągając udział rzędu 37% w tureckim rynku autobusów miejskich oraz 26% w segmencie pojazdów międzymiastowych. Z podobną sytuacją mamy do czynienia w Indiach, gdzie – we współpracy z firmą Ashok Leyland – wyprodukowano 12 917 autobusów, w większości na podwoziach samochodów ciężarowych. Daje to firmie 44% udziału w segmencie autobusów o d.m.c. pomiędzy 7,5 a 16 t w Indiach. Współpraca Irisbus i Ashok Leyland umocniła się na początku tego roku. W lutym 2005 r., obaj partnerzy podpisali umowę o powołaniu spółki joint-venture. Obecnie firma ta eksportuje swe produkty już do ponad 40 krajów Azji, Bliskiego Wschodu i Afryki, a także posiada montownie na Sri Lance i w Egipcie. Dzięki współpracy z IVECO, firma planuje dalszą ekspansję eksportową – tym razem na rynek rosyjski i irański. Jak zapewnił Jean Plenat, dobrze układa się także współpraca z partnerami z innego, obiecującego rynku w Azji, jakim są Chiny.

Co Irisbus pokaże w Kortrijk?

Na pewno autobusy z silnikami Euro 4. Koncern Irisbus, który należy w 100% do IVECO, będzie naturalnie korzystał z jednostek produkowanych przez macierzysty koncern. A ten wybrał w celu osiągnięcia limitów określonych nowymi normami układ SCR – zresztą podobnie jak większość europejskich producentów. Ponieważ Komisja Europejska nie przyjęła jeszcze odpowiedniej dyrektywy wyznaczającej limity emisji spalin nowej normy, nie są znane dokładne przepisy dotyczące sposobów badania emisji. Dlatego nie można rozpocząć jeszcze testów homologacyjnych. Irisbus planuje oficjalnie zaprezentować silniki Euro 4 podczas targów Busworld w Kortrijk (21-26.10.2005). Obecnie firma rozpoczęła już testy eksploatacyjne autobusów z silnikami wyposażonymi w nowy ekologiczny układ. Ograniczenie emisji spalin do poziomu wymaganego standardami Euro 4 jest możliwe generalnie na dwa różne sposoby – albo poprzez układ SCR z wtryskiem roztworu mocznika (AdBlue) w układzie wydechowym, albo poprzez zastosowanie układu recyrkulacji spalin (EGR). O ile wśród europejskich producentów dominuje to pierwsze rozwiązanie, o tyle w Stanach Zjednoczonych, w celu osiągnięcia odpowiadających normom Euro 4 standardów APA-07, producenci skłaniają się bardziej w stronę układu EGR, który jest już znany w USA. Zaletą systemu EGR jest brak konieczności stosowania dodatkowych substancji lub czynności obsługowych, jednak wystąpienie jego awarii będzie uniemożliwiać prawidłowe funkcjonowanie silnika – albo zostanie „zalany” gazami spalinowymi albo też niedobór spalin dostarczanych do procesu spalania spowoduje, że mieszanka paliwowa stanie się zbyt uboga, aby silnik mógł pracować. Układ SCR co prawda wymaga stosowania płynu AdBlue i pamiętania o jego tankowaniu, ale jest mniej podatny na usterki. W razie awarii, silnik będzie bowiem pracował normalnie, jedynie emisja spalin wzrośnie do poziomu norm Euro 2 – Euro 3. Najwięksi dostawcy paliw w Europie już przygotowują się do stworzenia sieci dystrybucji AdBlue na stacjach benzynowych. Najbardziej zaawansowany w tych przygotowaniach jest koncern OMV, który – po uruchomieniu na niektórych swoich stacjach paliw w Niemczech i Austrii – jako pierwszy wprowadził je także w Czechach, co miało miejsce w lutym 2005 r. OMV planuje uruchomić do końca 2007 r. 67 dystrybutorów z AdBlue w Europie Centralnej, z czego 10 w Czechach.

Niskowejściowy Daily

Konferencja taborowa IGKM w Szklarskiej Porębie stała się też okazją do zaprezentowania prototypu niskowejściowego minibusa Daily w wersji dla komunikacji miejskiej na podwoziu Iveco 50C13 . P ojawienie się tego pojazdu można uznać jako element badania przez Kapenę aktualnych preferencji klientów. Jeżeli się okaże, że jest znaczne zainteresowanie tą konstrukcją na rynku, firma przeprowadzi badanie homologacyjne i pojazd zostanie skierowany do produkcji seryjnej. W Szklarskiej Porębie nowy Daily został przywitany przez przedstawicieli firm komunikacyjnych z umiarkowanym entuzjazmem. Generalnie wszyscy czekają na nowy pojazd miejski w klasie mini firmy Cacciamali – o nazwie Urby, który będzie pierwszym, w 100% niskopodłogowym pojazdem tej klasy oferowanym w Polsce. Jego premiera jest zapowiedziana na targi TransExpo 2005. W ofercie Kapeny zastąpi on model Urbanino, który – w porównaniu z miejską wersją Daily – cieszył się o wiele większym zainteresowaniem. Najprawdopodobniej z Urby będzie tak samo. W tej sytuacji podejmowanie „w ciemno” kosztownych badań homologacyjnych i promowanie nowego produktu nie ma specjalnie sensu. Zdaniem przedstawicieli producenta cena pojazdu nie odbiega od normalnej ceny minibusa na bazie podwozia Iveco 50C13. Nadwozie Daily LE zostało wykonane na ramie ze stali o podwyższonej jakości. Wejście do środka autobusu umożliwiają drzwi zabudowane w układzie 1-2-0, z których pierwsze są otwierane mechaniczne, zaś drugie – dwuskrzydłowe wyposażono w napęd elektryczny sterowany ze stanowiska kierowcy. Są one bezstopniowe i prowadzą do środkowej platformy, która może być dostosowana również do przewozu wózków inwalidzkich. We wnętrzu znajduje się 10 foteli wandaloodpornych z wkładką, natomiast liczba miejsc stojących wynosi 12 (razem 22 + 1).

W układzie napędowym zastosowano czterocylindrowy silnik rzędowy IVECO Typ SOFIM 8140.43S Euro 3 o pojemności 2798 cm3 i mocy max 125 KM przy 3600 obr/min. Motor współpracuje ze manualną, 6-stopniową skrzynią biegów. Dodatkowo na specjalne zamówienie istnieje możliwość zastosowania zasilania CNG – z butlami umieszczonymi pod podłogą przestrzeni pasażerskiej. Warto podkreślić, że system hamulcowy opiera się na hamulcach tarczowych – z przodu oraz z tyłu, a przednie zawieszenie jest niezależne z podłużnymi drążkami skrętnymi, zaś tylne – pneumatyczne wzmocnione półresorem.

Tabela 1. Dane techniczne autobusu miejskiego Irisbus Citelis i Kapena Daily LE