„Przewidujący” tempomat oszczędza paliwo

W połowie roku Daimler Buses wprowadzi do swoich najbardziej luksusowych autokarów Setra TopClass 500 „przewidujący’ tempomat Predictive Powertrain Control (PPC). Pod koniec 2014 r. stanie się on także elementem wyposażenia Mercedes-Benz Travego i Setra ComfortClass 500. PCC to pierwszy na świecie tempomat, który steruje zmianą biegów. Został on zaprojektowany przede wszystkim z myślą o efektywnym pokonywaniu wzniesień i zjazdów. Zadbano o łatwą obsługę – wystarczy krótkie wprowadzenie funkcji inteligentnego tempomatu. Technologia pozwala systemom zainstalowanym w pojeździe na wykorzystywanie danych z zewnętrznych źródeł i wzajemne powiązania pomiędzy inteligentnymi systemami kontroli silnika oraz skrzyni z parametrami, które dotychczas podlegały stylowi jazdy kierowcy. Pozycja pojazdu jest precyzyjnie ustalona za pomocą sygnału GPS.

Górska premia

Skuteczność PPC udowodniły wyniki eksploatacyjne testowych egzemplarzy Setra TopClass, które przejechały ponad 3000 km na trudnym odcinku autostrady A6 między Kaiserslautern i Grünstadt. Te potężne trzyosiowe autokary zostały dociążone do poziomu 21,5 ton, a w ich układach napędowych zastosowano 6-cylindrowe, rzędowe silniki Mercedes-Benz OM 471 o mocy 350 kW (476 KM) oraz 375 kW (510 KM), które współpracowały z zautomatyzowanymi skrzyniami Powershift GO 250-8. Przy takie konfiguracji napędu –bez systemu PPC –osiągnęły one średnie spalanie na poziomie 31,7 l/100 km. Po aktywacji PPC zużycie paliwa spadło podczas jazd testowych średnio o 9,2% do imponującego poziomu 28,7 l/100 km. To oznacza, że dzięki PPC zaoszczędzono aż 5,9 l/100 km, a przy najbardziej doświadczonym kierowcy różnica sięgnęła nawet 11,7%.

Tajemnica PPC

Zasady pokonywania wzniesień nie są tajemnicą dla profesjonalistów. Pierwsza z nich mówi, by zdjąć nogę z gazu przed wierzchołkiem wzniesienia, co pozwala na znaczące oszczędności paliwa i wiąże się z jedynie niewielką stratą czasu. Inna nakazuje przyspieszyć odpowiednio wcześniej przed dojechaniem do wzniesienia, i pozwala uniknąć zmiany biegu podczas dojeżdżania do wierzchołka. Efekt? Niższe zużycie oleju napędowego i krótsza podróż. Ta wiedza jest jednak obca konwencjonalnym tempomatom. Inaczej do tego podchodzi Predictive Powertrain Control. Korzysta on z świadczeń najlepszych kierowców autobusów oraz danych wejściowych profilu drogi przed pojazdem i jego aktualnej pozycji zgodnie z sygnałem GPS. W odniesieniu do autobusu ustalane są: masa, prędkość, obroty silnika i aktualne przełożenie skrzyni PowerShift. Istotną wartością docelową jest prędkość przejazdu, ustawiana przez kierowcę za pośrednictwem przełączników na kierownicy.

Kluczem do sukcesu jest wczesna zmiana biegu, która pozwala ograniczyć zużycie paliwa na całym odcinku wjazdowym na wzniesienie. To właśnie główny cel technologii stojącej za Predictive Powertrain Control. W tym samym czasie kierowcy oszczędzają czas – nawet urodzeni perfekcjoniści muszą zaufać inteligentnemu tempomatowi, często bowiem nie mają wiedzy na temat specyficznego uwarunkowania terenu, jego związku z obciążeniem i wpływu na efektywność. PPC sprawdza się jednak nie tylko podczas pokonywania wzniesień, ale i podczas zjazdów. Programiści systemu uwzględnili znaną profesjonalistom zasadę: noga z gazu przed osiągnięciem szczytu wzgórza. Resztą zajmie się masa pojazdu i przyspieszenie – tu działa fizyka. Na tym właśnie polega Predictive Powertrain Control. Jeśli za wzniesieniem nie następuje znaczny spadek, prędkość obrotowa silnika może zostać zredukowana w celu ograniczenia zużycia paliwa poprzez wcześniejszą pojedynczą lub nawet podwójną zmianę biegu. Podsumowując najważniejsze elementy działania PPC to:

1. Przed podjazdem: przyśpieszanie.

2. Na podjeździe: zapobieganie redukcji biegów.

3. Na szczycie: zachowanie spokoju –bez znacznego przyśpieszania.

4. Przed zjazdem: swobodny wybieg.

5. Na zjeździe: hamowanie retarderem w odpowiedniej chwili i unikaie nadmiernego wzrostu prędkości.

6. W dolinie: pod wpływem siły bezwładności autobus nabiera prędkości i energii pozwalającej pokonać następne wzniesienie mniejszym kosztem.