Autobusy w śląskim planie transportowym

KZK GOP ogłasza publiczne konsultacje projektu planu transportowego. Wszelkie uwagi do tego dokumentu można zgłaszać do 25.03.2013 r. My sprawdziliśmy projekt pod względem jego autobusowej zawartości.

Komunikacyjny Związek Komunalny Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego jest organizatorem publicznego transportu zbiorowego na terenie 25 gmin, z których 12 to miasta na prawach powiatu. Na transport pasażerski na obszarze KZK GOP składają się następujące systemy komunikacyjne:

a) przewozy pasażerskie w transporcie kolejowym,

b) autobusowe przewozy powiatowe i wojewódzkie organizowany przez samorządy gminne:

c) autobusowe przewozy wojewódzkie organizowane przez przewoźników komercyjnych,

d) komunikacja miejska organizowana przez KZK GOP:

e) komunikacja miejska organizowana przez przewoźników komercyjnych.

W kategorii przewozów powiatowych i regionalnych na obszarze KZK GOP mieszczą się te przewozy, które wykraczają poza granice Związku. Zgodnie z ustawą o publicznym transporcie zbiorowym organizatorem dla linii powiatowych jest powiat, a dla przewozów regionalnych województwo. Jednak linie te powstały zanim ustawa o publicznym transporcie zbiorowym określiła dla nich organizatora. Stąd często organizator właściwy dla tych linii według ustawy o publicznym transporcie zbiorowym jest innym organem niż faktyczny organizator, czyli podmiot, który zawarł umowę z operatorem. Dla części linii zadania organizatora zostały powierzone KZK GOP na podstawie porozumień zawartych z Marszałkiem Województwa Śląskiego oraz Starostą Powiatu Gliwickiego. Na obszarze Związku linie autobusowe o takim charakterze organizowane są obecnie zarówno przez samorządy, jak i przez przewoźników komercyjnych. Na obszarze Związku autobusowe powiatowe i wojewódzkie przewozy pasażerskie wykonywane są na zlecenie:

•Komunikacyjnego Związku Komunalnego Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego w Katowicach,

•Międzygminnego Związku Komunikacji Pasażerskiej w Tarnowskich Górach,

•Miejskiego Zarządu Komunikacji w Tychach,

•Miejskiego Zarządu Dróg i Mostów w Jaworznie,

•Związku Komunalnego Gmin „Komunikacja Międzygminna”w Olkuszu.

Z kolei autobusowe wojewódzkie i powiatowe przewozy pasażerskie organizują i wykonują przedsiębiorcy działający w różnych formułach prawnych, od osób fizycznych po spółki akcyjne. W grupie tych przewoźników działają także przedsiębiorstwa komunikacyjne wywodzące się z dawnego Przedsiębiorstwa Państwowej Komunikacji Samochodowej, a obecnie będące spółkami akcyjnymi lub z ograniczoną odpowiedzialnością. Po zmianie struktury właścicielskiej, przedsiębiorstwa te funkcjonują niekiedy pod zmienioną nazwą. Część tych przewozów (będących formalnie przewozami międzywojewódzkimi) ze względu na długość trasy i liczbę przystanków na obszarze Związku ma znikome znaczenie dla transportu wewnątrz obszaru KZK GOP.

Autobusowa komunikacja miejska. Na zlecenie Komunikacyjnego Związku Komunalnego Górnośląskiego Okręgu każdego dnia na trasy wyjeżdżają autobusy 286 linii (stan na dzień 8 lutego 2013 roku). Na liczbę tę, oprócz linii dziennych składają się 23 linie nocne oraz 5 bezpłatnych linii obsługujących supermarkety. Spośród wszystkich linii autobusowych KZK GOP funkcjonuje 97 linii obsługujących tylko jedną gminę, co stanowi ok. 34%. Na obszarze poszczególnych miast mamy następującą liczbę takich linii:

•3 linie w Będzinie,

•9 linii w Bytomiu,

•1 linia w Chorzowie,

•11 linii w Dąbrowie Górniczej,

•18 linii w Gliwicach (w tym 3 linie nocne),

•28 linii w Katowicach (w tym 4 linie nocne oraz 1 bezpłatna linia „supermarketowa”),

•1 linia w Mysłowicach,

•3 linie w Piekarach Śląskich,

•6 linii w Rudzie Śląskiej,

•2 linie w Siemianowicach Śląskich,

•2 linie w Siewierzu,

•2 linie w Sławkowie,

•4 linie w Sosnowcu (w tym 2 bezpłatne linie „supermarketowe”),

•7 linii w Zabrzu.

Oprócz linii wewnętrznych, na obszarze KZK GOP funkcjonują również linie autobusowe przebiegające przez co najmniej dwa miasta. Linii takich jest 189, z czego:

•89 linie przejeżdżają przez 2 gminy,

•62 linie przejeżdża przez 3 gminy,

•20 linii przejeżdża przez 4 gminy,

•11 linii przejeżdża przez 5 gmin,

•7 linii przejeżdża przez 6 gmin.

Z powyższego zestawienia widać, że najwięcej linii autobusowych kursuje na terenie 2 oraz 3 gmin. Jest to odpowiednio 89 oraz 62 linii, co stanowi łącznie prawie 53% wszystkich linii autobusowych na terenie działania Związku. W okresie ferii letnich, KZK GOP uruchamia ponadto 3 linie wakacyjne, kursujące w rejonie kąpielisk miejskich oraz innych obiektów rekreacyjnych. Powyższe zestawienia przygotowano na podstawie podstawowego przebiegu tras poszczególnych linii. Oprócz komunikacji miejskiej, na obszarze Związku każdego dnia kursują pojazdy 26 linii tramwajowych (stan na dzień 8 lutego 2013 roku).

Komunikacyjny Związek Komunalny GOP zleca wykonywanie usług przewozowych w transporcie autobusowym 32 podmiotom (operatorzy oraz utworzone konsorcja –stan na dzień 13 lutego 2013 roku), reprezentującym różne formy własnościowe i organizacyjne. Wybór operatora dokonywany jest poprzez przeprowadzanie postępowań przetargowych na obsługę linii komunikacyjnych, zgodnie z ustawą prawo zamówień publicznych. KZK GOP organizuje transport pasażerski na 286 liniach autobusowych (w tym 23 liniach nocnych oraz 5 bezpłatnych linii obsługujących supermarkety). Dodatkowo w okresie wakacji letnich uruchamiane są 3 autobusowe linie wakacyjne, a w przypadku prowadzenia prac modernizacyjnych na sieci transportowej –w zależności od potrzeb –także linie komunikacji zastępczej. Łączna długość linii autobusowych na obszarze działania KZK GOP wynosi 4705 km, natomiast łączna długość tras w granicach administracyjnych 25 gmin tworzących KZK GOP wynosi 1548 km. Kursujących 751 autobusów (średnio, wg godziny większego szczytu) wykonuje rocznie ponad 70 m ln w zkm, z c zego 6 7 m ln w zkm wykonywanych jest wyłącznie w granicach administracyjnych gmin wchodzących w skład KZK GOP (rysunek nr 13). Rocznie autobusami KZK GOP przewożonych jest około 216 mln pasażerów.

Transport na liniach przewoźników komercyjnych organizowany i wykonywany jest samodzielnie przez firmy prywatne, które na podstawie znajomości rynku i potrzeb świadczą usługi komunikacyjne. Wykonują oni przewozy na własny rachunek zgodnie z własną taryfą, na podstawie opracowanego przez siebie rozkładu jazdy. Biorąc pod uwagę liczbę linii prywatnych przewoźników i częstotliwość ich kursowania najistotniejsze znaczenie komunikacja ta ma w największych gminach KZK GOP, tj.: Katowicach, Sosnowcu, Będzinie, Zabrzu, Mysłowicach, Dąbrowie Górniczej, Rudzie Śląskiej i Chorzowie, na trasach gdzie możliwe jest pozyskanie największej liczby pasażerów. Oprócz linii organizowanych przez siebie, przewoźnicy komercyjni obsługują także linie de facto organizowane przez inne podmioty (supermarkety), które w celach marketingowych w całości finansują te przewozy, w efekcie czego przejazd autobusami tych linii jest dla pasażerów darmowy. Tym samym linie te stanowią konkurencję dla linii, na których przejazd jest płatny.

Przedstawiamy teraz prognozę rozwoju autobusowego transportu publicznego zawartego w śląskim planie transportowym. W obszarze KZK GOP obserwuje się regularny spadek liczby przejazdów zarówno w wartościach nominalnych, jak i w przeliczeniu na 1 wzkm pracy eksploatacyjnej. Pociąga to za sobą spadek sprzedaży biletów, co szczególnie obserwuje się analizując liczby biletów wydawanych corocznie do sprzedaży. W 2012 roku prof. dr hab. Jan Burnewicz z Uniwersytetu Gdańskiego wykonał dla Ministerstwa Rozwoju Regionalnego ekspertyzę pod tytułem „Prognoza popytu na transport w Polsce do roku 2020 i 2030”. Ekspertyza ta została wykorzystana w opracowaniu pt. „Strategia Rozwoju Transportu do roku 2020 (z perspektywą do 2030) opracowanej przez MTBiGM. W opracowaniu przedstawiono prognozę przejazdów osób w miastach w podziale na różne środki transportu przy uwzględnieniu dwóch wariantów –optymistycznego i pesymistycznego –wzrostu PKB. Zgodnie z prognozą, dalsze zwiększenie liczby przejazdów samochodami osobowymi spowoduje gwałtowny wzrost zatłoczenia miast. W efekcie zmaleje wykorzystanie autobusu jako środka transportu poruszającego się po tych samych drogach. Przewidywany jest także dalszy spadek liczby przejazdów tramwajami, co wydaje się być efektem braku wydzielonych torowisk i częstym korzystaniem ze wspólnego pasa ruchu z innymi uczestnikami ruchu. Z uwagi na rzadkie przecinanie się przebiegu tras SKM z drogami w tym samym poziomie, zmniejsza się podatność na zakłócenia, a w efekcie uzyskuje się wzrost punktualności, pewności wykonania podróży i skrócenie czasu przejazdu w zależności od stanu infrastruktury kolejowej. Największy wzrost przejazdów, spośród środków transportu zbiorowego przewiduje się dla szybkiej kolei miejskiej. Rozwiązanie problemów komunikacyjnych związanych ze wzrostem liczby samochodów osobowych wymaga m.in.:

•zahamowania dalszego wzrostu ruchu samochodowego,

•zwiększenia roli transportu zbiorowego przez modernizację jego infrastruktury, tworzenie nowoczesnych systemów przewozowych, optymalizację i integrację wszystkich form zbiorowego miejskiego przewozu osób.

I to mniej więcej byłoby na tyle. Sam plan transportowy można przejrzeć tutaj