Katowice: Metropolie czekają

Są już założenia do projektu ustawy metropolitalnej. Na dokument z niecierpliwością czeka m.in. Górnośląski Związek Metropolitalny, który che realizować wspólną strategię rozwoju obszaru metropolitalnego oraz prowadzić politykę m.in. w dziedzinach transportu lokalnego.
W Polsce, zgodnie z propozycjami Unii Metropolii Polskich, istnieje 12 obszarów metropolitalnych (Białystok, Bydgoszcz, Gdańsk, Katowice, Kraków, Lublin, Łódź, Poznań, Rzeszów, Szczecin, Warszawa i Wrocław). Są to układy przestrzenne, składające się z dużego miasta oraz otaczających je terenów funkcjonalnie z nim powiązanych. Obszary te potrzebują odpowiednich uregulowań prawnych, w ramach których mogłyby działać. Ustawa metropolitalna określi zasady powstawania związku, przyjmowania nowych członków oraz zasady rezygnacji z członkostwa. Rząd przyjął właśnie założenia do ustawy i zdecydował, że w ustawie zostaną określone zadania związane z gospodarką przestrzenną, zarządzaniem transportem zbiorowym oraz drogami. Przyjęto, że w skład związku metropolitalnego powinno wchodzić co najmniej jedno miasto na prawach powiatu, z określoną liczbą mieszkańców, oraz wszystkie gminy spełniające kryteria przynależności funkcjonalnej i urbanistycznej do związku. Kryteria te to m.in.: charakter gminy, gęstość zaludnienia oraz minimalna liczba ludności niezbędna do ustanowienia obszaru metropolitalnego, wysoki stopień urbanizacji, odległość od centralnego ośrodka, powiązania funkcjonalne (komunikacja). Członkowie związku mogliby wspólnie realizować m.in. przedsięwzięcia w ochronie środowiska, gospodarce odpadami oraz wodno-ściekowej, zarządzać w sytuacjach kryzysowych, podejmować wspólne działania w edukacji, ochronie zdrowia i kulturze. Tego typu związki celowe gmin mogłyby również promować obszar metropolitalny oraz pozyskiwać środki unijne. Rządowa propozycja zakłada, że związek gmin i miast na prawach powiatu tworzących metropolię będzie obligatoryjny, ale nie będzie stanowić kolejnego poziomu samorządu terytorialnego. Jednostki administracyjne, które nie widzą korzyści w członkostwie w związku, będą mogły z niego wystąpić. Władzę zwierzchnią będą tworzyć prezydenci, burmistrzowie i wójtowie gmin oraz przewodniczący ich organów stanowiących. Szefem związku ma być osoba wybrana w konkursie na 4 letnią kadencję. Będzie zarządzać związkiem przy pomocy zastępców oraz biura. Ich kompetencje oraz status biura zostaną określone w ustawie. Nadzór nad pracami związków mają sprawować premier i wojewodowie, a monitorowaniem finansów zajmą się regionalne izby obrachunkowe. Rząd proponuje realizację programu pilotażowego, który sprawdzi w praktyce funkcjonowanie związków metropolitalnych. Może być przeprowadzony na Górnym Śląsku i w Trójmieście. Przypomnijmy, że na Śląsku powstał już Górnośląski Związek Metropolitalny, który liczy ponad 2 mln mieszkańców i rozpościera się na około 1,5 tysiąca kilometrach kwadratowych. Powstaje tu ponad 9 procent PKB. Zarejestrowany w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji Górnośląski Związek Metropolitalny tworzy 14 miast na prawach powiatu: Bytom, Chorzów, Gliwice, Dąbrowa Górnicza, Jaworzno, Katowice, Mysłowice, Piekary Śląskie, Ruda Śląska, Siemianowice Śląskie, Sosnowiec, Świętochłowice, Tychy i Zabrze. Statut prezydenci tych miast podpisali 31 stycznia 2007 roku. Chcą oni poprzez Związek realizować wspólną strategię rozwoju obszaru metropolitalnego oraz prowadzić politykę m.in. w dziedzinach transportu lokalnego, w tym zarządzania drogami istotnymi z punktu widzenia aglomeracji śląskiej. W obszarach zainteresowania Związku są także niektóre zadania z zakresu ochrony środowiska, gospodarki odpadami, wodno-ściekowej i zaopatrzenia w energię.