Okiem związkowca: Wreszcie coś drgnęło w sprawie ustaw

Podjęta w zeszłym roku inicjatywa związków zawodowych w sprawie uregulowania ustaw związanych z komunikacja miejską w Polsce wreszcie, mimo pewnych opóźnień, zaczyna nabierać konkretnych wymiarów. Po wielu naciskach ze strony związkowej, jak również pracodawców zrzeszonych w Izbie Gospodarczej Komunikacji Miejskiej, na Ministerstwo Transportu, aby przyspieszyć rozpoczęcie prac nad zmianami w ustawach, udało się wreszcie w dniu 19 lutego 2007 roku zorganizować pierwsze –robocze spotkanie. Pierwsze –organizacyjne jak również już robocze, –czyli z konkretnymi propozycjami złożonymi przez stronę związkową i Izbę Gospodarczą.

Podczas spotkania ustalono skład Komisji powołanej przy Ministrze Transportu w sprawie poprawek do aktualnie obowiązujących ustaw i uchwał związanych bezpośrednio i pośrednio z komunikacją miejską, jak również planowanych do zatwierdzenia przez Sejm RP w najbliższym czasie.

W pracach komisji ze strony związkowej udział będą brać: Bogdan Bucholc i Krzysztof Tomaszewski reprezentujący Integrację Związków Zawodowych Pracowników Transportu Publicznego w RP;Henryk Naglewicz, Stanisław Drzewiecki, Marek Milewski w imieniu Federacji Zrzeszającej Związki Zawodowe Prowadzących Pojazdy Komunikacji Miejskiej w RP oraz Andrzej Arndt koordynator Forum Związków Zawodowych ds. Komunikacji Miejskiej w RP. Izbę Gospodarczą Komunikacji Miejskiej będzie reprezentować Jerzy Chudzicki –Prezes Izby oraz Cecylia Radziewicz prawnik z Tramwajów Warszawskich. Stronę ministerstwa reprezentować będą: Jarosław Pasek –Dyrektor Departamentu Planowania Strategicznego i Polityki Transportowej oraz Pan Dmowski doradca Bogusława Kowalskiego Podsekretarza Stanu w Ministerstwie Transportu.

Do prac komisji włączono także w ostatnich dniach przedstawicieli Związków Zawodowych „Solidarność”w osobach Jerzego Wielgusa i przedstawiciela organizacji związkowej z Przedsiębiorstwa Komunikacji Miejskiej w Płocku.

Mimo usilnych starań wszystkich stron uczestniczących w pracach Komisji, nie udało się do dzisiejszego dnia (28 luty 2007) uzupełnić skład o przedstawicieli Samorządu Lokalnego. Jednak trzeba mieć nadzieję, że niedługo samorządy określą swoich przedstawicieli do prac w Komisji i w następnych spotkaniach i ewentualnych poprawkach w ustawach będzie także uwzględniony głos samorządu lokalnego. A taki powinien być uwzględniony, tym bardziej, że komunikacja miejska jest jednym z podstawowych zadań samorządu lokalnego.

Ostateczny skład Komisji jak również harmonogram najpilniejszych prac zostanie ustalony podczas kolejnego spotkania zaplanowanego wstępnie na 5 marca 2007 w siedzibie Ministerstwa Transportu.

Jak już wcześniej wspomniano, na pierwsze spotkanie Komisji, strona związkowa jak również w imieniu pracodawców –Izba Gospodarcza –przygotowały pierwsze propozycje poprawek do ustawy o transporcie drogowym jak również do proponowanej ustawy o przewozach osób w ramach lokalnego transportu zbiorowego pojazdami komunikacji miejskiej.

Izba Gospodarcza po zasięgnięciu opinii strony związkowej i ustaleniu wspólnego stanowiska zaproponowała wniesienie uwag do ustawy o transporcie drogowym, które powinny być szczegółowo przedyskutowane i uszczegółowione z ograniczeniem dowolności nadmiernej interpretacji przez samorządy, a także i w ich imieniu działające agendy organizujące transport miejski. Najważniejsze z nich to konieczność wypracowania nowych, jasnych, czystych definicji komunikacji miejskiej, podmiejskiej i aglomeracyjnej (w tym ich rozróżnienia z komunikacją regionalną) oraz organizatora komunikacji, autobusu, przystanku, kursu, itp.

Zgłoszone pod obrady Komisji uwagi do ustawy o transporcie drogowym zgrupowano w 7 kategoriach.

Kategoria –Zagadnienia komunikacji podmiejskiej:

Kategoria –Problematyka wydawania zezwoleń:

Kategoria –Problematyka wydawania licencji:

Kategoria –Problematyka przystanków:

Kategoria –Tabor:

Kategoria –Analizy:

Kategoria –Zagadnienia organizatora (organizacji) komunikacji:

Jak zatem widać, są to już konkretne propozycje, choć należy dodać, że jest to niewielki wycinek wszystkich uwag do ustawy o transporcie drogowym. Prace nad kompletną listą ciągle trwają i konkretne wnioski, uwagi nadal spływają od Miejskich Firm Transportowych do Izby Gospodarczej jak również do organizacji związkowych. Mimo, iż prace zostały już rozpoczęte, to zarówno Izba, jak również centrale związkowe czekają na dalsze propozycje i uwagi od firm transportowych w Polsce. Czekają również na propozycje od związkowców i osób prywatnych zainteresowanych rozwojem samorządowych systemów komunikacji zbiorowej. Również komunikacji szynowej.

Centrale związkowe wraz z Izbą Gospodarczą przedstawiły pod obrady Komisji projekt ustawy o przewozach osób w ramach lokalnego transportu zbiorowego pojazdami komunikacji miejskiej. Proponowana ustawa, byłaby pewnym uzupełnieniem ustawy o transporcie drogowym, choć jako taka, sama w sobie regulowałaby zagadnienia transportu miejskiego i w ten sposób wprowadziła do polskiego ustawodawstwa pojecie lokalny, samorządowy transport zbiorowy. Transport miejski i aglomeracyjny.

W uzasadnieniu projektu autorzy stwierdzili:

„Ograniczając poruszanie się pojazdów indywidualnych w rejonach śródmiejskich należy w to miejsce organizować sprawny i efektywny transport zbiorowy na poziomie lokalnym –powinno zależeć na tym zarówno państwu, jak i władzom samorządowym. W ustawie z 8 marca 1990 roku „O samorządzie gminnym”–sprawy lokalnego transportu zbiorowego przypisano gminom jako zadanie własne, mające na celu zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty. Niestety, przypisując gminie to zadanie, nie do końca zadbano o mechanizmy, za pomocą, których usługi m.in. komunikacji miejskiej mogły być prowadzone efektywnie i na wysokim poziomie.

Lokalny transport zbiorowy, jako kategoria spełniająca ważną rolę społeczną, ekonomiczną i ekologiczną wymaga odrębnych uregulowań ustawowych oraz aktywizacji działań zmieniających podejście do całego transportu publicznego. Takie przedsięwzięcie wymaga odrębnego aktu ustawowego, podkreślającego odpowiednią rangę oraz specyfikę lokalnego transportu zbiorowego na tle innych rodzajów transportu. Obecne uregulowania prawne dotyczące funkcjonowania komunikacji miejskiej zawarte są w kilku ustawach, przede wszystkim w:

Dotychczas obowiązująca ustawa o transporcie drogowym obejmuje regulacje prawne w niewielkim stopniu uwzględniające potrzeby i specyfikę lokalnego transportu zbiorowego, skupiając się w większej mierze na potrzebach przewoźników wykonujących przewozy dalekobieżne, w tym głównie przewozy towarowe.

W ustawie proponujemy miedzy innymi zastąpienie obecnej licencji i zezwoleń wydawanych przez organizatorów komunikacji miejskiej koncesją, co pozwoli usprawnić relacje pomiędzy operatorem a organizatorem oraz jednostkami kontrolującymi, porządkując system prawny w tej dziedzinie, a także ograniczyć liczbę dokumentów.

Koncesja ma być aktem bazującym w pewnej części na dzisiejszej licencji, jednakże mechanizm jej pozyskania ma stanowić novum w tej dziedzinie. Podmioty uprawnione do jej uzyskania będą musiały spełnić szereg warunków pozwalających na wykonywanie przewozów w sposób atrakcyjny dla użytkownika z zachowaniem wszelkich przepisów bezpieczeństwa oraz wychodząc naprzeciw nowoczesnym rozwiązaniom ekologicznym. Jednocześnie operatorzy mający świadczyć przewozy osób w komunikacji, wykorzystując mechanizmy rynkowe będą mogli być zorganizowani w różnorodne formy prawne, poczynając od podmiotów znajdujących się pod całkowita kontrolą operatora lokalnego transportu zbiorowego, aż po w pełni samodzielne podmioty gospodarcze.

Niniejsza ustawa odnosi się również do specyfiki, jaką zawierają w sobie unormowania dotyczące czasu pracy dwóch grup zawodowych: – kierowców autobusowych i motorniczych tramwajowych. Praca tych dwóch grup znacznie odbiega od pracy kierowców wykonujących przewozy w transporcie dalekobieżnym. Uwarunkowania pracy w komunikacji miejskiej, a zarazem brak regulacji na poziomie unijnym w zakresie przewozów regularnych wykonywanych na trasie nieprzekraczającej 50 km wymusza zajęcie się tym problemem szerzej, w związku z tym w niniejszej ustawie poświęcony jest temu osobny rozdział.

Projekt reguluje również podstawowe zapisy dotyczące ustalania rozkładów jazdy –z uwagi na swoja elastyczność. Za wszelkie kwestie związane ze specyfiką danego terenu, na którym przewozy będą wykonywane, odpowiadać będą zapisy koncesyjne oraz szczegółowe ustalenia miedzy operatorem a organizatorem lokalnego transportu zbiorowego.

Ponieważ operatorów i samorządy nie stać na zakup dużych ilości nowoczesnego taboru oraz inwestycje infrastrukturalne (m.in. budowę i modernizację torowisk tramwajowych oraz sieci i zasilania trakcyjnego) koniecznym wydaje się znalezienie dodatkowych środków na te cele, a nie należy zapominać, iż zapóźnienia polskich miast w tym zakresie w stosunku do miast europejskich są ogromne. Prezentowana ustawa ma za zadanie wprowadzenie do tej strefy gospodarki w większym stopniu niż dotychczas –mechanizmów rynkowych.

Koniecznym jest zawarcie w ustawie mechanizmów regulujących refundację ulg i realizację innych zadań publicznych skutkujących ograniczeniem przychodów ze sprzedaży biletów stanowiących źródło pokrycia kosztów świadczenia usług komunikacji miejskiej.

Jednocześnie, jest nieodzownym wymogiem zapewnienie większego dostępu do środków finansowych, stąd zapisy w ustawie o przyznaniu przedsiębiorstwom komunikacji miejskiej preferencyjnej zerowej stawki na podatek VAT i możliwość korzystania z ulg we wpłatach na PEFRON czy z dotacji z funduszy celowych, takich jak dla przykładu Fundusz Ochrony Środowiska czy dotacje unijne.

Sprawny transport miejski stanowić będzie zachętę dla inwestorów do lokowania na takim terenie swoich firm. Pozwoli to zarówno budżetom terenowym jak i centralnemu na pozyskiwanie wyższych wpływów z odprowadzanych podatków. Trzeba wskazać, że transport miejski jest dla każdej gminy narzędziem gospodarczego rozwoju.”

Trzeba zaznaczyć, że jest to jak na razie projekt ustawy i wiele jej zapisów należy jeszcze rozszerzyć i uszczegółowić. Szczególnie należy położyć nacisk na rolę samorządu gminnego jako organizatora transportu lokalnego. Ustawa musi zwiększyć odpowiedzialność samorządu za organizację i rozwój komunikacji szczególnie z uwzględnieniem własnych samorządowych firm transportowych, które mają także w przypadku klęsk żywiołowych, akcji specjalnych itp. zdarzeń świadczyć usługi ponad swoje zadania. Ustawa musi jednoznacznie również zobowiązywać samorządy do tworzenia lokalnych strategii rozwoju komunikacji miejskiej jeszcze w fazie budowy miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Takie tworzenie strategii wraz z planem miejscowym pozwoli operatorom na wcześniejsze planowanie zakupów taboru, tras i planowanie budowy całej infrastruktury około komunikacyjnej, –czyli przystanków, węzłów komunikacyjnych itd.

Trudno tutaj przedstawiać szczegółowe zapisy projektu ustawy organizacji związkowych i Izby Gospodarczej, albowiem jest to pierwszy projekt i posiada jeszcze wiele niedociągnięć. Jednak trzeba zaznaczyć, iż jest to już konkretny wstępny dokument a nie lista życzeń i postulatów. Dokument umożliwiający budowę końcowego aktu prawnego, który może trafić pod obrady Komisji Sejmowych a później zostać uchwalonym przez Sejm RP.

Oczywiście proponowana ustawa jest tylko jednym z elementów porządkujących sprawy lokalnego transportu zbiorowego. Wraz z pracami na ustawami o transporcie drogowym i o przewozach osób w ramach lokalnego transportu zbiorowego pojazdami komunikacji miejskiej, będą trwały prace nad poprawkami czy uzupełnieniami w innych ustawach związanych. Miedzy innymi nad poprawkami w ustawie o zamówieniach publicznych, o samorządach, o karach porządkowych za jazdę bez biletu i wielu innych.

Pełną listę ustaw, które należy poprawić i wprowadzić zmiany, uzupełnienia niemal równolegle z wprowadzeniem ustawy o przewozach osób, ustali na najbliższym posiedzeniu roboczym (5 marca 2007) Komisja powołana przy Ministerstwie Transportu.

Jak zatem widać podjęta w czerwcu 2006 roku inicjatywa organizacji związkowych mająca na celu uregulowanie spraw komunikacji miejskiej w Polsce wreszcie nabiera konkretnych kształtów i trzeba mieć nadzieję, że jeszcze w tym roku część z prac Komisji znajdzie swój finał w Sejmie RP w formie konkretnych aktów prawnych.

Co prawda czas nieubłaganie biegnie do przodu, to mimo wszystko jeszcze nie jest za późno na uratowanie polskiej lokalnej zbiorowej komunikacji samorządowej. Uratowanie przed zalewem zachodnioeuropejskich firm transportowych zupełnie nie zainteresowanych rozwojem sieci komunikacyjnej a jedynie zyskami z aktualnie funkcjonującej sieci połączeń miejskich.

Inicjatywa związkowców z Miejskich, Samorządowych Przedsiębiorstw Komunikacyjnych to jak widać nie tylko dbałość o swoje miejsca pracy, zarobki, ale również dbałość o zachowanie polskiego kapitału w komunikacji zbiorowej. To również dbałość o interes lokalnych samorządów, które mogą i powinny dbać o swoją lokalną komunikację jako jednego z elementów stymulujących rozwój miejscowego kapitału i pozyskiwanie następnych inwestorów.

Trzeba dodać, że inicjatywa organizacji związkowych, Izby Gospodarczej nie ogranicza się tylko do zmian w ustawodawstwie. To również cały szereg działań medialnych, informacyjnych na lokalnym terenie. To cały szereg konsultacji społecznych, dialog z pasażerami, poznawanie ich oczekiwań, eliminacja utrudnień.

W ponad 100 Przedsiębiorstwach Komunikacji Miejskiej w Polsce organizacje związkowe pracują na rzecz jak najszybszego wprowadzenia ostatecznej ustawy o przewozach osób. Są prowadzone konsultacje i wszelkie uwagi są przesyłane do central związkowych.

Szkoda tylko, że mimo wielu zaproszeń nie tylko ze strony związków zawodowych, Izby Gospodarczej, jak również strony rządowej –Ministerstwa Transportu –w dalszym ciągu brakuje w pracach Komisji przedstawicieli Samorządów. Być może w najbliższym czasie jednak znajdzie się reprezentacja samorządów, która tym samym zamknie grono najbardziej kompetentnych do stworzenia dobrego aktu prawnego. Aktu przystającego do współczesności i z uwzględnieniem przyszłości.

W najbliższym czasie przedstawimy kolejną relację z prac Komisji a w chwili obecnej proponujemy wnosić swoje uwagi do Izby Gospodarczej, organizacji związkowych czy bezpośrednio do Ministerstwa Transportu, które w najbliższych dniach uruchomi w tej sprawie specjalną stronę internetową.