NIK negatywnie o nadzorze nad śluzami i zaporami

Nadzór nad budowlami piętrzącymi wodę (śluzy, jazy i zapory)nie funkcjonował prawidłowo w latach 2013-2014 – wynika z raportu NIK. ZdaniemIzby wskazane nieprawidłowości zwiększają ryzyko awarii tych budowli, costanowi zagrożenie dla ludzi i mienia.

Według NIK skontrolowane instytucje nadzorujące stan budowlinie dysponowały rzetelnymi danymi m.in. z powodu nieprecyzyjnego prawa i słabejwspółpracy. Z kolei zarządcy budowli nie zawsze ? często z braku środków ?wykonywali otrzymane zalecenia pokontrolne.

NIK objęła kontrolą budowle piętrzące wodę I i II klasyważności (m.in. śluzy, jazy i zapory) należące do Skarbu Państwa i zarządzaneprzez regionalne zarządy gospodarki wodnej w latach 2013-2014. Jak podkreślaIzba, do tych klas zaliczane są budowle najważniejsze dla gospodarki państwa.

Według Izby, podmioty odpowiedzialne za prowadzenie nadzorunie miały rzetelnych informacji o tych budowlach. Bazy danych InstytutuMeteorologii i Gospodarki Wodnej (IMGW), Głównego Urzędu Nadzoru Budowlanego(GUNB) oraz regionalnych zarządów gospodarki wodnej różniły się pod względemliczby, nazewnictwa, klasy ważności poszczególnych budowli, a nawet ocen ichstanu technicznego i stanu bezpieczeństwa.

Zdaniem NIK rozbieżności między bazami danych instytucjiodpowiedzialnych za prowadzenie nadzoru były efektem nieprecyzyjnych przepisów,które nie podawały jednolitej definicji budowli piętrzących wodę, a także brakuobowiązujących zasad ocen tych budowli oraz niedostatecznej współpracy organównadzoru budowlanego z IMGW, pełniącym państwową służbę dot. bezpieczeństwabudowli piętrzących.

W efekcie – wskazała NIK – co roku IMGW i GUNB przedstawiałyorganom rządowym dwa oddzielne raporty o stanie budowli piętrzących wodę wPolsce, które zawierały różne dane i rozbieżne oceny dot. części z nich.

NIK pozytywnie oceniła zapewnienie przez dyrektorówregionalnych zarządów gospodarki wodnej okresowych kontroli wszystkichzarządzanych budowli piętrzących wodę I i II klasy ważności w latach 2013-2014.

Izba zwróciła uwagę, że kontrole bezpiecznego użytkowaniabudowli piętrzących I i II klasy ważności, przeprowadzane przez inspektorównadzoru budowlanego nie obejmowały budowli w stanie zagrażającym lub mogącymzagrażać bezpieczeństwu. Tymczasem – w ocenie NIK – kontrolowanie takichobiektów przez organy nadzoru budowlanego powinno być priorytetem.

W latach 2010-2014 IMGW ocenił 122 budowle piętrzące I i IIkl. ważności należące do Skarbu Państwa i zarządzane przez regionalne zarządygospodarki wodnej. Stan bezpieczeństwa 12 budowli oceniono jako mogący zagrażaćbezpieczeństwu, a jednej – jako zagrażający bezpieczeństwu.

Jak pokazały badania IMGW, główne przyczyny pogarszającegosię stanu technicznego budowli to m.in.: wiek budowli (ok. 70 proc. ma więcejniż 30 lat), błędy projektowe, wadliwe wykonawstwo oraz opóźnienia wprowadzeniu prac remontowych i modernizacyjnych.

W wyniku kontroli, przeprowadzonych przez pracownikówregionalnych zarządów gospodarki wodnej i IMGW oraz inspektorów nadzorubudowlanego, wydano 543 zalecenia pokontrolne, z których ? na koniec 2014 r. -zarządcy budowli zrealizowali 176, 71 było w trakcie realizacji, a wykonania296 zaleceń (ponad połowy) w ogóle nie podjęto.

Według Izby niechlubnym przykładem takiego zaniechania jestŚluza Okole na Kanale Bydgoskim, gdzie nie realizowano zaleceń z trzechkolejnych kontroli, przeprowadzonych w 2013 r. i w 2014 r., mimo że w ocenieIMGW stan budowli mógł zagrażać bezpieczeństwu ludzi.

Jak ocenia raport, późna realizacja zaleceń pokontrolnychlub ich niewykonywanie wynikały przede wszystkim z trudnej sytuacji finansowejregionalnych zarządów gospodarki wodnej. W sprawozdaniach z działalnościPrezesa Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej, zatwierdzanych przez MinistraŚrodowiska, Prezes informował o deficycie środków finansowych na utrzymanie wódi urządzeń wodnych, a także o pogarszającym się stanie technicznym budowlipiętrzących, powodowanym brakiem pieniędzy.

Problemy z realizacją zaleceń pokontrolnych wynikały też zopóźnień po stronie Prezesa Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej w zatwierdzaniuplanów działalności dyrektorów zarządów regionalnych, co sprawiało, żeformalnie mieli oni mniej niż pół roku na realizację zadań. Inne przyczyny tonp. brak określonych terminów wykonania zaleceń pokontrolnych w protokołach zokresowych kontroli budowli piętrzących lub wskazywanie odległych terminów ichrealizacji.

W związku z przeprowadzoną kontrolą Izba skierowała do kilkuinstytucji wnioski, które w ocenie NIK pomogą usprawnić system nadzoru nadbezpieczeństwem budowli piętrzących wodę.

Do Ministra Środowiska skierowano wnioski o doprowadzenie dozmiany obowiązujących przepisów pod kątem ujednolicenia definicji urządzeniawodnego, budowli przeciwpowodziowych i budowli piętrzącej (w ustawie Prawowodne oraz w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 20 kwietnia 2007 r. ws.warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle hydrotechniczne i ichusytuowanie).

Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego otrzymał wniosek Izby opodjęcie współpracy z Dyrektorem IMGW w celu ujednolicenia stosowanych nazwobiektów piętrzących wodę i tworzących je budowli piętrzących oraz klasważności tych budowli, natomiast dyrektor IMGW – o podjęcie współpracy zGłównym Inspektorem Nadzoru Budowlanego oraz dyrektorami regionalnych zarządówgospodarki wodnej w celu sprawdzenia, uzupełnienia i ujednolicenia danychzawartych w informatycznej bazie SEKOP (System Ewidencji i Kontroli ObiektówPiętrzących), przede wszystkim w zakresie liczby i nazw budowli piętrzącychwodę i tworzonych przez nie obiektów oraz ich klasy ważności.

Celem tej współpracy ma być utworzenie pełnego, rzetelnegokrajowego banku danych o budowlach piętrzących.

Rzecznik ministerstwa środowiska Jacek Krzemiński wprzesłanym PAP oświadczeniu przyznał, że ustalenia i zalecenia NIK potwierdzająkonieczną potrzebę uporządkowania gospodarki wodnej. „Dlatego też wresorcie środowiska przygotowujemy projekt ustawy Prawo wodne, gdzie znajdą siętakże zapisy porządkujące odpowiedzialność za budowle hydrotechniczne, w tymtakże za budowle piętrzące oraz w oparciu o te przepisy zostanie usprawnionezarządzanie i finansowanie wszystkich zadań z zakresu gospodarki wodnej” -wskazał. (PAP)

„