Osiem rzeczy, które musisz wiedzieć o Funduszu Przeciwdziałania Wykluczeniu Komunikacyjnemu (ex FRPA)

Przedstawiamy najważniejsze zmiany w nowelizacji ustawy o PTZ, która m.in. wprowadza nową nazwę Fundusz Rozwoju Przewozów Autobusowych.

12 czerwca na stronie Rządowego Centrum Legislacji opublikowano nowelę o FRPA, która zawiera m.in. obowiązek tworzenia rozkładów jazdy przez przewoźników autobusowych, którzy dostają dofinansowanie, wprowadzenie geolokalizacji autobusów i rozszerzenie ochrony prawnej kontrolerów biletów. Poniżej osiem najważniejszych zmian w punktach - o których szerzej pisaliśmy już wcześniej InfoBusie.

Rozkład jazdy:

• Jaką nową nazwę otrzyma Fundusz rozwoju przewozów autobusowych według projektu nowelizacji z 6 czerwca 2025 roku?

• Jakie minimalne standardy dostępności połączeń przewidziano w nowelizacji ustawy – zarówno pod względem geograficznym, jak i częstotliwości kursów?

• Jakie konsekwencje finansowe przewidziano za brak aktywnego lokalizatora GPS w autobusach objętych dopłatą – zarówno dla kierowcy, jak i przewoźnika?

1. Nowe obowiązki dla przewoźników i kierowców

• Wszystkie autobusy objęte dopłatą z Funduszu muszą być wyposażone w lokalizator GPS przekazujący dane o lokalizacji pojazdu przez cały czas trwania kursu.
• Dane lokalizacyjne muszą być przechowywane co najmniej przez rok.
• Kierowca ma obowiązek korzystania z lokalizatora podczas przejazdu. Za jego brak – kara dla przewoźnika 12 000 zł, a dla kierowcy 2 000 zł.

2. Nowe limity wieku taboru

• Od 2026 roku: dopuszczalne będą autobusy maksymalnie 20-letnie.
• Od 2036 roku: limit zostanie zaostrzony do 15 lat.
• Informacja o wieku taboru ma być obowiązkowym elementem we wniosku o dopłatę.

3. Zmiana nazwy i celów Funduszu

• Nowa nazwa: Fundusz przeciwdziałania wykluczeniu komunikacyjnemu (FPWK).
• Dopłaty będą kierowane wyłącznie na linie wskazane przez marszałka województwa jako służące walce z wykluczeniem transportowym (oraz na przewozy „na żądanie”).

4. Nowa rola marszałków województw

• Marszałkowie przejmują zadania wojewodów w zakresie obsługi Funduszu – ogłaszają nabory, rozpatrują wnioski, zawierają umowy.
• Koordynują przewozy na poziomie województwa oraz integrują sieć komunikacyjną.

5. Definicja „wykluczenia komunikacyjnego”

• Po raz pierwszy w polskim prawie zdefiniowano to pojęcie, wskazując, że brak dostępu do transportu może ograniczać korzystanie z konstytucyjnych praw (np. prawo do nauki, zdrowia, wolności przemieszczania się).

6. Minimalne standardy dostępności

• Ustawowo zagwarantowane zostaną połączenia:
  • między siedzibą województwa a powiatami,
  • między gminami a ich powiatami.
• Minimalna częstotliwość przewozów: co najmniej 3 pary kursów dziennie, także w weekendy.

7. Ułatwienia dla transportu na żądanie

• Wprowadzenie definicji i regulacji dla przewozów „door-to-door” dla osób 75+, z niepełnosprawnościami, na terenach o niskim zaludnieniu.

8. Cyfryzacja i dostępność danych

• Obowiązek publikacji rozkładów jazdy w formacie GTFS lub NeTeX przez przewoźników.
• Marszałkowie będą tworzyć regionalne portale rozkładów jazdy.
• Sprawozdawczość od JST zostaje uszczelniona – za brak danych przewidziane są kary.

Rządowe OCR

Ministerstwo Infrastruktury uzasadnia nowelizację ustawy o Funduszu Rozwoju Przewozów Autobusowych (FRPA) jako konieczną korektę wynikającą z doświadczeń ostatnich lat i sygnałów płynących od samorządów. Wprowadzane zmiany mają zarówno usprawnić funkcjonowanie funduszu, jak i uczynić go bardziej skutecznym narzędziem przeciwdziałania wykluczeniu komunikacyjnemu.

Korzyści nowelizacji – co zyskamy?

1. Większą efektywność dopłat – dzięki obowiązkowi wyposażenia autobusów objętych dopłatą w system geolokalizacji, będzie można monitorować rzeczywiste wykonanie kursów, co ma ograniczyć nadużycia i poprawić kontrolę nad wykorzystaniem środków publicznych.
2. Poprawę jakości taboru – ustalenie maksymalnego wieku autobusów (20 lat, a od 2036 r. – 15 lat) ma na celu podniesienie standardu podróży i bezpieczeństwa.
3. Ułatwienia dla organizatorów transportu – wprowadzenie bardziej elastycznych zasad planowania i rozliczania przewozów oraz usprawnienia proceduralne przy zawieraniu umów przewozowych.
4. Lepszą koordynację transportu publicznego – umożliwienie lepszego planowania siatki połączeń i integracji przewozów w regionach, szczególnie w oparciu o dane z geolokalizacji.

Skutki negatywne lub wyzwania

1. Koszty dostosowania taboru – samorządy i przewoźnicy będą musieli zainwestować w modernizację autobusów (geolokalizatory, młodszy tabor), co może być kosztowne dla mniejszych gmin.
2. Potencjalne ograniczenie dostępności dopłat – zaostrzenie kryteriów (np. wiek pojazdów) może spowodować, że część przewozów przestanie kwalifikować się do dofinansowania, jeśli nie zostanie zapewniony odpowiedni tabor.
3. Więcej obowiązków sprawozdawczych – dodatkowe wymagania techniczne (lokalizacja, dane o trasach) oznaczają więcej pracy biurowej i konieczność integracji z systemami IT ministerstwa.

Naszym zdaniem: Nowela ma wzmocnić efektywność i przejrzystość wykorzystania środków publicznych w transporcie publicznym, szczególnie na terenach wiejskich i małomiasteczkowych. Choć wprowadza dodatkowe wymagania dla organizatorów i przewoźników, to według Ministerstwa Infrastruktury jej cel jest jasny: trwałe przeciwdziałanie wykluczeniu komunikacyjnemu i modernizacja lokalnego transportu autobusowego.

Projekt jest do pobrania ze strony: https://legislacja.gov.pl/projekt/12398853/katalog/13135208#13135208