Liroy vs Uber

Szanowny PanieMinistrze,

jestem entuzjastąnowych technologii i rozwiązań cyfrowych. Pracuję w sejmowejkomisji cyfryzacji i nowych technologii, jestem także orędownikiemwdrażania rozwiązań elektronicznych do procesu wyborczego(e-voting). Jestem jednak także zwolennikiem wolności gospodarczeji konkurencji na wolnym rynku. Niepokoją mnie informacje opraktykach monopolistycznych wielkich międzynarodowych korporacjidziałających na szkodę polskich przedsiębiorców i budżetupaństwa.

Informuję PanaPremiera, że dnia 08 lutego 2017 r. otrzymałem od ZwiązkuZawodowego Warszawski Taksówkarz oraz Ogólnopolskiej OrganizacjiPracodawców Transportu Drogowego pismo, w którym ww. organizacjeskarżą się na działalność firmy Uber i zarzucają jejdziałalność niezgodną z polskim prawem tj. wbrew ustawie otransporcie drogowym, ustawie Kodeks karny skarbowy, ustawie ?Ordynacja podatkowa i ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych.

W szczególności,firmy Uber B.V. oraz Rasier Operations B.V., w ocenie środowiskataksówkarzy świadczy usługi z poważnym naruszeniem:

• ustawy o transporcie drogowym z dnia 06 września 2001 r., Dz.U. 2001 Nr 125, poz. 1371 (dalej: ustawa o transporcie drogowym) w zakresie w jakim kierowcy świadczący usługi przewozu osób nie posiadają przewidzianej ww. ustawą licencji na wykonywanie przewozu osób taksówką, a także zaświadczeń o braku przeciwwskazań zdrowotnych do świadczenia tego typu usług oraz

• ustawy Kodeks karny skarbowy, ustawy – Ordynacja podatkowa i ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, w zakresie w jakim świadczenie ww. usług doprowadza do uszczuplenia należności podatkowych oraz należności z tytułu ubezpieczeń społecznych.

Uber jestamerykańską firmą, która rozpoczęła działalność na polskimrynku w połowie 2014 r. i która reklamuje się jako platformainternetowa łącząca ze sobą kierowców z pasażerami, gdzie jednizgłaszają gotowość wykonania przewozu, a drudzy potrzebęprzemieszczenia się we wskazane miejsce. W Polsce usługi świadczoneprzez Ubera są dostępne w Warszawie, Krakowie, Trójmieście,Wrocławiu, Łodzi, Katowicach i Poznaniu.

Uber w oficjalnychkomunikatach twierdzi, że jedynie udostępnia aplikację służącądo połączenia pasażera z kierowcą świadczącym usługitransportowe dorywczo, od czasu do czasu i zaprzecza jakobyświadczyłby usługi przewozowe.

Jak informujązawiadamiający i co wynika z przedstawionych dokumentów – zadziałalność operacyjną Ubera odpowiadają dwie Spółki – UberB.V. oraz Rasier Operations B.V. ? obydwie zarejestrowane wAmsterdamie. Ww. firmy zajmują się świadczeniem usługipolegającej na udostępnianiu aplikacji umożliwiającej zamówienieprzejazdu (Uber B.V.) oraz zawieraniem umów z kierowcami idokonywaniem rozliczeń ich wynagrodzeń. Kierowcy (Rasier OperationsB.V.)

Uber B.V. orazRasier Operations B.V. są beneficjentami biznesu transportowegoprowadzonego pod szyldem Uber i to one pobierają prowizje zawykonane przejazdy, a więc gromadzą zyski z wykonywanej przezkierowców działalności. Jednocześnie, model świadczenia usługukształtowany został w ten sposób, aby to kierowcy ponosiliwszelkie ryzyka, związane ze świadczeniem przez nich usług poniżejkosztów ich wykonywania oraz naruszaniem szeregu przepisówpolskiego porządku prawnego.

W Polscezarejestrowana jest jedynie firma Uber Poland Sp. z o.o., którejprzedmiotem działalności nie jest przewóz osób, ale reklamausługi Uber w Polsce, pozyskiwanie partnerów biznesowych orazprowadzenie kampanii marketingowych.

Jak informujązawiadamiający ? Uber próbuje się promować jako alternatywa dlausług przewozu osób taksówką, opierająca się na tzw. ekonomiiwspółdzielenia (ang. sharing economy), czyli nowo nazwanym zjawiskuspołecznym i ekonomicznym, obejmującym zarówno bezpośrednieświadczenie sobie usług, jak również współużytkowanie,współtworzenie, współkupowanie, bazującym na skłonności ludzido współpracy, pomagania innym i dzielenia się swoim czasem orazzasobami, które jest odwzajemniane w różny sposób.

Działalność nazasadach ekonomii współdzielenia ma uzasadniać brak koniecznościspełniania przez Ubera, a także kierowców z nim współpracującychwymogów określonych w ustawie o transporcie drogowym, wszczególności licencji na wykonywanie przewozu osób taksówką.

Stanowisko, iżfirma Uber działa na zasadach ekonomii współdzielenia podzieliłUOKiK, który w oficjalnym komunikacie z dnia 05 maja 2016 r.poinformował, iż z uwagi na ww. fakt nie musi funkcjonowaćanalogicznie do działających legalnie na polskim rynku korporacjitaksówkowych, co oznacza, że nie musi spełniać wymogówprzewidzianych m.in. w ustawie o transporcie drogowym.

To czydziałalność Ubera można zakwalifikować jako rodzaj działalnościopartej na ekonomii współdzielenia, co miałoby uzasadniać brakkonieczności posiadania uprawnień wynikających z ustawy otransporcie drogowym dla świadczenia usług przewozu osób, budzipoważne wątpliwości.

Wydaje się, żeżadne argumenty nie powinny być wystarczające dla legalizacjidziałania wbrew polskiemu prawu transportowemu, które przewidujeokreślone wymogi dla świadczenia tego typu usług.

Wbrew zasadomekonomii współdzielenia, charakteryzującej się brakiemodpłatności i wykonywaniem usług na zasadach koleżeństwa lubwymianie usług czy wzajemnych uprzejmości, każdy przejazdwykonywany przez firmę Uber przy pomocy współpracujących z niąkierowców wiąże się z obowiązkiem uiszczenia opłaty zaprzejazd, pobieranej automatycznie z udostępnionej przez pasażerakarty kredytowej. Wobec ww. faktu odpłatności usługi i zarobkowegocharakteru świadczonych przez kierowców usług, a także obowiązkuprowadzenia przez współpracujących z Uberem kierowcówdziałalności gospodarczej, nie sposób uznać, iż Uber świadczyusługi na zasadach ekonomii współdzielenia. Skomplikowanawewnętrzna struktura organizacyjna całego przedsięwzięcia orazcharakterystyka świadczonych usług i ich odpłatnośćbezsprzecznie przemawiają za tym, iż przedmiotem działalnościfirmy Uber jak i wszystkich poszczególnych współpracujących z niąkierowców – jest po prostu transport osób.

Co więcej, teoria odziałalności Ubera na zasadach ekonomii współdzielenia stoi wsprzeczności z aktualną polityką Ubera co do obowiązkuprowadzenia przez kierowców działalności gospodarczej czy to wformie jednoosobowej działalności gospodarczej czy spółki prawahandlowego. Wymóg prowadzenia przez kierowców działalnościgospodarczej został wprowadzony przez Ubera w lutym 2016 r. Do tegoczasu kierowcy Ubera nie prowadzili działalności gospodarczej i niewykazywali przed fiskusem osiąganych dochodów z tytułu świadczeniana rzecz Ubera usług przewozu osób. Jak wskazują zawiadamiający -celem wprowadzenia ww. obowiązku była obawa Ubera przed zarzutaminatury karno-skarbowej i oszustw podatkowych powodującychuszczuplenie podatku oraz składek na ubezpieczenie społeczne. O ilewymóg prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie transportudrogowego przy świadczeniu tego typu usług był wyrazem próbydążenia przez Ubera do dostosowania się do najbardziejpodstawowych przepisów prawa, to z całą pewnością stoi on wsprzeczności z tak wzniośle promowaną teorią funkcjonowania Uberana zasadach rzekomej ekonomii współdzielenia.

Jak informujązawiadamiający – zasady funkcjonowania firmy Uber, w głównejmierze, nie różnią się niczym od działalności nowoczesnych firmz branży taksówkowej, których główne pole działania skupia sięwłaśnie na zdobywających coraz większą popularność,aplikacjach mobilnych. Ww. model i sposób świadczenia usługprzewozowych za pomocą aplikacji mobilnej nie jest novum, zarównona rynkach europejskich jak i polskim. Aktualnie, niemalże każdakorporacja taksówkowa opiera swoją działalność na funkcjonowaniuaplikacji mobilnych, działających w jeżeli nie identyczny tobardzo zbliżony sposób.

Mając na względzietreść Komunikatu Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady,Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego oraz KomitetuRegionów „Europejski program na rzecz gospodarki dzielenia się”z dnia 2 czerwca 2016 r.,platformy Uber nie można traktować jako świadczącej usługi inneniż usługi przewozowe.

Komisja wKomunikacie podaje kryteria, które mają służyć ocenie, czyplatforma świadczy usługi podstawowe. Ocena ma następować adcasum i być oparta na badaniu okoliczności faktycznych i prawnych wcelu określenia stopnia kontroli, jaką platforma sprawuje naddostawcą usług podstawowych lub wpływu, jaki na niego wywiera.Kryteria wskazane przykładowo obejmują:

• cenę ? poprzez ustalenie, czy platforma określa cenę za usługę podstawową oraz czy dostawca usługi oraz jej odbiorca mają swobodę modyfikacji ustalonych warunków;

• inne główne warunki umowy ? poprzez ustalenie, czy platforma ustala inne niż cena warunki realizacji usługi podstawowej;

• własność kluczowych zasobów ? poprzez ustalenie, czy platforma jest właścicielem kluczowych zasobów wykorzystywanych do świadczenia usługi podstawowej.

Po pierwsze, UberB.V. oraz Rasier Operations B.V. z góry określają ceny zarealizację usługi podstawowej. W odróżnieniu od podobnego rodzajuusługodawców świadczących usługi społeczeństwa informacyjnegona odmiennych (np. Airbnb) lub zbliżonych rynkach (BlaBlaCar)podmiot świadczący usługę podstawową zamawianą przywykorzystaniu aplikacji „Uber” nie posiada żadnej swobody wokreśleniu ceny przejazdu. Warunki finansowe realizacji kursu niemogą zostać również zmienione przed rozpoczęciem przewozu, wjego trakcie lub po jego zakończeniu przez kierowcę lub pasażera.

Po drugie, platformawykorzystywana przez Uber B.V. oraz Rasier Operations B.V. decyduje otym, który kierowca zrealizuje przejazd. Usługobiorca usługipodstawowej nie ma możliwości wyboru konkretnego kierowcy spośródzalogowanych w aplikacji. Usługodawca w momencie złożeniazamówienia przydzielany jest automatycznie. Po zamówieniu przejazduUsługobiorca nie uzyskuje również informacji o tożsamościusługodawcy, wyświetlane jest jedynie jego imię. Usługobiorcamoże zrezygnować z danego usługodawcy, jednak odbywa się topoprzez anulowanie zamówienia przejazdu (rezygnacja z przejazdu),nie zaś na zasadzie zmiany przydzielonego usługodawcy.

Po trzecie,usługobiorca przez cały czas trwania przejazdu nie zna tożsamościusługodawcy usługi podstawowej. Informacje o podmiocie, któryrealizował zlecenie dostępne są dopiero po zakończeniu przewozuoraz dopiero przy założeniu wygenerowania przez usługobiorcęfaktury VAT obejmującej przejazd (rachunek przekazywany w formiee-mail nie zawiera danych usługodawcy). Przy tym, niejednokrotniepodmiotem widniejącym na fakturze VAT jest partner flotowy, na rzeczktórego usługi wykonywał kierowca. W tym przypadku usługobiorcanigdy nie poznaje tożsamości usługodawcy.

Po czwarte, brakswobody wyboru kontrahenta w przypadku aplikacji Uber działa w obiestrony. Usługodawca usługi podstawowej nie ma żadnej możliwościzwiększenia swojej szansy na uzyskanie konkretnego zlecenia (nieposiada nawet informacji o dostępnych zleceniach), zaś konkretnezlecenie jest mu przekazywane automatycznie. Kierowca nie może zatem”reklamować się” w celu zwiększenia szansy na wybór. Nieoddziałuje w ten sposób także system ocen kierowców. Jak wskazujązawiadamiający – kwestia „przydziału” zleceń była zresztąprzedmiotem protestu kierowców Uber, który odbył się w dniu 12grudnia 2016 r.

W istocie przejazdyzamawiane przy wykorzystaniu aplikacji Uber zamawiane są w takisposób, że tożsamość osoby realizującej przejazd jest nieznana.Oczywiście, jest to do pewnego stopnia typowe dla usługtransportowych, jednak wszystkie usługi transportowe realizowane sąprzez kierowców posiadających licencje, określone przez przepisyprawa. Coza tym idzie, z perspektywy konsumenta przewóz zamawiany jest waplikacji Uber, a nie za jej pośrednictwem.

Po piąte, Uber B.V.i Rasier Operations B.V. są dysponentami większości kluczowychzasobów koniecznych dla realizacji usługi podstawowej. W przypadkuusługi polegającej na nieregulowanym rozkładem indywidualnymprzewozem osób na krótkich dystansach, kluczowe dla realizacjiusługi zasoby to środek transportu, infrastruktura pozwalająca nazamówienie przejazdu przez usługobiorcę, marka oraz infrastrukturapozwalająca na obliczenie i rozliczenie opłaty za przejazd. Spośródpowyższych, Uber B.V. dysponuje zarówno infrastrukturą decydującąo możliwości realizacji przewozu (identyfikacja, jako osobaprowadząca działalność w zakresie przewozu osób oraz możliwośćodbioru zamówienia) oraz jego rozliczenia.

Z ww. określonegomodelu funkcjonowania firmy Uber, wynika, że Uber to nie tylkoaplikacja mobilna, ale zorganizowane przedsiębiorstwo transportowezajmujące się przewozem osób. Co istotne, przedsiębiorstwo togromadzi zyski i płaci podatki nie w Polsce, a za granicą.

1. Naruszenie art. 5 b), art. 6 oraz art. 39 j) i k) ustawy o transporcie drogowym; wypełnienie znamion czynu zabronionego stypizowanego w art. 60¹ § 1 Kodeksu wykroczeń

Z przedstawionychprzez zawiadamiających dowodów wynika, że taksówkarze orazkierowcy Ubera świadczą tożsame usługi, które oparte są napodobnych, jak nie takich samych zasadach.

Jedyną różnicąpomiędzy Uber, a firmami taksówkowymi jest fakt, iż wymagają oneod współpracujących z nimi kierowców wylegitymowania sięlicencją na wykonywanie przewozu osób w zakresie przewozu osóbtaksówką, a także zaświadczeniem lekarskim o braku przeciwwskazańpsychicznych i zdrowotnych do wykonywania zawodu kierowcy, a więcspełnienia wymagań z ustawy o transporcie drogowym.

Tożsamość zasadna jakich usługi przewozowe świadczone są przez taksówkarzy orazkierowców Ubera, obrazuje poniższa tabela.

Podkreśleniawymaga, że każdadziałalność gospodarcza polegająca na przewozie osób w Polscepodlega obowiązkowi uzyskania licencji ze względu na fakt, żepasażer, korzystając z przewozu (samochodem, autobusem, tramwajem,samolotem, pociągiem, itd.) nie wie kim jest osoba, której powierzawłasne bezpieczeństwo. W związku z tym, ustawodawstwa wszystkichrozwiniętych państw świata, poprzedzają umożliwienie prowadzeniatego rodzaju działalności od odpowiedniego zabezpieczenia interesówkonsumentów ? pasażerów.

Podobnie doprzedmiotowego zagadnienia podchodzi prawodawstwo unijne, a takżeustawa o transporcie drogowym.

Zgodnie z art. 5 bustawy o transporcie drogowym: „Podjęciei wykonywanie krajowego transportu drogowego w zakresie przewozuosób:

1) samochodemosobowym,

2) pojazdemsamochodowym przeznaczonym konstrukcyjnie do przewozu powyżej 7 inie więcej niż 9 osób łącznie z kierowcą,

3) taksówką,

– wymagauzyskania odpowiedniej licencji.”.

W związku z ww.regulacją, każdykto świadczy usługi przewozu osób na zasadach przewozu osóbtaksówką ? musi spełniać określone prawem wymogi tj. wszczególności posiadać licencję i zaświadczenie o brakuprzeciwskazań zdrowotnych i psychologicznych do wykonywania zawodukierowcy.

W świetle art. 6UTD dlauzyskania licencji taksówkowej konieczne jest uzyskanie pozytywnegowyniku z egzaminu państwowego, weryfikującego wiedzę z zakresutopografii miasta i przepisów prawa miejscowego, do któregokażdorazowe podejście uzależnione jest od ukończeniaobowiązkowego 20-godzinnego szkoleniaprzeprowadzanego przez autoryzowane instytucje, a także poniesieniastosownych opłat w łącznej wysokości ok. 600,00 zł (kosztprzystąpienia do egzaminu – 260,00 zł, koszt uczestnictwa wobowiązkowym szkoleniu ? 350,00 zł).

Ponadto, osobyświadczące usługi przewozu osób taksówką zobligowane są dopoddania się i poniesienia kosztów badań lekarskich ipsychologicznych przeprowadzanych w celu stwierdzenia istnienia lubbraku przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania pracy na stanowiskukierowcy (art. 39j i art. 39k UTD).

Wbrew ww.uregulowaniom prawnym,jak wynika z treści pisma zawiadamiających – kierowcyUbera nie posiadają przewidzianej ustawą o transporcie drogowymlicencji ani zaświadczeń lekarskich o braku przeciwskazań dowykonywania zawodu kierowcy, co stanowi jawne naruszenie polskichprzepisów prawa tj. ustawy o transporcie drogowym.Ubernie wymaga od kierowców ani wylegitymowania się faktem, posiadanialicencji, ani ukończonego szkolenia z zakresu znajomości topografiimiasta oraz przepisów prawa miejscowego ani też zaświadczeń obraku ww. przeciwskazań zdrowotnych.

Na stronieinternetowej przeznaczonej dla osób zainteresowanych podjęciem współpracy zUberem w charakterze kierowcy, znajduje się informacja, żewarunkami jakie należy spełnić jest wylegitymowanie się dowodemosobistym, prawem jazdy, zaświadczeniem o niekaralności orazzaświadczeniem o wykroczeniach w ruchu drogowym (np. punkty karne).W przypadku świadczenia usług przy użyciu własnego samochodu,kierowca zobowiązany jest przedstawić dowód rejestracyjnysamochodu z ważnym przeglądem technicznym oraz ubezpieczeniem OC.Nigdzie natomiast, nie ma mowy o obowiązku posiadania licencji nawykonywanie transportu drogowego w zakresie przewozu osób, anizaświadczenia o stwierdzeniu braku przeciwskazań zdrowotnych.

Z przedstawionegoprzez zawiadamiających nagrania załączonego do pisma wynika, żena pytanie osoby zainteresowanej podjęciem współpracy z Uberem,przedstawiciel Ubera wprost odpowiada: „Niema potrzeby posiadania licencji ani znajomości topografii miasta”.Dalej, informuje, że: