Bittel: Różne ulgi w autobusach i pociągach pozostaną bez zmian

Od 0 do 51%

Obecny system ulg ustawowych w transporcie publicznym jest dośc skomplikowany i wielkim skrócie wygląda następująco:

1) ulgę w wymiarze 37% przy przejazdach środkami publicznego transportu zbiorowego kolejowego w pociągach osobowych, pospiesznych i ekspresowych, na podstawie biletów jednorazowych – dla dzieci i młodzieży od rozpoczęcia odbywania obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego do ukończenia szkoły podstawowej lub ponadpodstawowej – publicznej lub niepublicznej o uprawnieniach szkoły publicznej, nie dłużej niż do ukończenia 24 roku życia;

2) ulgę w wymiarze 49% przy przejazdach środkami publicznego transportu zbiorowego kolejowego w pociągach osobowych i pospiesznych oraz autobusowego w komunikacji zwykłej i przyspieszonej, na podstawie imiennych biletów miesięcznych – dla dzieci i młodzieży opisanej w punkcie 1; 3) ulgę w wymiarze 50% przy przejazdach publicznymi środkami komunikacji miejskiej – dla studentów;

4) ulgę w wymiarze 51% przy przejazdach środkami publicznego transportu zbiorowego kolejowego w pociągach osobowych, pospiesznych i ekspresowych, na podstawie biletów jednorazowych oraz w pociągach osobowych i pospiesznych jak również przy przejazdach środkami publicznego transportu zbiorowego autobusowego w komunikacji zwykłej i przyspieszonej na podstawie imiennych biletów miesięcznych – dla studentów do ukończenia 26 roku życia oraz doktorantów do ukończenia 35 roku życia.

Jak wynika z powyższego zestawienia, ulgi ustawowe nie odnoszą do długości tras (międzymiastowe/ międzywojewódzkie), a jedynie środka transportu (autobus/pociąg), rodzaju komunikacji (zwykła/pospieszna/ przyspieszona/ekspresowa w transporcie autobusowym oraz osobowa/pospieszna/ekspresowa w transporcie kolejowym) i rodzaju biletu (jednorazowy/miesięczny imienny).  

-„Charakterystyczne zróżnicowanie wymiaru ulg dla poszczególnych grup społecznych i zawodowych (w tym uczniów i studentów) oraz ze względu na rodzaj sprzedanego biletu (bilety jednorazowe i miesięczne imienne) wynika przede wszystkim z istnienia niezbędnych do zaspokojenia potrzeb społecznych w zakresie publicznego transportu zbiorowego w Polsce (różnych dla każdej grupy beneficjentów ulg) oraz związanych z tym wysokich kosztów finansowania systemu ulg ustawowych (rocznie koszty te przekraczają kwotę  1,2 mld zł), a w konsekwencji stanowi zatem wyraz wypracowanego w tym zakresie kompromisu społecznego. Przy czym decyzje w zakresie wymiarów ulg ustawowych dla poszczególnych grup społecznych i zawodowych przy przejazdach środkami publicznego transportu zbiorowego autobusowego i kolejowego na podstawie określonych rodzajów biletów każdorazowo podejmuje ustawodawca – informuje Andrzej Bittel.

Skąd te różnice?

-„Zróżnicowany wymiar ulg przysługujących studentom oraz dzieciom i młodzieży jest konsekwencją innych potrzeb społecznych tych grup w zakresie przemieszania się. Wyższy wymiar ulgi dla studentów ma na celu wyrównywanie szans edukacyjnych osób studiujących w różnym trybie, a także w miejscowościach znacznie oddalonych od miejsca ich zamieszkania. Potrzeby dzieci i młodzieży w okresie od rozpoczęcia odbywania obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego do ukończenia gimnazjum, szkoły ponadpodstawowej lub ponadgimnazjalnej – publicznej lub niepublicznej o uprawnieniach szkoły publicznej, nie dłużej niż do ukończenia 24 roku życia w zakresie dojazdów do szkół są zupełnie inne. Uczniowie dojeżdżają do szkół w głównej mierze o charakterze lokalnym i często z wykorzystaniem komunikacji miejskiej. Natomiast uprawnienia do ulg przy przejazdach środkami publicznego transportu zbiorowego w komunikacji miejskiej – co do zasady – pozostają w gestii organów stanowiących właściwych jednostek samorządu terytorialnego – dowodzi Bittel

W komunikacji miejskiej sytuacja jest jasna – organizatorzy komunikacji miejskiej mają prawo do określania we własnym zakresie, grup pasażerów uprawnionych do ulg i wymiaru tych ulg w realizowanych przez siebie przewozach (wyjątkiem jest 50% ulga dla studentów wynikająca z ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym). Odbywa się to poprzez podejmowanie przez organy stanowiące tych jednostek (Radę Gminy, Radę Miejską lub Radę Miasta) uchwał kształtujących politykę transportową na swoim obszarze, w tym m.in. ceny biletów, zakres uprawnień pasażerów do ulg i wymiar tych ulg. Jednocześnie utracone przez przedsiębiorstwa świadczące usługi przewozu osób przychody z tytułu honorowania określonych ulg przysługujących pasażerom w komunikacji miejskiej pokrywane są z budżetów tych jednostek. Stąd też w zależności od prowadzonej lokalnej polityki transportowej i zamożności poszczególnych samorządów, mogą występować znaczne różnice w tym zakresie w organizowanych przez te podmioty przewozach w ramach komunikacji miejskiej.

Pozostaje jeszcze kwestia stosowania ulg zarówno przez przewoźników państwowych i prywatnych.

-„Pragnę poinformować, że bez znaczenia jest w tym przypadku forma własności podmiotu świadczącego usługi przewozu osób (prywatna/publiczna), kluczowe jest natomiast, czy podmiot ten realizuje przewozy w ramach „publicznego transportu zbiorowego”, zdefiniowanego w ustawie z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym (Dz. U. tekst jedn. Z 2021 r. poz. 1371) jako powszechnie dostępny regularny przewóz osób wykonywany w określonych odstępach czasu i po określonej linii komunikacyjnej (tj. na określonej drodze między przystankami wskazanymi w rozkładzie jazdy), liniach komunikacyjnych  lub sieci komunikacyjnej. Przy czym, w świetle ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (Dz. U. z 2021 r. poz. 919 i 1005) „przewozem regularnym” nie jest przewóz osób wykonywany pojazdem przeznaczonym konstrukcyjnie do przewozu nie więcej niż 9 osób łącznie z kierowcą. Dlatego też w przypadku przewozów realizowanych tzw. „busami” spełniającymi ww. warunek dotyczący liczby przewożonych pasażerów, ulgi ustawowe nie będą obowiązywały – podkreśla Andrzej Bittel.

Będą zmiany?

Na koniec pozostaje pytanie, czy system ustawowych ulg w transporcie publicznych w Polsce ulegnie uproszczeniu i wyrównaniu? Te nadzieje jednoznacznie rozwiewa Ministerstwo Infrastruktury:

-„Z uwagi na przedstawione powyżej różne potrzeby uczniów i studentów w zakresie transportu publicznego oraz wysokie koszty funkcjonowania systemu ulg w publicznym transporcie zbiorowym, na chwilę obecną nie planuje się rozszerzenia uprawnień do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego (zarówno w zakresie procentowego wymiaru ulgi, jak i rodzaju komunikacji w których te ulgi miałyby obowiązywać) przysługujących tym grupom społecznym – kończy swoją odpowiedź Andrzej Bittel.