600 mld zł z KPO m.in. na transport publiczny. Z datą ważności 31 sierpień 2026

Mamy to!

23 lutego br. szefowa Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen na wspólnej konferencji z premierem Donaldem Tuskiem w Warszawie poinformowała, że w przyszłym tygodniu zapadną dwie decyzje ws. funduszy europejskich dla Polski. Uwolnią środki dla Polski z Krajowego Planu Odbudowy oraz na realizację polityki spójności.

W ramach polityki spójności na lata 2021-2027 Polska otrzyma ponad 340 mld zł (76 mld euro). W połowie stycznia br. Polska wysłała do KE wniosek ws. spełnienia warunku dot. stosowania Karty Praw Podstawowych, którego spełnienie umożliwia refundacje wydatków w ramach wszystkich celów i programów objętych Umową Partnerstwa.

Premier Donald Tusk podkreślił, że „to jest naprawdę bardzo ważny dzień”. „Polki i Polacy (…) są prawdziwymi bohaterami tej historii, która dzisiaj znalazła swój finał” – powiedział.

„Tak. Mamy to. Na polskie to jest 600 mld zł. To jest naprawdę góra pieniędzy, którą dobrze wykorzystamy, którą wykorzystamy też, żeby rozładować to wszystko, co budzi dzisiaj napięcie i niepokoje. Nieprzypadkowo pani przewodnicząca (KE) wspomniała o pierwszych szybkich płatnościach. Wśród nich będzie 1,5 mld euro, jeśli dobrze zrozumiałem. To też na nasze ponad 6 mld zł, które bezpośrednio trafią do małych, średnich producentów żywności” – zapewnił premier.

Dodał, że „to będzie pierwszy zastrzyk, który może przynieść trochę poczucia bezpieczeństwa i perspektywę także dla naszych rolników”. „Mam głębokie poczucie jako Polak, że przywracamy dziejową sprawiedliwość wobec kraju, narodu, który dla praworządności, dla demokracji zrobił więcej niż ktokolwiek inny na świecie w ostatnich kilkudziesięciu latach” – podsumował premier.

Zagrożone inwestycje

Z 56 inwestycji zaplanowanych w ramach Krajowego Planu Odbudowy ok. 43 może nie zostać realizowana do 31 sierpnia 2026 r, co oznacza, że Polska nie otrzyma refinansowania z UE- powiedział PAP ekspert z firmy doradczej CRIDO Łukasz Kościjańczuk. Dlatego niezbędna jest rewizja KPO, która – jak oszacował – może objąć nawet połowę planowanych przedsięwzięć.

Z analizy przeprowadzonej przez CRIDO wynika, że wiele projektów zapisanych w KPO w ogóle nie zostało rozpoczętych, co oznacza, że nie ma szans na ich ukończenie do 31 sierpnia 2026 roku. „W takiej sytuacji Polska nie otrzyma refinansowania UE, ponieważ warunkiem wypłaty środków jest zakończenie i zamknięcie inwestycji” – powiedział. Dodał, że z danych jakie CRIDO uzyskało z resortów odpowiedzialnych za poszczególne programy i przedsięwzięcia, z 56 inwestycji ujętych w KPO ok. 43 jest zagrożonych albo niezrealizowaniem w całości, albo wykreśleniem z planu. „Straciliśmy dwa lata” – podsumował.

Według Kościjańczuka lepiej realizowane są przedsięwzięcia z części dotacyjnej, z których część prefinansuje Polski Fundusz Rozwoju.  Ponadto niemal gotowe do rozliczenia są programy takie jak „Maluch Plus” oraz „Czyste powietrze”. Te ostatnie – jak zaznaczył – to programy realizujące politykę rządu, które zostały wpisane do KPO. Najgorzej – zdaniem eksperta – jest z inwestycjami w komponencie D (Zdrowie).

Obecnie Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnych prowadzi audyt programów w ramach KPO i przygotowuje jego rewizję. Jak zapowiedziała szefowa resortu Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz pod koniec lutego ma ona zostać przedstawiona premierowi Donaldowi Tuskowi, a po jego akceptacji, KE.

-„To będzie pakiet, w którym będzie jasno określone z jakim pakietem wchodzimy, co modyfikujemy, jakie inwestycje powinny być nieco zmienione, żeby były sensowniejsze (…), żeby się zmieścić do 2026 r., a jakie nie mają sensu” – wyjaśniła Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz.

Pierwsza płatność z KPO

W połowie grudnia 2023 r. Polska wysłała do Komisji Europejskiej pierwszy wniosek o płatność z Krajowego Planu Odbudowy. Formalna zgoda Komisji Europejskiej na odblokowanie pierwszej wypłaty nastąpi w przyszłym tygodniu. Następnie przez około jeden miesiąc potrwa opiniowanie decyzji przez komitety Komisji. To oznacza, że wypłaty środków z pierwszego wniosku o płatność z KPO można spodziewać się w kwietniu 2024 r. Z pierwszej płatności nasz kraj otrzyma ponad 6,3 mld euro (31 mld zł), w tym blisko 2,7 mld euro z części dotacyjnej i 3,6 mld euro z pożyczki.

Środki z pierwszego wniosku o płatność z KPO zostaną przeznaczone między innymi na inwestycje:

• Czyste powietrze – dofinansowanie termomodernizacji budynków mieszkalnych jednorodzinnych, wymiana starych źródeł ciepła na nowe;
• poprawa bezpieczeństwa ruchu kolejowego – m.in. modernizacja przejazdów kolejowych;
• vouchery na laptopy dla nauczycieli;
• inwestycje w bezpieczeństwo transportu – m.in. modernizacja niebezpiecznych punktów, budowa obwodnic oraz instalacji urządzeń nadzoru ruchu drogowego;
• cyfryzacja transportu – wprowadzenie nowoczesnych rozwiązań cyfrowych (m.in. systemy ERTMS, zdalnej kontroli, zarządzania ruchem).
• wyposażenie i modernizacji infrastruktury w sektorze rolno-spożywczym;
• wsparcie systemu kształcenia zawodowego;
• dofinansowanie dla miejsc opieki nad dziećmi do lat 3 – żłobki i klubiki dziecięce;
• dostęp do bardzo szybkiego internetu na obszarach tzw. białych plam.