Transportowe KPO dla Polski. Znamy kwoty i kamienie milowe do spełnienia
Krajowy Plan Odbudowy dla Polski został zatwierdzony przez Komisję Europejską w czerwcu 2022 roku, jednak do wypłaty środków jest przed nami jeszcze długa droga...
Polska do tej pory nie spełniła wszystkich ustaleń operacyjnych (tzw. kamieni milowych) warunkujących wypłatę funduszy. W przypadku wypłaty środków z KPO muszą one być rozliczone do 2026 roku. To bardzo istotne, bowiem środki z KPO dotyczą również inwestycji transportowych.
KPO dla Polski w teorii
W raporcie WiseEuropa „Zieleń za mgłą” czytamy, że do 2026 roku Polska w ramach KPO ma otrzymać łącznie 35,36 mld EUR, z czego aż 21% ma być przeznaczone na zieloną, inteligentną mobilność. W ramach tej części KPO wspierane mają być inwestycje w rozwój zrównoważonego, bezpiecznego i odpornego systemu transportowego zapewniającego odpowiednią obsługę potrzeb gospodarki i społeczeństwa. W kwietniu 2023 roku dokonano rewizji polskiego KPO. Zmiany polegały m.in. na urealnieniu wzrostu kosztów inwestycji (z uwagi na inflację) czy też zwiększeniu środków na cele klimatyczne.
Dotacje i pożyczki na transport
W przypadku transportowej części KPO po rewizji, Polska ma otrzymać następujące fundusze:
- 2,392 mld EUR na wsparcie dla gospodarki niskoemisyjnej,
- 1,131 mld EUR na tabor kolejowy,
- 1,114 mld EUR na linie kolejowe,
- 700 mln EUR na transport intermodalny,
- 341 mln EUR na bezpieczeństwo ruchu,
- 200 mln EUR na digitalizację transportu,
- 175 mln EUR pożyczki na tabor tramwajowy,
- 500 mln EUR pożyczki na tabor kolejowy.
Biorąc pod uwagę fundusze na wsparcie dla gospodarki niskoemisyjnej, tabor i linie kolejowe, największa część KPO dotycząca transportu przeznaczona ma być na transport kolejowy.
Kamienie milowe
Warunkiem wypłaty środków z KPO dla Polski jest spełnienie tzw. kamieni milowych, czyli reform na które zgodził się polski rząd w wielu dziedzinach życia. Określone kamienie milowe warunkują wypłatę poszczególnych transzy. W przypadku pierwszej transzy w komponencie „zielona, inteligentna mobilność”, kamienie milowe zostały już wdrożone. Należą do nich: ustanowienie instrumentu finansowego na rzecz mobilności zero emisyjnej lub niskoemisyjnej i energii, a także pierwszeństwo pieszych na przejściach i inne reformy w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego.
Wypłata kolejnych transz z transportowego KPO jest uwarunkowana spełnieniem takich kamieni milowych, jak m.in.:
- wejście w życie ustawy wprowadzającej obowiązek zakupu tylko niskoemisyjnych i zeroemisyjnych autobusów w miastach powyżej 100 000 mieszkańców począwszy od 2025 r.,
- wejście w życie ustawy o zmianie ustawy o transporcie kolejowym zapewniającej odporność przewoźników kolejowych,
- pojazdy zeroemisyjne i niskoemisyjne: wybór beneficjentów,
- instalacja: Systemów Dynamicznej Informacji Pasażerskiej (SDIP), systemów kontroli i przejazdów kolejowych w 55 obszarach,
- linie autobusowe wspierane z Funduszu rozwoju przewozów autobusowych o charakterze użyteczności publicznej,
- podpisywanie umów w drodze otwartych i konkurencyjnych przetargów (transport kolejowy),
- wejście w życie aktu prawnego wprowadzającego podatek od posiadania pojazdów związanych z emisjami zgodne z zasadą „zanieczyszczający płaci”,
- nowe pojazdy zeroemisyjne i niskoemisyjne dla transportu publicznego miejskiego i niskoemisyjne w ruchu podmiejskim,
- modernizacja 478 km linii kolejowych, w tym 300 km zgodnie ze standardami TEN-T,
- wprowadzenie do polskiego porządku prawnego obowiązku wprowadzania stref czystego transportu w najbardziej zanieczyszczonych miastach.
Spełnienie kamieni milowych w zakresie transportu dotyczących wypłaty pierwszej transzy środków KPO nie oznacza automatycznej wypłaty tych środków. Koniecznym warunkiem jest jeszcze spełnienie przez Polskę kamieni milowych w innych obszarach – np. kwestii praworządności oraz gwarancji niezależności i niezawisłości sędziów. W tym przypadku jednak, w najbliższym czasie nie zanosi się na pozytywne rozstrzygnięcia…
Więcej szczegółów w raporcie pod linkiem: Zielen-za-mgla.pdf (wise-europa.eu)
