Świat bez granic

21.12.2007 Polska wstąpiła do strefy Schengen. Od tej pory możliwe jest swobodne podróżowanie po 24 zrzeszonych krajach. Koniec z kontrolami na przejściach granicznych z Litwą, Niemcami, Czechami i Słowacją. Dzięki temu podróże będą krótsze, bez oczekiwania na odprawę i formalności. Polska w strefie Schengen to także uszczelnienie ściany wschodniej, która stała się zewnętrzną granicą wszystkich państw Unii Europejskiej.

Najważniejszym atutem wejścia Polski do układu z Schengen jest otwarcie granic. Zniesienie kontroli oznacza, że pomiędzy państwami członkowskim UE nie będzie prowadzona kontrola graniczna i możliwe jest przekraczanie ich w dowolnym miejscu i o dowolnej porze. Swoboda przekraczania granic dotyczy zarówno obywateli państw członkowskich grupy, jak również obywateli państw trzecich.

W związku z przystąpieniem Polski do strefy Schengen jest potrzeba dostosowania infrastruktury transportowej, w szczególności w obiektach związanych z obsługą międzynarodowego ruchu pasażerskiego. Do przeszłości przejdą kolejki pasażerów czekających na odprawę paszportową. Odczują to przede wszystkim przewoźnicy obsługujący ruch pasażerski. Pasażerowie płynący promami do Szwecji i Danii nie będą już podlegać kontroli granicznej –koniec odpraw w terminalach promowych.. Kolej musiała zmodernizować i dostosować trzy przejścia graniczne;w Kuźnicy Białostockiej, Terespolu i Przemyślu. Kosztowało to blisko 100 mln złotych. Dzięki wykonanym pracom zwiększy się nie tylko szczelność tych przejść, ale również bezpieczeństwo podróżnych. Skrócony zostanie czas odprawy pasażerów, a co za tym idzie czas postoju pociągów. Nastąpi podział pomiędzy ruchem lokalnym i międzynarodowym. Wartość wszystkich prac wyniosła 93,5 mln złotych. Na lotniskach do końca marca Straż Graniczna kontrolować będzie wszystkich pasażerów. Wtedy zostanie wprowadzony nowy rozkład lotów i jest to najlepszy moment by przystosować porty lotnicze do nowych wymogów – wtedy kontrole zostaną zniesione. Wejście Polski do strefy Schengen znacznie ułatwi liniom lotniczym obsługę połączeń z międzylądowaniem w kraju. Tanie linie lotnicze uzyskają możliwość lądowania na lotniskach krajowych i zabierania tam dodatkowych pasażerów –według obecnych przepisów każde międzylądowanie traktowane jest jak przekroczenie granicy i wiąże się z dodatkową kontrolą osób na pokładzie. Powoduje to, że latanie między lotniskami krajowymi było nieopłacalne. Do krajowych międzylądowań przymierzają się linie Wizz Air i Centralwings.

Podróże do krajów należących do układu z Schengen staną się łatwiejsze, gdyż przekraczanie granic państwowych będzie możliwe w każdym ich punkcie, a nie jedynie na przejściach granicznych. Zaprzestanie dokonywania odpraw w ruchu osobowym i demontaż infrastruktury utrudniającej przepływ osób zlikwiduje też kolejki na granicy z państwami UE sąsiadującymi z Polską (Niemcy, Czechy, Słowacja, Litwa). Jej przekraczanie będzie odbywało się w sposób płynny, bez konieczności przerywania podróży. Brak kolejek przełoży się na niższe koszty transportu co może obniżyć ceny biletów i produktów.

Na przejściach przyszłej zewnętrznej granicy Polski – z Rosją, Ukrainą, Białorusią – kontrole wjazdowe będą bardziej skrupulatne. Wraz ze zniesieniem kontroli granicznych nastąpi ujednolicenie procedur wizowych, w tym zasad wydawania wiz obywatelom państw trzecich. Rozszerzenie strefy Schengen oznacza, że Polska będzie je wydawała na takich samych warunkach jak inne państwa członkowskie. Będzie to tzw. uniwersalna wiza, która wydana przez jedno państwo członkowskie będzie uznawana w całej wspólnocie.

Wejście Polski do Schengen to także większe obowiązki dla Straży Granicznej. Nasza wschodnia granica od tej chwili jest zewnętrzną granicą wszystkich państw Unii Europejskiej. Dlatego też trudniej będzie wjechać do Polski naszym sąsiadom zza wschodniej granicy.

Wprawdzie wraz z wejściem Polski do strefy Schengen znikną granice, to nie znaczy, że nie będzie kontroli. Strażnicy będą m.in. kontrolować trasy, pociągi międzynarodowe, dworce kolejowe, a także targi, akademiki, hotele – czyli wszystkie miejsca, gdzie mogą ukrywać się lub pracować nielegalni imigranci. Będą też zapobiegać nielegalnemu transportowi broni i materiałów wybuchowych, przeciwdziałać wywozowi z kraju zabytków, przemytowi zwierząt, narkotyków, alkoholu czy papierosów. W sytuacjach nadzwyczajnych – np. związanych z zagrożeniem terrorystycznym czy Euro 2012 – powrócą jednak na dawne odcinki granicy.

Zakłada się, że wobec zniesienia granic wewnętrznych należy zwiększyć bezpieczeństwo na granicach zewnętrznych – wjeżdżający do naszego kraju po przekroczeniu jego granicy będzie mógł bez przeszkód poruszać się po terytorium prawie całej Unii. Aby to bezpieczeństwo poprawić, Polska zobowiązała się do współpracy w zwalczaniu przemytu towarów objętych zakazami lub restrykcjami, a także do zapewnienia odpowiedniego dostępu do danych osobowych oraz stworzenia tzw. Systemu Informacyjnego Schengen (SIS). Jest to wspólna, elektroniczna baza danych o osobach i przedmiotach. Zapewnia wymianę informacji pomiędzy służbami odpowiedzialnymi za ochronę granic, za wydawanie wiz a także innymi organami odpowiedzialnymi za bezpieczeństwo. Wykorzystanie tej bazy pozwoli na bardziej efektywne poszukiwanie zarówno osób, jak i przedmiotów. Informacja o fakcie poszukiwania danej osoby przez służby jednego Państwa Członkowskiego Unii Europejskiej trafia równocześnie do odpowiednich służb we wszystkich pozostałych Państwach Członkowskich.

Poprawie ulegnie ogólny poziom bezpieczeństwa publicznego. Przyczyni się do tego ściślejsza współpraca służb odpowiedzialnych za zapewnienie obywatelom szeroko rozumianego bezpieczeństwa, w tym zwalczanie i zapobieganie przestępczości. Wypracowanie najlepszych praktyk działania, wspólne szkolenia oraz wymiana doświadczeń przyczynią się do lepszego przygotowania funkcjonariuszy policyjnych i granicznych do wykonywania ich obowiązków. Dzięki intensywniejszym szkoleniom, wymianie doświadczeń, opracowywaniu najlepszych praktyk oraz wykorzystaniu Systemu Informacyjnego Schengen należy oczekiwać dalszej poprawy efektywności działania służb policyjnych. Strażnicy graniczni z przejść przeniosą się na trasy międzynarodowe i dojazdowe do granicy. Pojawią się też tzw. grupy mobilne – zespoły patrolowo-interwencyjne, których zadaniem będzie sprawdzanie dokumentów, legalności pobytu cudzoziemców oraz zapobieganie przemytowi. Pracę strażników będą usprawniać tzw. schengen-busy, pełniące rolę 'przewoźnych przejść granicznych’. Są to specjalne samochody wyposażone w sprzęt niezbędny do przeprowadzania kontroli – np. komputer podłączony do baz danych zawierających m.in. informacje o osobach poszukiwanych, urządzenia do sprawdzania odcisków palców, czy mini laboratoria do wykrywania narkotyków.