Przystanki w Krakowie jak dzieła sztuki?

Z okazji Światowego Dnia Książki i Praw Autorskich na ulicach pojawiły się multimedialne Przystanki Literackie Miasta Literatury UNESCO. Przystanki literackie przybliżą podróżującym komunikacją miejską ważne postacie pisarzy związanych z Krakowem. Na jednym z nich Joseph Conrad spogląda w bezkres afrykańskiej dżungli, dwa inne zdobią tematy z prac Stanisława Wyspiańskiego, na kolejnym odnajdziemy nawiązania do twórczości Stanisława Lema, a na jeszcze innych – motywy inspirowane Awangardą Krakowską i jej pismem Zwrotnica. O wykonanie projektów przystanków poproszono wybitnych krakowskich artystów grafików, m.in. Przemka Dębowskiego, Mateusza Kołka i Tomasza Budzynia.

Dzięki współpracy z Woblinkiem i wykorzystaniu modułu Czytaj PL w aplikacji Woblink, każdy może pobrać za darmo ebooki, audiobooki i materiały multimedialne dostępne na przystankach. Akcję organizują: Miasto Kraków, Krakowskie Biuro Festiwalowe, Muzeum Narodowe w Krakowie i AMS. Przystanki pozostaną w Krakowie do końca października i będą nieustannie uzupełniane o nowe treści cyfrowe i literackie.

Pretekstem do tej zakrojonej na szeroką skalę akcji są niezwykłe jubileusze: Rok Conrada, Rok Wyspiańskiego, Rok Awangardy Krakowskiej oraz zbliżające się obchody stulecia urodzin Stanisława Lema – wylicza Andrzej Kulig, zastępca prezydenta Krakowa ds. polityki społecznej i kultury. – Czas inauguracji projektu wybraliśmy nieprzypadkowo: to właśnie 23 kwietnia na całym świecie obchodzony jest Dzień Książki i Praw Autorskich. Natomiast jako miejsca spotkań z literaturą zaproponowaliśmy skrzyżowania ważnych tras komunikacyjnych, węzły przesiadkowe i ulice Krakowa, miasta – które od 2013 r. nosi zaszczytne miano Miasta Literatury UNESCO.

Do projektu wybrano 6 krakowskich przystanków komunikacji miejskiej (TAURON Arena Kraków Wieczysta, Centrum Kongresowe ICE przy Centrum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha, Osiedle Jagiellońskie w stronę Ronda Hipokratesa, Rondo Matecznego, Filharmonia Krakowska i Pl. Inwalidów), zlokalizowanych przy największych węzłach przesiadkowych. Na pół roku zamieniono je w wyjątkową galerię, prezentującą motywy literackie, charakterystyczne dla wielkich twórców: Stanisława Wyspiańskiego, Josepha Conrada, Stanisława Lema i poetów spod znaku Awangardy Krakowskiej. Mieszkańcy Krakowa zauważą je bez trudu. Każda z wiat jest małym dziełem sztuki zaprojektowanym przez znanego artystę grafika – podkreśla Robert Piaskowski, zastępca dyrektora ds. programowych Krakowskiego Biura Festiwalowego, operatora Krakowa Miasto Literatury UNESCO, w ramach którego realizowany jest priorytet: Literatura i przestrzeń publiczna. – Do projektu zaprosiliśmy m.in.: Przemka Dębowskiego – cenionego autora okładek książkowych, m.in. serii okładek do nowego wydania dzieł Stanisława Lema, Tomasza Budzynia – autora plakatów i kreacji wydarzeń oraz Mateusza Kołka, który ma na swoim koncie współpracę z największymi polskimi tytułami prasowymi, a także jest autorem murali.

Forma Przystanku Awangardy Krakowskiej, zaprojektowanego przez Tomasza Budzynia, nawiązuje do pierwszych awangardowych fascynacji nowoczesnym miastem, szybkością i mechaniką. Oprawa graficzna Przystanku Josepha Conrada jest dziełem znanego krakowskiego grafika – Mateusza Kołka. Jego projekt nawiązuje do oryginalnej wyobraźni autora Jądra ciemności. Na tym przystanku uczestnicy będą nie tylko podziwiać niezwykły projekt grafika, ale także reportaże z archiwalnych edycji Festiwalu Conrada. Z kolei Przystanek Stanisława Lema, zaprojektowany przez Przemka Dębowskiego, to bogactwo fantastycznych światów autora i trafność futurystycznej wizji, urzeczywistniającej się dziś na naszych oczach.

Dwa przystanki – na  Pl. Inwalidów oraz koło Filharmonii Krakowskiej – inspirowane są twórczością Stanisława Wyspiańskiego. Dużą wystawę prac tego artysty otworzy w listopadzie Muzeum Narodowe w Krakowie, partner akcji. Na ekspozycji będzie można oglądać nie tylko kolekcję malarstwa portretowego i pejzażowego krakowskiego geniusza, ale również projekty witraży do okien katedry wawelskiej, kościoła Franciszkanów i Domu Towarzystwa Lekarskiego, rysunki ołówkiem, tuszem i węglem, projekty scenograficzne oraz typograficzne, a także archiwalne fotografie. Inspirowane twórczością Stanisława Wyspiańskiego przystanki to prace krakowskiego studia projektowego ARTFM. Ten pod Filharmonią inspirowany jest witrażami, które można zobaczyć w pobliskim kościele franciszkanów. Przystanek przy  Pl. Inwalidów zaprasza do wejścia w widziane oczyma Wyspiańskiego baśniowe Planty o świcie. Cieszę się niezmiernie, że Wyspiański, o którym Kraków trochę ostatnio zapomniał, wraca do swojego miasta. Temu służy wystawa, którą otworzymy w listopadzie w Muzeum Narodowym w Krakowie, ale również takie akcje, jak Przystanki Literackie czy powstanie Szlaku Stanisława Wyspiańskiego – mówi Łukasz Gaweł, zastępca dyrektora MNK ds. strategii.

Chcemy przypomnieć mieszkańcom Krakowa, że literatura może i powinna być ozdobą naszego miasta i jest jego ważną częścią. Dzięki takim projektom, jak ten, literatura wychodzi z bibliotek i księgarni i ma szansę zyskać nowych odbiorców – podkreśla Robert Piaskowski. Dlatego szczególną wagę przyłożono do strony multimedialnej projektu i możliwości interakcji. Na każdym z przystanków dostępny jest kod QR obsługiwany przez aplikację partnera akcji – Woblink. Dzięki modułowi Czytaj PL (dostępnemu w aplikacji Woblink), największej akcji promującej czytelnictwo na świecie, po zeskanowaniu kodu można za darmo pobrać ebooki ze specjalnej kolekcji z dziełami autorów oraz najważniejszymi opracowaniami ich twórczości. Czekając na autobus lub tramwaj, każdy może za darmo posłuchać audiobooka z Bajkami robotów Stanisława Lema, przeczytać nowe tłumaczenie Jądra ciemności Josepha Conrada, opracowanie Polskie dziedzictwo Conrada Rafała Kopkowskiego czy książkę Podróże z Conradem. Szkice Agnieszki Adamowicz-Pośpiech.

Dodatkowo Krakowskie Biuro Festiwalowe udostępniło portalowi CzytajPL.pl zasoby serwisu przygotowanego na potrzeby realizowanej od 2015 roku akcji Kody Miasta: zdjęcia, biogramy i materiały audio, zarówno w polskiej jak i angielskiej wersji językowej. Swoje wiersze czytają Jalu Kurek (Kraków 422) i Julian Przyboś (Znak), posłuchać można także utworu Kwiat ulicy Tadeusza Peipera w interpretacji Grzegorza Turnaua oraz czytanego przez Piotra Czarnotę Poematu dla dorosłych Adama Ważyka.

Firma AMS zapewniła przystankom jakość techniczną.

W AMS mówimy, że to co robimy, to nie tylko biznes. Chcemy, żeby na co dzień nasze nośniki służyły nie tylko komercyjnym kampaniom, ale pomagały także w promocji ważnych wydarzeń kulturalnych. Dlatego cieszymy się, że możemy współorganizować tak znakomity projekt ­– mówi Grażyna Gołębiowska, dyrektorka działu komunikacji AMS. – Na czas trwania akcji wyłączyliśmy ze sprzedaży sześć wiat przystankowych, zmieniając je w multimedialne tematyczne przystanki. Na początku przygotowaliśmy folie, którymi okleiliśmy szyby i wiaty w całości, a dzięki drukowi soczewkowemu uzyskaliśmy specjalne efekty – głębi i animacji na statycznym layoucie. W kolejnych etapach dodamy m.in. urządzenia mp3, za pomocą których będzie można poznać literackiego twórcę oraz działania z obszaru aromamarketingu – dodaje Gołębiowska.

Organizatorzy: Miasto Kraków, Krakowskie Biuro Festiwalowe, Muzeum Narodowe w Krakowie i AMS.

Partner strategiczny: Woblink/CzytajPL.

Partnerzy akcji: Wydawnictwo Literackie, Wydawnictwo ZNAK, Biblioteka Internetowa Wolne Lektury, Wydawnictwo Universitas, lem.pl/

Projekt wspiera Zarząd Infrastruktury Komunalnej i Transportu w Krakowie.

„