NIK o transportowych przygotowaniach do EURO 2012

Kontrolerzy NIK wykryli nieprawidłowości, które mogą utrudnić przygotowania do organizacji EURO 2012. Izba przedstawiła również stan przygotowań w zakresie inwestycji w infrastrukturę kolejową, lotnicza i transportu publicznego w aglomeracjach. Kontrola, przeprowadzona od września 2008 r. do stycznia 2009 r. m.in. na prośbę premiera, objęła lata 2007-2008. Inspektorzy Izby za najpoważniejszą nieprawidłowość uznali brak całościowego, rządowego programu przygotowań do EURO. Kolejny zarzut to brak bieżącej weryfikacji przez Ministra Infrastruktury programów rozwoju infrastruktury: lotniczej, drogowej i kolejowej, związanej z przygotowaniami do organizacji EURO 2012. Ponadto nie zapewnił on skutecznego nadzoru nad podległymi jednostkami w zakresie realizacji tych programów. W ocenie NIK istnieje ryzyko, że z około trzech tys. km planowanych na EURO 2012 dróg ekspresowych i autostrad, realizowanych przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad oraz oddziały GDDKiA, wykonanie około jednej trzeciej może okazać się nierealne. W PKP Polskie Linie Kolejowe SA stwierdzono opóźnienia w realizacji pięciu z 17 inwestycji dotyczących modernizacji linii kolejowych związanych z przygotowaniami do organizacji EURO 2012 (m.in. linia Warszawa-Gdynia, Wrocław–Poznań oraz Rzeszów-granica z Ukrainą). Opóźnienia wynoszą od jednego do 24 miesięcy i zostały spowodowane długotrwałymi procedurami związanymi z uzgodnieniami z zakresu ochrony środowiska oraz z udzieleniem zamówień publicznych. Stwierdzono przypadki znacznego wzrostu kosztów budowy lub modernizacji linii kolejowych, wynoszące w skontrolowanym okresie od 225 do ponad 1000% w stosunku do pierwotnych zamierzeń (m.in. połączenia Międzynarodowego Portu Lotniczego Karków Balice z Krakowem oraz Międzynarodowego Portu Lotniczego Katowice w Pyrzowicach z miastami aglomeracji śląskiej).

NIK pozytywnie ocenia zaangażowanie i pierwsze efekty pracy władz samorządowych we wszystkich miastach, które będą gospodarzami mistrzostw. To właśnie postawa samorządów wpłynęła na generalnie pozytywną ocenę jaką NIK wystawiła przygotowaniom do EURO 2012. Jednak jest kilka „kolców”…. W Poznaniu NIK badała m.in. stan przygotowania inwestycji Portu Lotniczego Ławica. NIK obawia się że budowa równoległej drogi kołowania, rozbudowa terminala, rozbudowa płyt postojowych samolotów może nie zostać zrealizowana w pełni przed rozpoczęciem turnieju UEFA. Zastrzeżenia NIK wzbudził stan zaawansowania prowadzonych inwestycji komunikacyjnych we Wrocławiu. Jak wykazała kontrola, opóźnienia w stosunku do terminów ustalonych w tzw. Master Planie, czyli harmonogramie przedsięwzięć infrastrukturalnych związanych z organizacją EURO 2012, wynoszące od 1 do 7 miesięcy, dotyczyły aż 6 z 14 prowadzonych inwestycji. Oprócz stwierdzenia nieprawidłowości w niedopracowaniu koncepcji organizacji ruchu w miastach podczas trwania mistrzostw inspektorzy Izby prognozują, że cztery ważne zadania aglomeracyjne mogą nie zostać zrealizowane przed rozpoczęciem EURO 2012 ( rozbudowa ul. Bunscha i budowa ul. Humboldta w Krakowie, budowa II linii metra w Warszawie, budowa ul. Tysiąclecia w Warszawie i budowa połączenia kolejowego Międzynarodowego Portu Lotniczego Katowice w Pyrzowicach z miastami aglomeracji śląskiej).

W zaleceniach pokontrolnych inspektorzy Izby wskazują na potrzebę wzmocnienia nadzoru i koordynacji w realizacji zadań, ze strony Rady Ministrów oraz Ministra Sportu i Turystyki. W ocenie NIK konieczne jest również jednoznaczne wskazanie Ministra Sportu i Turystyki jako organu odpowiedzialnego nie tylko za koordynację, ale także za nadzór nad przedsięwzięciami związanymi z organizacją EURO 2012. NIK wskazuje, że niezbędnym dokumentem, który stanowiłby podstawę do nadzoru i koordynacji przygotowań do EURO 2012, powinien być całościowy plan rządowy zawierający informacje o szacowanych kosztach poszczególnych przedsięwzięć oraz o źródłach finansowania przygotowań do EURO 2012.

Infrastruktury lotnicza na EURO 2012

Przyjrzyjmy się teraz jak NIK oceniła przygotowania lotnisk do EURO 2012. W raporcie Izby czytamy m.in. :

1.Prognozy ruchu lotniczego na 2012 r. uaktualniane są ze względu na nowe pojemności stadionów w miastach rozgrywek piłkarskich oraz nowy raport UEFA, opublikowany w czerwcu 2008 r., w którym zmieniono założenia dotyczące przemieszczania się kibiców podczas trwania EURO 201229. Ze sprawozdania końcowego (wrzesień 2008 r.) UEFA z inspekcji infrastruktury EURO 2012 wynika, że Polska przedstawiła szczegółowe plany generalne dla każdego z lotnisk, wraz z programami rozbudowy. Wszystkie lotniska będą się ubiegać o środki UE. W przypadku gdy środki nie zostały jeszcze zatwierdzone, programy zawierają informacje na temat przewidywanego terminu dostępności tych środków.

2. Wszystkim lotniskom zostały przypisane przez UEFA kategorie w oparciu o prace, które należy wykonać, by lotniska spełniły wymogi rozgrywek. Lotnisko Warszawa –Okęcie zaliczono do I kategorii tj. lotnisk, w których wymagane są niewielkie prace. Pozostałe 5 lotnisk w miastach-gospodarzach EURO 2012, należą – zdaniem UEFA – do 3 kategorii,

ponieważ wymagają znacznych prac, by sprostać wymogom stawianym w związku z rozgrywkami w 2012 r. Wszystkie lotniska dysponują jednak budynkami terminali średnich rozmiarów i obecnie świadczą szereg międzynarodowych usług.

3. Co do zamierzeń inwestycyjne w zakresie transportu lotniczego to na obecnym etapie jedynie zagrożenia do terminowości wykonania zaplanowanych zadań stwierdzono w Poznaniu. Jednak ze względu na początkową fazę przygotowania większości zadań inwestycyjnych w Gdańsku, Katowicach i Wrocławiu istnieje ryzyko ich nieterminowego zakończenia. Stan przygotowania inwestycji Portu Lotniczego Ławica w Poznaniu do realizacji (w szczególności budowy równoległej drogi kołowania, rozbudowy terminala, rozbudowy płyt postojowych samolotów) budzi zdaniem NIK obawę co do możliwości wykonania przedmiotowych zobowiązań w pełni i przed rozpoczęciem turnieju UEFA. W toku kontroli stwierdzono bowiem wiele problemów z jakimi Spółka borykała się dotychczas. Problemy te dotyczą głównie niedysponowania gruntem na cele budowlane przedmiotowych inwestycji – ze względu na toczący się spór o prawo własności terenu, na którym planowane są te inwestycje. W wyjaśnieniu złożonym w toku kontroli NIK Prezes Spółki podał, że z tego względu „stopień ryzyka realizacji tej inwestycji jest bardzo wysoki’. Poinformował, że: „istotnym jest

również określenie źródeł finansowania Wieloletniego Planu Inwestycyjnego

Infrastruktura kolejowa na EURO 2012

 

Czas na ocenę kolei przez NIK pod kątem przygotowania do EURO 2012. Przypomnijmy, że w zeszłym roku NIK negatywnie oceniła zarządców infrastruktury dworcowej oraz kolejowych przewoźników pasażerskich w zakresie przygotowania kolejowych obiektów dworcowych do obsługi pasażerów (nr kontroli P/07/070). W aktualnym raporcie Izby czytamy m.in.:

1. Podstawowe zadania kolejowego programu przygotowań do organizacji EURO 2012 to: modernizacja około 900 km linii  kolejowych,  budowa  i  przebudowa  dworców bezpośrednio związanych z EURO 2012 oraz modernizacja dworców usytuowanych przy modernizowanych liniach kolejowych. Działania inwestycyjne na liniach kolejowych PKP PLK S.A., wpisujące się w proces przygotowań do organizacji EURO 2012, stanowią zadania dotyczące modernizacji głównych ciągów komunikacyjnych pomiędzy miastami-gospodarzami rozgrywek oraz z kolejowymi przejściami granicznymi, planowane do realizacji do maja 2012 r.

2. Celem realizacji zaprogramowanych zadań modernizacyjnych na sieci linii kolejowych jest uzyskanie poprawy jakości  usług  oferowanych  transportem  kolejowym,  m.in. w zakresie skrócenia czasu przejazdu pociągów pasażerskich w połączeniach kolejowych pomiędzy miastami-gospodarzami rozgrywek (modernizowane linie dostosowywane są do wyższych prędkości, w większości tych zadań do prędkości 160 km/h dla pociągów pasażerskich), zwiększenia przepustowości linii i bezpieczeństwa przewozów. Wykaz zadań obejmuje również przedsięwzięcia w zakresie połączeń kolejowych z lotniskami, wpływające na poprawę jakości obsługi transportowej osób korzystających z transportu lotniczego, tj. gałęzi transportu o zakładanym istotnym znaczeniu w przewozach kibiców. Między innymi zaplanowano utworzenie połączenia kolejowego z lotniskiem Warszawa Okęcie oraz zmodernizowane zostanie połączenie kolejowe z lotniskiem Kraków Balice.

3. W związku z realizacją zadań związanych z organizacją EURO 2012 w Biurze Realizacji Inwestycji w Centrali Spółki utworzona została nowa komórka – Zespół ds. EURO 2012, z zadaniami w zakresie koordynacji działań informacyjnych związanych z procesem inwestycyjnym  dotyczącym przygotowania EURO 2012.  Na 5  spośród 17 części i etapów inwestycji zgłoszonych do Master planu Spółki PL.2012 wystąpiły –wg stanu na dzień 30 września 2008 r. opóźnienia w stosunku do terminów określonych w harmonogramach. Są to następujące zadania:

– Linia E 65 Warszawa – Gdynia: LCS Nasielsk, LCS Działdowo, LCS Tczew, stacja Gdynia Główna.

– Modernizacja linii E 20 (003) Warszawa – Kunowice, linii E59 (271) Wrocław – Poznań i Poznań –Szczecin (351) oraz linii nr 272 Kluczbork – Poznań w obrębie stacji Poznań Główny wraz z modernizacją infrastruktury dla obsługi ruchu pasażerskiego.

– Modernizacja linii kolejowej E 59 na odcinku Wrocław – Poznań, odcinek Wrocław – gr. woj. dolnośląskiego.

– Modernizacja linii kolejowej E 30, etap II. Odcinek Rzeszów – granica państwa.

– Budowa połączenia kolejowego MPL’Kraków-Balice’ z Krakowem,  odcinek Kraków Główny –

Mydlniki – Balice.

Do potencjalnych zagrożeń w realizacji ww. projektów zaliczyć należy: wzrost kosztów modernizacji w stosunku do szacunku kosztów wykonanych na etapie składania wniosków (linia E 65, E 30 i MPL Kraków-Balice z Krakowem), długotrwałe procedury związane z udzieleniem zamówień publicznych (E 59 i E 30). Nie rozpoczęto jeszcze robót na jednym z ważniejszych dla EURO 2012 zadań jednostkowych na Warszawskim Węźle Kolejowym – tj. na zadaniu dotyczącym Linii Średnicowej. Zadanie to dotyczy „Modernizacji linii średnicowej w układzie dalekobieżnym (linia nr 1 i 2) i układzie podmiejskim (linia nr 447 i 448) na odcinku Warszawa Wschodnia – Warszawa Zachodnia łącznie ze stacjami oraz przystankami i tunelem średnicowym w układzie dalekobieżnym ’. Dla zadania tego zgłoszony do Master Planu planowany termin zakończenia określony został na marzec 2012 r. Wg przedstawionych danych, na zadaniu tym – wg stanu z badanego okresu – nie występowały opóźnienia w stosunku do terminów określonych w harmonogramie dla jego realizacji. Wg szczegółowych  danych dot.  tego zadania  m.in.: planowany koszt wykonania  dokumentacji

projektowej – 8,9 mln euro;planowany koszt wykonania robót budowlanych – około 1000,5 mln zł;Nie poniesiono żadnych kosztów wg stanu na koniec września 2008 r;brak było źródła finansowania na wykonanie robót budowlanych.

Transport publiczny w miastach-gospodarzach EURO 2012

Modernizacja infrastruktury komunikacyjnej w miastach-gospodarzach EURO 2012 dotycząca przygotowań do EURO 2012 ma kluczowe znaczenie przede wszystkim w perspektywie organizacji dojazdu widzów na stadiony w trakcie EURO 2012, a także przemieszczeń po zakończeniu meczy. Głównie dotyczy to połączeń z lotniskami, dworcami kolejowymi, dróg wyjazdowych z miast oraz parkingów w niewielkich odległościach od stadionów. W rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 12 października 2007 r. w sprawie wykazu przedsięwzięć EURO 2012 określono 46 zadań dotyczących budowy lub modernizacji infrastruktury komunikacyjnej w miastach, z tego: dwa zadania,  wymienione  w  poz.   8  i  29,  zakończono  do  końca  2008  r. (wielopoziomowy parking przy Stadionie Śląskim oraz Krakowski Szybki Tramwaj),

odnośnie pięciu zadań inwestorzy poinformowali o braku możliwości ich zakończenia przez EURO 2012 (m.in. budowa II

linii  metra w Warszawie  oraz  połączenie Międzynarodowego Portu Lotniczego Katowice Pyrzowice z miastami aglomeracji śląskiej). Z ustaleń kontroli m.in. wynika, że:

– W Warszawie poważnym problemem jest nierozwiązana sprawa kupców (jeden z priorytetów koniecznych do wykonania na EURO 2012 – przeniesienie targowiska na ul. Marywilską) prowadzących działalność handlową na błoniach   wokół budowanego Stadionu Narodowego. Inwestycje infrastrukturalne konieczne do wykonania na EURO 2012 na terenach przylegających do budowanego Stadionu – w obszarze zarządzania NCS – na których prowadzona jest przez kupców działalność handlowa to: budowa parkingów w bliskim sąsiedztwie stadionu zgodnie z wytycznymi UEFA, przebudowa ul. Zielenieckiej oraz budowa terminala tramwajowego, przebudowa Dworca PKP Warszawa Stadion oraz połączenie ze Stacją Metra, zagospodarowanie terenów NCS –obiektów zrealizowanych do 2012.

– Negatywnie należy ocenić stan zaawansowania prowadzonych inwestycji komunikacyjnych we Wrocławiu. Jak wykazała kontrola, opóźnienia w stosunku do terminów ustalonych w tzw. Master Planie, tj. harmonogramie przedsięwzięć infrastrukturalnych związanych z organizacją EURO 2012 Spółki PL. 2012, wynoszące od 1 do 7 miesięcy, dotyczyły aż 6 z 14 prowadzonych inwestycji. Opóźnienia dotyczyły sporządzenia koncepcji programowo-przestrzennej i projektu budowlanego na przebudowę ul. Kosmonautów, sporządzenia projektu budowlanego (budowa połączenia obwodnicy śródmiejskiej z portem lotniczym – I etap), wydania decyzji lokalizacyjnej i sporządzenia projektu budowlanego (budowa połączenia obwodnicy śródmiejskiej z portem lotniczym – etap III), wydania decyzji środowiskowej (przebudowa ul. Królewieckiej i zagospodarowania terenu po północnej stronie stadionu), wydania decyzji środowiskowej i sporządzenia studium wykonalności projektu (budowa ul. Drzymały z łącznikami i infrastrukturą wokół stadionu oraz przebudowa ul. Lotniczej – II etap). Przyczynami opóźnień były przedłużające się procedury związane z prowadzonymi inwestycjami, stwierdzone błędy projektowe i konieczność uzupełnienia sporządzonych dokumentów. Stadion we Wrocławiu znajduje się w otoczeniu bardzo skomplikowanej sieci połączeń komunikacyjnych, która jest w fazie projektowania. Budowa autostradowej obwodnicy Wrocławia, rozbudowa portu lotniczego, budowa połączeń tzw. szybkiego tramwaju plus, budowa zintegrowanego przystanku kolejowego PKP oraz wiele innych zadań drogowych w tej części miasta – to potencjalne ryzyka tej inwestycji. Ilość osób uczestnicząca w tak dużej imprezie, jak Euro 2012, wymaga bardzo dobrego skomunikowania, a co za tym idzie bezpieczeństwa.

– W przypadku Aglomeracji Śląskiej odnośnie zakresu stwierdzono, że zakres rzeczowy, finansowy oraz terminy realizacji inwestycji komunikacyjnych w regionie służących sprawnemu dowozowi przewidywanej liczby kibiców w okolice stadionu nie były ustalone z udziałem przedstawicieli samorządu Województwa Śląskiego. Zdaniem Zarządu, w przypadku niezrealizowania tych przedsięwzięć, istnieje możliwość zastosowania alternatywnych tymczasowych rozwiązań, które przejmą funkcje przypisane inwestycjom komunikacyjnym, a planowane przedsięwzięcia komunikacyjne takie jak budowa dworca kolejowego w Katowicach, rozbudowa Międzynarodowego Portu Lotniczego „Katowice – Pyrzowice’, rozbudowa infrastruktury tramwajowej, budowa połączenia kolejowego tego portu z miastami aglomeracji śląskiej I zmiana przebiegu drogi krajowej nr 79 zapewniłyby jedynie wysoką jakość obsługi.

Wnioski NIK dla PKP

Kontrolerzy NIK-u wysłali kilkadziesiąt wniosków pokontrolnych w tym także do instytucji zajmujących się transportem. I tak do zarządu Spółki Polskie Koleje Państwowe, Polskie Linie Kolejowe NOK wnioskował o:

1) ponowne przeanalizowanie możliwości realizacyjnych zadania: Budowa połączenia kolejowego MPL „Katowice’ w Pyrzowicach z miastami Aglomeracji Górnośląskiej. W przypadku braku realnych możliwości zakończenia ww. zadania przed rozpoczęciem finałowego turnieju Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej UEFA EURO 2012, celowym

byłoby wystąpienie do właściwego organu administracji rządowej z wnioskiem o zaktualizowanie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 12 października 2007 r. w sprawie wykazu przedsięwzięć EURO 2012 turnieju finałowego Mistrzostw w ww. zakresie;

2) objęcie szczególnym monitoringiem pięciu zadań zgłoszonych do Master Planu, na których wystąpiły opóźnienia w stosunku do terminów ujętych w harmonogramach.

Prezes zarządu Spółki Polskie Koleje Państwowe, Polskie Linie Kolejowe w odpowiedzi poinformował NIK, że:

– skierowano wystąpienie do Spółki PL.2012 o usunięcie z wykazu przedsięwzięć EURO 2012 poz. 91, pn. Budowa połączenia kolejowego Międzynarodowego Portu Lotniczego Katowice Pyrzowice z miastami aglomeracji śląskiej,

– zobowiązano dyrektorów, w związku z opóźnieniami w realizacji niektórych inwestycji, do comiesięcznego raportowania o sytuacji do czasu wyeliminowania opóźnień.

Wnioski NIK dla PPPL

Do dyrektora naczelnego Przedsiębiorstwa Państwowego „Porty Lotnicze’ w Warszawie oraz do prezesów zarządów skontrolowanych portów lotniczych NIK wnioskował m.in. o:

– zaktualizowanie programu inwestycyjnego na lata 2009-2012, obejmującego m.in. zadania w zakresie przygotowania do organizacji EURO 2012,

– pisemne określenie zadań należących do komórek organizacyjnych w ramach realizacji zobowiązań w zakresie przygotowania do organizacji EURO 2012, sporządzanie kompletnych rocznych sprawozdań finansowych z działalności, ze wskazaniem przy tym czynników ryzyka oraz opisem zagrożeń.

Dyrektor Naczelny Przedsiębiorstwa Państwowego „Porty Lotnicze’ w Warszawie oraz prezesi zarządów skontrolowanych portów lotniczych w odpowiedzi poinformowali NIK, że zobowiązano zespoły zadaniowe do zapoznania się z treścią umów lotniskowych.