Komunikacyjny ranking miast: Kijów

Kijów to jedno z największych miast Europy. Z liczbą mieszkańców 2,9 mln zajmuje VII miejsce w Europie. Mimo wojny na wschodzie kraju, Kijów to bardzo bezpieczny i ciekawy cel podróży. Bezpośrednio do Kijowa można od kilku miesięcy dojechać nowoczesnym, szybkim i tanim pociągiem Intersiti+ z Przemyśla.

Czym i dokąd?

Kręgosłup komunikacyjny wielkiej metropolii to metro. Stacja metra Zołoti worota, uznana przez Guardiana za 1 z 12 najpiękniejszych na świecie, ma nawiązywać wystrojem do pierwszych świątyń Rusi. „Zołoti worota” to oczywiście Złota Brama, o którą według legendy Bolesław Chrobry miał wyszczerbić swój miecz, zwany Szczerbcem. Pierwszy odcinek metra otwarto w 1960 r. i składał się on zaledwie z 5 stacji. 20 lat później było ich już 21, po 40 latach 41, a obecnie, 57 lat po otwarciu, funkcjonują 52 stacje. Można więc powiedzieć, że tempo budowy metra to średnio jedna stacja na rok, przy czym od 2013 r. nie otwierano żadnych stacji, nie trwają też żadne prace budowlane. Jako ostatnią otwarto stację Teremky. Dla porównania w innych miastach ten wskaźnik przedstawia się następująco: w Warszawie 1,3 stacji/r., w Moskwie 2,5, w Budapeszcie 0,4 i w Nowym Jorku 4,2.

Układ linii to przecinające się wzajemnie trzy linie tworzące przesiadkowy trójkąt w centrum miasta. Pierwsza linia na schemacie ma kolor czerwony, druga niebieski, a trzecia zielony. Ten trójkąt to 3 sąsiadujące ze sobą węzły przesiadkowe pozwalające dokonać przesiadki z każdej na każdą linię. Jednocześnie rozdzielenie przesiadek z danej linii do dwóch węzłów pozwala rozładować tłok na przejściach między stacjami. Taki układ linii zastosowano także w Charkowie i Pradze, a po otwarciu trzecich linii metra będzie tak również w Mińsku i Sofii. Takiego modelu nie będzie niestety się dało powtórzyć w Warszawie, ponieważ zdecydowano, by drugą linią połączyć dzielnicę zachodnią (Wola) i północno-wschodnią (Praga Północ).

Od lat w Kijowie mówi się o potrzebie budowy IV linii metra. Ma ona dotrzeć do największej dzielnicy mieszkaniowej pozbawionej tego środka transportu, czyli na Trojeszczynę. Warto wspomnieć, że właśnie przez ten niedostatek, Trojeszczyna dorobiła się wielu mitów o jej niebezpiecznym charakterze, ale ma to tyle wspólnego z prawdą co w przypadku Nowej Huty. Utrudnieniem w budowie jest duża odległość osiedla od innych linii metra i konieczność pokonania szerokich rozlewisk Dniepru. Rozpoczęła się budowa nowego mostu, gdzie przewidziane jest miejsce dla metra, jednak prace wstrzymano przez brak funduszy. Nie będzie to pierwszy most metra w Kijowie, ponieważ pierwsza i trzecia linia pokonują już Dniepr, jadąc właśnie na powierzchni (pierwsza linia za mostem nie zjeżdża już pod ziemię). W maju udało się podpisać memorandum z chińskim konsorcjum, które ma zapewnić finansowanie budowy, więc jest szansa, że w kolejnym dziesięcioleciu nowa linia metra zmieni wreszcie oblicze Trojeszczyny.

Ciekawostką jest stacja Arsenalna. Jest to najgłębsza na świecie stacja metra, położona na 106 m, gdzie zjazd 2 ciągami schodów ruchomych trwa około 5 min. Do tego dochodzi paradoks, że sąsiednia stacja Dnipro położona jest na powierzchni, co również stanowi rekord różnicy głębokości między sąsiednimi stacjami. Taka sytuacja jest rezultatem 3 czynników: szerokie rozlewiska Dniepru łatwiej jest pokonać mostami, stacja Arsenalna położona jest pod wysokim wzgórzem, a w centrum miasta metro ze względów strategicznych budowano b. głęboko (60-70 m pod ziemią, w Warszawie najgłębsza stacja Nowy Świat-Uniwersytet ma 23 m głębokości). Dodatkowo głębokie zaleganie stacji pozwala prowadzić linie i budować stacje niezależnie od siatki ulic. Metro przejeżdżając mostem nad rzeką z momentem wjazdu we wzniesienie nie zaczyna jechać pod górę, ale zjeżdża w dół, by za wzniesieniem znaleźć się na dużej głębokości. Różnica wysokości nad poziomem morza między wejściami do stacji Dnipro i Arsenalna wynosi 75 m, więc w rzeczywistości na odcinku międzystacyjnym metro zjeżdża 30 m w dół.

Po Kijowie można podróżować również tramwajami, trolejbusami, autobusami i marszrutkami, jednak te ostatnie są już poza publicznym systemem komunikacji miejskiej. Miejski przewoźnik Kyjiwpastrans jest także operatorem kolejki linowo-terenowej, zwanej tu z języka francuskiego Funikułerem. Do tego dochodzi miśka ełektryczka (kolejka miejska) kursująca obwodową linią kolejową. Jej specyfiką jest kursowanie tylko w godzinach szczytu, które w Kijowie są określone na godziny 6-10 i 16:30-21. Świadczy to nie tylko o tym, że na Ukrainie często pracuje się dłużej (by więcej zarobić), ale ogólnie cykl dzienny jest tu przesunięty. Metro kursuje tu bowiem w godzinach 6-24, więc raczej nikt nie musi wstawać na godzinę 6 do pracy.

Tramwaj elektryczny w Kijowie uruchomiono w 1892 r., jako pierwszy w Cesarstwie Rosyjskim. Było to 9 lat przed Krakowem i aż 16 przed Warszawą. Również jako pierwszy, tym razem w ZSRR, był kijowski szybki tramwaj, czyli linia na Borszczahiwkę. W latach '90 zlikwidowano jednak linie tramwajowe w wielu rejonach miasta. Wystarczy wspomnieć, że obecnie sieć tramwajowa ma 110 km długości, a w 1975 r. było to aż 271 km. Doszło nawet do rozdzielenia sieci na 2 części, lewo- i prawobrzeżną. W zeszłym roku Kijów zaczął kupować tramwaje Pesy (szerokotorowy model Fokstrot), kierowane obecnie na trasę szybkiego tramwaju na Borszczahiwkę.

Dużo większe od tramwajów znaczenie mają trolejbusy, które można spotkać niemal we wszystkich zakątkach miasta. Funkcjonują 43 linie, z czego 36 kursuje z częstotliwością przynajmniej 3x/h, a wiele linii znacznie częściej. Najczęściej kursującą linią trolejbusową jest 27, której odjazdy w godzinach szczytu przewidziane są co ok. 4 min. Linia łączy N i W dzielnice miasta, kursując po pełniącym funkcję wewnątrzmiejskiej obwodnicy bardzo obciążonym ciągu al. Bandery, Telihy, Dowżenki, Hetmana. Jest to kolejny przykład sukcesu linii obwodowych. Choć tabor trolejbusowy nie należał do najgorszych, to w ostatnich latach przeszedł znaczącą odnowę. Dzięki wsparciu Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju udało się kupić dużą liczbę nowych trolejbusów Bohdan ukraińskiej produkcji. Takie same pojazdy jeżdżą w Lublinie (pod marką Ursus), a pochodzą z fabryki w Łucku, której właścicielem był wcześniej prezydent Petro Poroszenko.

W ostatnich latach zmodyfikowano wiele tras trolejbusowych, powstawały również nowe odcinki sieci, np. do pętli Minśkyj Masyw. Część zmian zostało wprowadzonych na podstawie rekomendacji Banku Światowego, co samo w sobie jest dość dużym ewenementem. Bank zalecił również uruchomienie komunikacji nocnej, której dotychczas praktycznie nie było. Miasto wprowadziło 3 nocne linie trolejbusowe: 91N (z dworca przez Darnycję na Trojeszczynę), 92N (z dworca przez Nywky na Wynohradar) i 93N (z centrum przez Swiatoszyn na Biłyczi).

W Kijowie przybywa również linii autobusowych. Uruchomiono kilka linii kursujących w relacjach dotąd nie zapewnianych przez ten środek transportu. Wynikało to ze specyfiki układu linii opierającego się o metro. Ważne często arterie drogowe posiadały słabą obsługę komunikacyjną, ponieważ potok pasażerski przemieszcza się metrem biegnącym często innym ciągiem ulic, lub całkowicie poza ich biegiem. Ogólnie sieć połączeń autobusowych ma małą gęstość, większością ciągów kursują po 1-2 linie, kursujące najczęściej co kilkanaście min. Jest to jakaś obsługa komunikacyjna, jednak znacząco odstaje od standardów oferowanych w Warszawie czy Krakowie. Znacznie gęstszą sieć tras, jak i gęstsze rozkłady jazdy mają marszrutki, których standard i zatłoczenie nieszczególnie zachęcają do podróży.

W tej dziedzinie Kijów kojarzy się przede wszystkim z niskimi cenami. Oczywiście przy uwzględnieniu tamtejszego statystycznego poziomu zamożności przestają być tak niskie. Przejazd metrem kosztuje 4 ₴ (56 gr wg kursu z 14.6) i jest najtańszy w Europie. Kodując na kartę wyższą liczbę przejazdów otrzymuje się zniżki. Max. zniżkę można otrzymać przy zakupie 50 przejazdów, a 1 przejazd kosztuje wtedy 3,5 ₴ (49 gr). Przejazd naziemnym środkiem transportu kosztuje jeszcze mniej, bo 3 ₴ (42 gr). Biorąc pod uwagę fakt, że prywatni przewoźnicy jeżdżą za dwukrotnie wyższą cenę (6 ₴ = 84 gr), można śmiało powiedzieć, że ceny biletów w transporcie publicznym są zaniżone. W przypadku Ukrainy ciężko jednak określić rzeczywisty poziom zamożności. Na potrzeby rankingu, wg oficjalnych danych, ten poziom wyliczono jako o 71% niższy niż w Polsce. Również przy takim założeniu, ceny biletów jednorazowych są niskie i w rankingu przyznane są za nie pkt. W rzeczywistości poziom życia na Ukrainie (tym bardziej w stolicy) jest wyższy, ponieważ standardem jest wypłacanie części (a nawet większości) pensji w kopertach, przez co pracodawcy obniżają poziom płaconych podatków. W ramach walki z tym procederem w tym roku zwiększono poziom pensji minimalnej z około 1500 do 3000 ₴ (z 225 do 450 zł).

Przechodząc do kwestii biletów miesięcznych spotykamy się z nieproporcjonalnie wysokimi cenami. Żeby zwrócił się bilet miesięczny na samo metro, który kosztuje 300 ₴ (42 zł), trzeba by dokonać aż 86 przejazdów, przy czym w Krakowie wystarczy pojechać komunikacją miejską 32x. Dodatkowo przesiadek w metrze dokonuje się bez dodatkowych opłat, ponieważ bramki znajdują się tylko przy wejściu na stację, a nie ma ich przy przejściach między stacjami przesiadkowymi. Przy ustalaniu cen biletów miesięcznych stosowano mało przyjazną filozofię, że każdy środek transportu należy traktować oddzielnie. Bilet na jeden z nich (autobus, trolejbus, tramwaj, funikułer) kosztuje 130 ₴ (18,2 zł), co do zwrotu kosztów wymaga 44 przejazdów w miesiącu. Jeżeli ktoś dokonuje podróży łączonej trolejbus-trolejbus, to wszystko jest w porządku, natomiast podróżując w systemie np. trolejbus-autobus, koszt biletu miesięcznego rośnie niemal 2x! Cena wynosi 250 ₴ (35 zł), co wymaga aż 84 przejazdów w miesiącu. Bilet łączony jednego środka transportu naziemnego z metrem kosztuje 400 ₴ (56 zł). Dla ograniczenia tego szaleństwa cenowego wprowadzono jednak bilety z ograniczoną liczbą przejazdów. Bilet miesięczny na metro z ograniczoną do 46 liczbą przejazdów kosztuje dwukrotnie taniej niż w wersji bez ograniczeń, bo jedyne 150 ₴ (21 zł), co daje 3,26 ₴ (46 gr) za przejazd. Jest jeszcze wersja z ograniczeniem do 62 przejazdów, gdzie koszt jednego przejazdu wychodzi najtaniej, bo 3,06 ₴ (43 gr). W powyższych wersjach występują również wszystkie inne bilety, są również bilety na 3 i 4 środki transportu. Ten o najszerszym zasięgu kosztuje 550 ₴ (77 zł), nie obejmuje jednak funikułeru i kolei aglomeracyjnej.

Rozwiązania warte uwagi

Nowoczesnym i wygodnym rozwiązaniem jest sposób płatności za wejście na stację metra. W zeszłym roku wprowadzono bowiem możliwość płacenia kartą zbliżeniową. Zazwyczaj jest dostosowana do tego tylko 1 bramka, za to na wszystkich stacjach. Już od kilku lat można było płacić za przejazd kartą wydawaną przez metro, taki sposób płatności akceptują wszystkie bramki. Płacenie kartą okazało się bardzo wygodne, jednak nie dawało możliwości udzielania zniżek. Technologie płatnicze stale się rozwijają, dlatego na to również znalazł się sposób. Wprowadzono rozwiązanie, polegające na zapisaniu na kartę płatniczą informacji o zakupie określonej liczby przejazdów na zapas. Służą do tego specjalne terminale wystawione przy kasach, gdzie samodzielnie można dokonać zakupu przejazdów.

Chcąc skorzystać z komunikacji miejskiej na Ukrainie warto znać serwis internetowy EasyWay. Jest to zbiór informacji o funkcjonowaniu linii w kilkudziesięciu największych miastach kraju, o tyle cenny, że większość miast nie ma swoich stron o komunikacji miejskiej w takim rozumieniu jak u nas. W kilku największych miastach wszystkie naziemne środki transportu są wyposażone w lokalizatory GPS, więc ich położenie można śledzić na mapie. Jest to o tyle paradoksalne, że często nie ma dostępnego rozkładu, ale można ustalić lokalizację pojazdu. Rozkładów jazdy nie ma też na przystankach, a podane są jedynie godziny pierwszych i ostatnich kursów oraz przeciętna częstotliwość o różnych porach. Fakt braku rozkładu jazdy nie jest oczywiście godny pochwały, ale mapa z położeniem pojazdów jak najbardziej. Rozpowszechnienie internetu wpłynęło na upublicznienie rozkładów jazdy, jednak Ukraińcy przyzwyczaili się do jeżdżenia bez rozkładu i nie zawsze są świadomi, że mogą go sprawdzić, na przykład na stronie miejskiego przewoźnika.

Podsumowanie:

Uzasadnienie ocen:

W Kijowie na 1 linię o wysokiej częstotliwości przypada 37 tys. mieszk. Lista linii: (metro) M1, M2, М3, (tramwaje) 3, 5, 8, 11, 12, 14, 15, 16, 18, 22, 23, 28, 29, 33, (trolejbusy) 1, 3, 5, 7, 8, 11, 12, 14, 16, 17, 18, 19, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 33, 37, 37A, 38, 40, 40К, 41, 42, 43, 45, 47, 50, 50К, (autobusy) 1Т, 17, 18, 20, 21, 23, 31, 33, 37, 45, 46, 46К, 48, 51, 53, 55, 62, 69, 72, 73, 81, 99, 101, 102, 114, 118. 1 pkt.

System taryfowy w Kijowie jest skonstruowany zupełnie inaczej niż w Polsce. Ze względu na fakt, że cena biletu miesięcznego na wszystkie środki transportu stanowi 170x ceny 1 przejazdu (w Krakowie jest to 30x), przyjęto założenie, że ekwiwalentem biletu miesięcznego będzie cena 50 przejazdów łączonych metro-naziemny środek transportu. Przejazd metrem przy zakupie na kartę 50 przejazdów z góry kosztuje 3,5 ₴ (49 gr, kurs z dnia 6.6), przejazd naziemnym środkiem transportu wynosi 3 ₴ (42 gr). 50 przejazdów łączonych daje kwotę 325 ₴, czyli 45,5 zł. Przy uwzględnieniu 71% niższej zamożności (porównanie PKB (PSN) na osobę) najwyższy próg w rankingu jest obniżony do 31,90 zł. 1 pkt.

Przejazd metrem przy zakupie na kartę 50 przejazdów z góry kosztuje 3,5 ₴ (49 gr), przejazd naziemnym środkiem transportu wynosi 3 ₴ (42 gr). Przy uwzględnieniu niższej zamożności próg obniżony do 58 gr. 1 pkt.

Przejazd metrem przy zakupie na kartę 50 przejazdów z góry kosztuje 3,5 ₴ (49 gr), przejazd naziemnym środkiem transportu wynosi 3 ₴ (42 gr). Przy uwzględnieniu niższej zamożności próg obniżony do 58 gr. 1 pkt.

Przejazd łączony metrem i naziemnym środkiem transportu kosztuje 6,5 ₴ (91 gr). Przy niższej zamożności próg obniżony do 1,45 zł. 1 pkt.

Ze względu na brak biletów czasowych za ekwiwalent biletu 24h uznane będzie 10 przejazdów łączonych metrem i naziemnym środkiem transportu, których koszt wyniesie 9,1 zł. Przy uwzględnieniu niższej zamożności próg obniżony do 4,35 zł. 0 pkt.

Za ekwiwalent biletu na jedną linię zostanie uznany koszt 50 przejazdów jedną linią najdroższego środka transportu, czyli metra. Zakup na kartę 50 przejazdów jednocześnie kosztuje 175 ₴ (24,5 zł). Przy uwzględnieniu niższej zamożności próg obniżony do 17,4 zł. 0 pkt.

O ile na stacjach metra jest możliwość zapłaty kartą płatniczą za wejście na stację, to w naziemnych środkach transportu nie ma takiej możliwości. 0 pkt.

W naziemnych środkach transportu bilety kupuje się od konduktorów albo prowadzących, zawsze po cenach regularnych. 1 pkt.

Za bilety jednorazowe specjalną kartą można płacić tylko w metrze, w naziemnych środkach transportu nie ma takiej możliwości. 0 pkt.

Jak powstaje ranking?

Poniżej prezentujemy zasady przyznawania pkt w każdej z 10 kategorii.

Liczba mieszkańców przypadająca na jedną linię kursującą z częstotliwością przynajmniej 3x/h w godzinach szczytu jak i poza szczytem:

0 pkt – brak takich linii – przykład: Jastrzębie-Zdrój;

1 pkt – od 25 tys. – przykłady: Częstochowa, Sosnowiec, Kielce;

2 pkt – od 21 do 25 tys. – przykłady: Ryga, Gdańsk;

3 pkt – od 16 do 20 tys. – przykłady: Kraków, Wrocław, Lublin;

4 pkt – od 11 do 15 tys. – przykłady: Warszawa, Praga, Łódź;

5 pkt – do 10 tys. – przykłady: Brno, Ostrawa, Uście nad Łabą.

Cena biletu na 28 dni pozwalającego podróżować po całym obszarze miasta (niekoniecznie wszystkimi liniami) dowolnej osobie (niekoniecznie mieszkańcowi) drugi raz kupującej bilet (ewentualnie wyrabiając specjalną kartę):

0 pkt – brak biletów wieloprzejazdowych;

1 pkt – od 110 zł – np. Warszawa;

2 pkt – 95-109,99 zł;

3 pkt – 80-94,99 zł – np. Kraków;

4 pkt – 65-79,99 zł;

5 pkt – do 64,99 zł – np. Jaworzno.

Dodatkowe pkt (po 1 punkcie) będą przyznawane za:

Możliwość przejechania 2 przystanków w jednym mieście (do 10 min.) za cenę do 2 zł (ewentualnie wyrabiając specjalną kartę).

Możliwość przejechania 5 przystanków w jednym mieście (do 20 min.) za cenę do 3 zł (ewentualnie wyrabiając specjalną kartę).

Możliwość przejechania 10 przystanków z przesiadką po 5 przyst. (20 min. jazdy, 10 min. przesiadki, 20 min. jazdy) za cenę do 5 zł (ewentualnie wyrabiając specjalną kartę).

Możliwość nieograniczonego korzystania z komunikacji miejskiej w obrębie miasta przez 24 godziny w cenie do 15 zł (bez wyrabiania specjalnej karty).

Możliwość korzystania przez 28 dni z jednej linii (na odcinku 5 przystanków) za cenę do 60 zł.

Możliwość zapłacenia za przejazd (kupienia biletu) kartą płatniczą w pojeździe.

Możliwość zapłacenia za przejazd (kupienia biletu) w pojeździe w cenie regularnej jednego przejazdu w jednym mieście do 40 min. (jak w pktach sprzedaży biletów/automatach stacjonarnych) za cenę do 4 zł nie posiadając specjalnej karty.

Możliwość bezgotówkowego płacenia (kartą miejską lub płatniczą) za przejazd bez konieczności zachowania papierowego biletu (potwierdzenia zakupu).

„