Dobre praktyki IGKM (1): Elbląg

Podczas wrześniowej konferencji IGKM pt. „Komunikacja miejska –czyste powietrze dla wszystkich!”jako jedną z dobrych praktyk z zakresu promowania transportu zbiorowego zaprezentowano restrukturyzację sieci tramwajowej Elbląga. Oto przedstawiony w materiałach konferencyjnych opis tego projektu:

„Nie tak dawno jedna z ogólnopolskich gazet opublikowała artykuł pt. „Zielone tramwaje usprawniły ruch’. Opisano tam głęboką restrukturyzację sieci tramwajowej Elbląga, stawiając ją za wzór projektów tego typu. Elbląski Zintegrowany Program Transportu Publicznego to faktycznie dobry przykład korzystania z unijnych środków infrastrukturalnych w transporcie miejskim, który trwale odmienia oblicze miasta

Elbląg to stare hanzeatyckie miasto o wielowiekowej historii, drugi co do wielkości ośrodek województwa warmińsko-mazurskiego, zamieszkiwany przez ponad 127 tys. ludzi. W polityce społeczno-gospodarczej rozwoju miasta komunikacja zbiorowa jest traktowana jako jego ważny element. W latach 2000-2002 spółka Tramwaje Elbląskie uzyskała znaczące dokapitalizowanie na rozbudowę i modernizację trakcji tramwajowej. Wybudowano nowy dwutorowy odcinek trakcji o długości 3,6 km w kierunku nowych osiedli mieszkaniowych, a także planowanych terenów rozwojowych miasta (ul. Płk Dąbka). Zmodernizowano też ważny, bardzo obciążony odcinek trakcji, na którym realizowane są przewozy do miasteczka szkolnego (ul. Bema). Zmiany te były daleko niewystarczające w stosunku do faktycznych potrzeb, jednakże samorząd miasta dysponował wtedy tylko takimi możliwościami realizacyjnymi. W związku z powyższym problemy transportu zbiorowego znalazły mocne odbicie w dokumentach planowania strategicznego.

Podstawowe znaczenie dla kształtowania polityki rozwoju transportu publicznego w mieście spełnia „Zintegrowany Programu Rozwoju Transportu Publicznego w Elblągu na lata 2004-2013′. Wyróżnia się w nim dwa podsystemy: sieć linii autobusowych i sieć linii tramwajowych. Z analiz ocen poprzedzających założenia programowe wynikały wnioski, które, posługując się metodami analizy SWOT, sformułowano następująco:

Mocne strony:

– istnieje zidentyfikowany popyt na usługi transportu publicznego,

– polityka władz miasta sprzyja rozwojowi transportu publicznego,

– wysoki jest udział torów tramwajowych wydzielonych z jezdni (85%),

Słabe strony:

– zdekapitalizowany tabor – głównie komunikacji tramwajowej,

– brak nowoczesnych, niskopodłogowych tramwajów,

– wrażliwość komunikacji autobusowej na warunki ruchu drogowego.

Na podstawie tak zidentyfikowanych wniosków dotyczących miejskiego systemu transportu zbiorowego postanowiono zrealizować następujące cele:

– poprawa sprawności systemu transportu publicznego w mieście;dalsza jego rozbudowa i modernizacja,

– rozwój poszczególnych podsystemów transportu   publicznego,

– zwiększenie udziału tramwajów,

– integracja transportu publicznego z indywidualnym, tworzenie dogodnych węzłów komunikacyjnych,

– zachęcanie mieszkańców do korzystania z transportu publicznego

– poprawa jakości i niezawodności transportu.

Program zakłada też kompleksowe uporządkowanie, przebudowę i zmodernizowanie całego układu transportu zbiorowego w mieście. Docelowo utworzone zostaną tzw. zintegrowane węzły komunikacyjne dla transportu publicznego (tramwaj i autobus) wraz z całą infrastrukturą towarzyszącą oraz wydzielonymi ścieżkami rowerowymi. W założeniach docelowych przyjęto zwiększenie roli tramwaju – jako bardziej niezawodnego, ekologicznego i posiadającego wyższe parametry ekonomiczne. Plany te uznane zostały za na tyle istotne dla rozwoju regionu, że znalazły się w podstawowych dokumentach planowania strategicznego województwa warmińsko-mazurskiego

Miasto szybko wykorzystało pojawiające się szanse związane z możliwościami korzystania ze strukturalnych środków pomocy unijnej. Przygotowano stosowny wniosek, który został złożony do współfinansowania w ramach ZPORR na lata 2004-2006. Był to w tym okresie jedyny projekt złożony w województwie, a także jeden z nielicznych tego rodzaju w skali kraju. Projekt realizowany był jako wspólne przedsięwzięcie: beneficjentem została Gmina Miasto Elbląg, natomiast operatorem (zarządzającym) spółka Tramwaje Elbląskie. Stosownie do obowiązujących procedur wybrano również w drodze przetargu „Inżyniera Kontraktu’, którego rola sprowadzała się do nadzoru inwestorskiego, odbioru i rozliczeń finansowych. Ogółem koszt projektu to prawie 53 mln PLN, z czego dofinansowanie z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego wyniosło 39,4 mln PLN.

W wyniku zrealizowanego projektu uzyskano następujące efekty wymierne:

– przebudowa  trakcji  tramwajowej  na odcinku istniejącym o długości ponad 200 mtp (łącznie z przebudową skrzyżowania, które ma podstawowe znaczenie dla dalszego rozwoju trakcji tramwajowej w tym obszarze (z wyprowadzeniem go do nowych terenów rozwojowych – Modrzewina);

– budowa nowego odcinka trakcji tramwajowej  w ciągu głównej  ulicy dla osiedla mieszkaniowego  z  funkcjami przemysłowymi – Nad Jarem (długość 3,4 km);

– zakup nowoczesnego ekologicznego taboru: 6 niskopodłogowych wagonów;

– budowa nowej infrastruktury towarzyszącej (12 przystanków komunikacji zbiorowej, 16 przejść dla pieszych, 3 systemy sygnalizacji ulicznej, 4 zmodernizowane skrzyżowania, 0,1 km ekranów akustycznych).

Realizacja projektu przyniosła znaczące zmiany w funkcjonowaniu systemu transportu publicznego, z których wymienić można:

– wzrost bezpieczeństwa ruchu,

– zmniejszenie negatywnego wpływu transportu samochodowego na środowisko naturalne (ograniczenie zanieczyszczenia spalinami, dymami, hasłami) – miasto przyjazne środowisku,

– zastosowanie rozwiązań technicznych ułatwiające dostęp do tramwajów osobom niepełnosprawnym (podwyższone wysepki przystanków tramwajowych z rampami najazdowymi, tabor niskopodłogowy),

– poprawa efektywności energetycznej (znacznie mniejsze zużycie energii przez wagony nowe).

Realizacja projektu przyniosła również efekty w szerszym otoczeniu, a także efekty synergii w rozwoju gospodarczym. Projekt był szeroko promowany podczas międzynarodowej wystawy Inno Trans 2006 w Berlinie. Prezentowany na tej wystawie przez spółkę PESA elbląski tramwaj wzbudzał duże zainteresowanie uczestników wystawy;był jednym z nielicznych produktów tego typu wystawionych przez Polskę. Była to zatem jednocześnie doskonała promocja Polski, a także miasta Elbląg.