Czy epidemia daje szanse na wyższe wynagrodzenie przewoźnika?

Katowicka kancelaria Klatka i Partnerzy przygotowała opinię prawnąna temat sytuacji publicznego transportu zbiorowego w czasie epidemii. Odpowiada też na pytanie, czy jest możliwość podwyższenia wynagrodzenia przewoźnika?

Przypomnijmy – od 13 marca trwa stan zagrożeniaepidemicznego, a od 20 marca do nadal – stan epidemii. W tym okresie obowiązująprzepisy ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanychz zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych choróbzakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych Dz. U. 2020 r. poz. 374zmienionej nowelizacją z 31 marca 2020 r. Dz. U. 2020 r. poz. 568, zwanejdalej „specustawą o koronawirusie”.

Co się zmieniło?

Zdaniem kancelarii dla branży publicznego transportuzbiorowego istotne są następujące zmiany:

• ograniczenie liczby przewożonych pasażerów w okresie od dnia25 marca 2020 r. do dnia 11 kwietnia 2020 r. do nie więcej osób, niż wynosipołowa miejsc siedzących (§3a ust. 2 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Zdrowia zdnia 20 marca 2020 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze RzeczypospolitejPolskiej stanu epidemii Dz. U. 2020 r. poz. 491,

• zawieszenie obowiązku badań lekarskich kierowców (art. 12aust. 1 pkt 2 specustawy o koronawirusie w związku z art. 39j ustawy otransporcie drogowym),

• zawieszenie obowiązku badań psychologicznych kierowcówwykonujących przewóz drogowy ((art. 12a ust. 1 pkt 2 specustawy o koronawirusiew związku z art. 39k ustawy o transporcie drogowym),

• zwolnienie z obowiązku przestrzegania warunków określonych wzezwoleniu na wykonywanie przewozów regularnych oraz regularnych specjalnych –pod warunkiem braku rentowności wykonywanych przewozów, będącego skutkiemniezależnych od przedsiębiorcy okoliczności, związanych z przeciwdziałaniemkoronawirusowi (art. 15n pkt 2 specustawy o koronawirusie w związku z art. 18ust. 1 ustawy o transporcie drogowym),

• dopuszczenie możliwości wykonywania transportu drogowego napodstawie zlecenia przekazanego przez nieposiadającego licencji pośrednika przyprzewozie osób (art. 31r pkt 2 specustawy o koronawirusie w związku z art. 27custawy o transporcie drogowym),

• nowy obowiązek organizatora i operatora, którzy zawarliumowę po przeprowadzeniu postępowania o udzielenie zamówienia publicznego,niezwłocznego wzajemnego informowania się o trudnościach w realizacji usługtransportowych oraz o wpływie innych okoliczności związanych z wystąpieniemkoronawirusa na należyte wykonanie tej umowy, o ile taki wpływ wystąpił lubmoże wystąpić (art. 15r ust. 1 pkt 4 specustawy o koronawirusie). Do informacjiorganizator lub operator mają obowiązek dołączać oświadczenia lub dokumenty,które mogą dotyczyć w szczególności:

1) nieobecności pracowników lub osób świadczących pracę zawynagrodzeniem na innej podstawie niż stosunek pracy, które uczestniczą lubmogłyby uczestniczyć w realizacji zamówienia;

2) decyzji wydanych przez Głównego Inspektora Sanitarnegolub działającego z jego upoważnienia państwowego wojewódzkiego inspektorasanitarnego, w związku z przeciwdziałaniem koronawirusowi, nakładających nawykonawcę obowiązek podjęcia określonych czynności zapobiegawczych lubkontrolnych;

3) poleceń wydanych przez wojewodów lub decyzji wydanychprzez Prezesa Rady Ministrów związanych z przeciwdziałaniem koronawirusowi;

4) wstrzymania dostaw produktów, komponentów produktu lubmateriałów, trudności w dostępie do sprzętu lub trudności w realizacji usługtransportowych;

5) powyższych okoliczności w zakresie w jakim dotyczą onepodwykonawcy lub dalszego podwykonawcy.

• możliwość zmiany wynagrodzenia przewoźnika (art. 15r ust. 4specustawy o koronawirusie),

  PRZESIĄDŹ SIĘ NA:

  • Szczecin ma jedną ofertę na pięć tablic SDIP. W budżecie
  • Police i Szczecin mają prawie 35 mln zł na nowe autobusy. Z unijnego ZIT-u

• możliwość innej zmiany umowy o zamówienie publiczne,polegającej na zmianie (np. wydłużeniu) terminu wykonania umowy, czasowymcałkowitym zawieszeniu wykonywania umowy (np. na czas epidemii), zmianiesposobu wykonywania umowy (np. wprowadzenie innego taboru o mniejszejpojemności), zmianie zakresu wzajemnych świadczeń (np. zmiana przebiegu liniilub rozkładu jazdy) (art. 15r ust. 7 specustawy o koronawirusie),

• możliwości nienakładania na przewoźników kar umownych zanienależyte wykonywanie umowy bez obaw o naruszenie dyscypliny finansówpublicznych i bez obaw, że niedochodzenie kar umownych zostanie uznane zaprzestępstwo wyrządzenia szkody z art. 296 kodeksu karnego (art. 15s pkt 1specustawy o koronawirusie).

• możliwość uzyskania wyższej kwoty rekompensaty kosztówponiesionych na wykonywanie przewozów przez operatora wykonującego umowękoncesji (przy zmniejszonych przychodach i stałych kosztach rekompensata będziewyższa),

• możliwość bezpośredniego zawarcia nowej umowy koncesji zprzewoźnikiem bez ogłaszania takiego zamiaru z rocznym wyprzedzeniem orazbez przeprowadzania postępowania oudzielenie zamówienia publicznego lub postępowania koncesyjnego z powołaniemsię na zakłócenie w świadczeniu usług w zakresie publicznego transportuzbiorowego w rozumieniu art. 22 ust. 1 pkt 4 ustawy o publicznym transporciezbiorowym – jeżeli komercyjny przewoźnik zawiesił lub zakończył obsługęokreślonej linii komunikacyjnej (art. 5 ust. 5 Rozporządzenia 1370 w związku zart. 22 ust. 1 pkt 4 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym).

Możliwość podwyższenia wynagrodzenia przewoźnika

Zgodnie z art. 15r specustawy o koronawirusie procedurapodwyższenia stawki za wozokilometr jest następująca:

• najpierw przewoźnik informuje organizatora o trudnościach wrealizacji usług transportowych wykonując obowiązek z art. 15r ust. 1 pkt 4specustawy o koronawirusie. Do informacji dołącza oświadczenia lub dokumentypotwierdzające trudności w realizacji usług transportowych, na przykład spadekprzychodów spowodowany wprowadzonym przez Ministra Zdrowia ograniczeniem liczbyprzewożonych pasażerów lub zmniejszeniem popytu, nieobecność kierowców lubmechaników, zarekwirowanie autobusów dla potrzeb walki z epidemią,niedostępność części zamiennych, zamknięcie warsztatów naprawczych itp.Przewoźnik może dostarczać organizatorowi kolejne informacje, oświadczenia lubdokumenty.

• następnie organizator analizuje otrzymane informacje idokumenty i może żądać od przewoźnika przedstawienia dodatkowych oświadczeń lubdokumentów potwierdzających wpływ okoliczności związanych z wystąpieniemepidemii koronawirusa na należyte wykonanie tej umowy.

• organizator w terminie 14 dni od dnia otrzymania informacjiod przewoźnika przekazuje mu swoje uzasadnione stanowisko odnośnie wpływuepidemii koronawirusa na należyte wykonanie umowy.

• jeżeli organizator uznał, że okoliczności związane zwystąpieniem epidemii koronawirusa mogą wpłynąć lub wpływają na należytewykonanie umowy to powinien przygotować projekt aneksu do umowy i uzgodnić go zprzewoźnikiem. Treść aneksu do umowy powinna być uzgodniona przez strony umowya więc organizator nie powinien go jednostronnie narzucać przewoźnikowi.Specustawa o koronawirusie nie daje przewoźnikowi żadnej możliwościzakwestionowania decyzji organizatora, który uznał, że okoliczności związane zwystąpieniem epidemii koronawirusa nie wpłynęły i nie wpłyną na należytewykonanie umowy. W takiej sytuacji przewoźnik może domagać się aby sądpodwyższył stawkę za wozokilometr w oparciu o przepis art. 3571 § 1 kodeksucywilnego, zgodnie z którym: „jeżeli z powodu nadzwyczajnej zmiany stosunkówspełnienie świadczenia byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami albogroziłoby jednej ze stron rażącą stratą, czego strony nie przewidywały przyzawarciu umowy, sąd może po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadamiwspółżycia społecznego, oznaczyć sposób wykonania zobowiązania, wysokośćświadczenia lub nawet orzec o rozwiązaniu umowy.” Niewątpliwie epidemiikoronawirusa nie dało się przewidzieć zawierając umowę, ale przewoźnik musi udowodnićprzed sądem, że poniósł rażącą stratę oraz musi wykazać, na czym konkretniepolega „nadzwyczajna zmiany stosunków” podczas epidemii.

Możliwości uzyskania podwyżki wynagrodzenia są jednakograniczone ponieważ zmiana wynagrodzenia musiodpowiadać (być proporcjonalna) do zmiany zakresu świadczeniaprzewoźnika. Oznacza to, że w trybie specustawy o koronawirusie nie możnapodwyższać stawki za wozokilometr jeżeli praca przewozowa wykonywana przezprzewoźnika się nie zmieniła.

Zmiana zakresu świadczenia przewoźnika może wszczególności polegać na wprowadzeniu nowych linii komunikacyjnych lubwydłużeniu dotychczasowych linii, zmianie rozkładu jazdy, w tym zwiększeniuczęstotliwości kursów, zmianie taboru o mniejszej pojemności na tabor owiększej pojemności itp. Zmiana wynagrodzenia przewoźnika nie może przekroczyć50% wartości pierwotnej umowy.

Jeżeli umowa w sprawie zamówienia publicznego zawierapostanowienia korzystniej kształtujące sytuację przewoźnika w porównaniu zprzepisami specustawy o koronawirusie, to do zmiany umowy stosuje się tekorzystniejsze postanowienia umowy, z zastrzeżeniem, że okoliczności związane zwystąpieniem epidemii koronawirusa nie mogą stanowić samodzielnej podstawy dowykonania umownego prawa odstąpienia od umowy.

„