Bezpieczna żegluga na Odrze dzięki RIS

Rząd chce wprowadzić na odcinku Solnej Odry system informacyjny służący bezpieczeństwu żeglugi RIS. M.in. o tym projekcie dyskutowali posłowie Komisji Infrastruktury podczas pierwszego czytania rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o żegludze śródlądowej. Zachęcamy do lektury tego interesującego stenogramu, pokazującego jednocześnie zapóźnienie naszego kraju w zakresie organizacji żeglugi śródlądowej.

Podsekretarz stanu w Ministerstwie Infrastruktury Anna Wypych-Namiotko:
Panie przewodniczący. Wysoka Komisjo. Mam wielką satysfakcję, bo słowo przyjemność może nie zabrzmiałoby należycie, z faktu, że udaje się nam doprowadzić projekt zmiany ustawy o żegludze śródlądowej już do procedur parlamentarnych. Ustawa o żegludze śródlądowej została zmieniona w tym projekcie wprowadzeniem tak zwanego River Information System, w skrócie RIS. Będzie to system informacyjny służący bezpieczeństwu żeglugi na drogach wodnych. Możemy dyskutować nad żeglownością i jakością dróg wodnych w Polsce. Nie ukrywamy, że mamy zdecydowanie mniejsze wykorzystanie śródlądowych dróg wodnych niż w pozostałych państwach europejskich. Niemniej jednak zmianę ustawy o żegludze śródlądowej dokonujemy w obecnym kształcie i w czasie z tytułu zobowiązania dyrektywą europejską. Dyrektywa ta w zasadzie obowiązuje od 20 października roku 2007. Jesteśmy zatem z wprowadzeniem przepisów dyrektywy już opóźnieni. W stosunku do implementacji przepisów europejskich skutkuje to nie najlepszą opinią w Komisji Europejskiej i w konsekwencji może również prowadzić do zarzutów i postawienia nas przed Trybunałem.

Na szczęście tego rodzaju opóźnienie nie jest jeszcze aż tak widoczne i nie jest takim zaniedbaniem. Na nasze usprawiedliwienie chcielibyśmy stwierdzić, że przedstawiony dzisiaj projekt ustawy jest efektem tak zwanej dyskontynuacji prac legislacyjnych. Wznowienie ścieżki legislacyjnej spowodowało oczywiście proceduralne opóźnienia, ale z drugiej strony w trakcie prac uzgodnieniowych pojawiły się wątpliwości. Dotyczy to zwłaszcza uzgodnień projektu z ministrem środowiska.

Zmiana ustawy w proponowanym kształcie dotyczy wyłącznie dróg wodnych klasy IV. W Polsce łączna długość dróg tej klasy wynosi 97,3 km i jest to przede wszystkim dolny odcinek Odry, na którym rzeka posiada odpowiednie parametry głębokości i szerokości. Nasze zobowiązanie, że zaprojektujemy i stworzymy centralny system pozwalający udoskonalić przekaz informacji na użytek transportu śródlądowego, jest po prostu obowiązkiem Państwa. Bo Państwo zawsze będzie odpowiadało za bezpieczeństwo żeglugi jako takiej.

System informacyjny RIS obejmować będzie gromadzenie, przetwarzanie i przekazywanie danych o drogach wodnych, działania zapewniające użytkownikom dostęp do elektronicznych map nawigacyjnych, przekazywanie właściwym organom publicznym oraz państwom członkowskim Unii Europejskiej elektronicznych raportów ze statków, a także interoperacyjność na poziomie europejskim. System zawierać będzie ogólne informacje geograficzne, hydrologiczne, w tym meteorologiczne i administracyjne dla konkretnego odcinka żeglugowego. Znajdą się w nim informacje o aktualnej sytuacji na odcinkach dróg wodnych, zwłaszcza gdyby nastąpiły na nich sytuacje awaryjne. System RIS obejmie także informacje dotyczące średnio i długoterminowych planów inwestycyjnych, podobnie jak ma to miejsce na drogach lądowych. Znaleźć w nim można będzie także praktyczne informacje dla użytkowników dróg wodnych, na przykład dotyczące opłat za korzystanie z infrastruktury na przejściach śluzowych itp.

Najważniejszą inicjatywą w systemie RIS jest to, że ma być centralnym systemem dla śródlądowych dróg wodnych i będzie dotyczył całego biegu konkretnej rzeki. Oczywiście, jeśli kiedyś dojdziemy do tego, że Wisła również będzie żeglowna i będzie miała klasę IV, będziemy zobowiązani zbudować elementy systemu RIS na Wiśle. Ale to są projekty na dalszą przyszłość, mam nadzieję, że realne.

Dzisiaj potrzebujemy zgody na wprowadzenie systemu RIS na Dolnej Odrze. Będzie się to wiązało z wybudowaniem Centrum RIS w Szczecinie. Będzie ono zajmowało się zbieraniem wszystkich informacji od instytucji pełniących służebną rolę w stosunku do żeglugi śródlądowej. Na przykład informacje meteorologiczne przekazywać będzie Centrum RIS Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej, podobne informacje trafią do Centrum od Głównego Hydrologa Kraju, z Regionalnych Zarządów Gospodarki Wodnej. Trafią tam także wszystkie informacje dotyczące przepisów z zakresu żeglugi śródlądowej. Ich autorami będą dyrektorzy Urzędów Żeglugi Śródlądowej.

Biorąc pod uwagę bezdyskusyjną użyteczność takiego systemu, prosimy o przyjęcie projektu rządowego. Jest to projekt już po uzgodnieniach, które uwzględniają również koszty stworzenia systemu RIS dla budżetu;będzie to wymagało konkretnych pieniędzy. Ich wydatkowanie odsuwamy w perspektywie czasu, jako że uchwalenie znowelizowanej ustawy o żegludze śródlądowej stanowić będzie dopiero podstawę do projektowania kosztów i budżetu funkcjonowania systemu i Centrum RIS.

Biorąc pod uwagę stosunkowo krótki odcinek żeglowności klasy IV na Dolnej Odrze, wnosimy również do Komisji Europejskiej o zgodę na przesunięcie terminu wdrożenia i funkcjonowania Centrum RIS. Mam nadzieję, że dzięki współpracy z Komitetem Integracji Europejskiej uda nam się taką zgodę uzyskać. Następnymi pracami dotyczącymi zbudowania Centrum będziemy zajmować się w resorcie infrastruktury. Będzie to sprowadzało się także do dalszych prac legislacyjnych, chociażby na zasadzie stworzenia przepisów wykonawczych.

Z mojej strony byłoby to wszystko. Służę uprzejmie dalszymi informacjami;czekamy na pytania państwa posłów.

Przewodniczący poseł Zbigniew Rynasiewicz (PO):
Dziękuję bardzo. Czy ktoś z pań lub panów posłów chciałby się wypowiedzieć lub zadać pytanie?

Poseł Krzysztof Gadowski (PO):
Panie przewodniczący, mam pytanie do pani minister. Powiedziała pani, że całość budowania systemu RIS będzie finansowana z budżetu państwa i że dopiero po uchwaleniu ustawy przystąpi się do stworzenia planu finansowania Centrum. Czy w budżecie są już zabezpieczone jakieś środki na to zadanie? Bo w uzasadnieniu podaje się koszty stworzenia systemu i Centrum RIS oraz że są już środki przeznaczone na realizację tego zadania. Czy ruszy ono jeszcze w tym roku, czy też dopiero w roku 2009? Jakie ewentualnie środki trzeba będzie w budżecie państwa zabezpieczyć na realizację tego zadania w roku przyszłym? Dziękuję.

Poseł Jacek Krupa (PO):
Jak praktycznie będzie wyglądało działanie systemu RIS, jak będzie utrzymywana komunikacja z barkami czy statkami, które pływają na Dolnej Odrze? Czy informacje będą im przekazywane w języku polskim, czy też w kilku językach obcych? Proszę o odpowiedź.

Przewodniczący poseł Zbigniew Rynasiewicz (PO):
Czy są jeszcze inne zgłoszenia do zabrania głosu? Nie widzę. Rozumiem, że były to wszystkie pytania, które państwo posłowie chcieli zadać pani minister. Proszę bardzo o odpowiedź.

Podsekretarz stanu w MI Anna Wypych-Namiotko:
W projekcie budżetu na rok 2009 przewidujemy zabezpieczenie w budżecie państwa kwoty 4 mln zł na sporządzenie projektu Centrum RIS. Przewidywany koszt stworzenia samego systemu to około 80 mln zł. Należy jeszcze uwzględnić koszty powstania i utrzymania Centrum RIS. Ze względu na konieczność całodobowego funkcjonowania Centrum przewiduje się konieczność zatrudnienia w nim około 20 osób. Roczne koszty ich wynagrodzenia szacuje się na około 900 tys. zł.

Jeśli chodzi o praktyczne działanie Centrum RIS i przekazywanie informacji. Statki żeglugi śródlądowej, które będą w szczególności pierwszymi odbiorcami tych informacji generowanych przez system RIS, będą je odbierały drogą radiową. Wyposażenie statków w stosowne urządzenia odbiorcze, to jest już sprawa innej ustawy dotyczącej warunków technicznych dla statków żeglugi śródlądowej. Przygotowanie jednostek żeglugowych do współpracy z RIS będzie jednym z elementów projektowanej ustawy.

Centrum RIS będzie kanałem informacyjnym. Według rozdzielnika będzie dostarczało informacje armatorom, Regionalnym Zarządom Gospodarki Wodnej i Urzędom Żeglugi Śródlądowej. Będzie też z nimi stale współpracowało. Instytucje te decydują obecnie o bezpieczeństwie żeglugi na naszych rzekach. Stosowne ścieżki komunikacyjne zostaną wypracowane w taki sposób, żeby system RIS był szczelny. Mam nadzieję, że nawet jeśli nie wszystkie drogi wodne będą miały w Polsce klasę IV, to informacje generowane przez RIS będą również dostępne na innych szlakach żeglugowych wszystkim zainteresowanym użytkownikom dróg wodnych.

Nie mogę powiedzieć, że dzisiaj nie ma takich informacji. Dzisiaj również komunikaty meteorologiczne są dostarczane na statki żeglugi śródlądowej. Ich użytkownicy korzystają również z innych źródeł informacji. Ale wszystkie te działania nie mają charakteru systemowego i zaspokajają jedynie podstawowe potrzeby. Stworzenie centralnego systemu informacji dla statków żeglugi śródlądowej wynika z odpowiedzialności Państwa za funkcjonowanie transportu wodnego. W tym przypadku jest wymuszone decyzjami Unii Europejskiej. Polska po prostu dostosowuje się do międzynarodowego standardu.

Padło pytanie, w jakim języku czy językach Centrum RIS przekazywać będzie informacje. Na naszych rzekach żegluga mocno się już umiędzynarodowiła, dlatego komunikaty będą przekazywane także w językach obcych. W żegludze morskiej uniwersalnym językiem jest angielski. W żegludze śródlądowej taki standard nie funkcjonuje. Z pewnością jednak jesteśmy w stanie dostosować się do potrzeb odbiorców naszych komunikatów. Niewykluczone, że informacje będą przekazywane także w języku niemieckim i angielskim. Jeśli zajdzie potrzeba, to także w języku czeskim. Dziękuję.

Przewodniczący poseł Zbigniew Rynasiewicz (PO):
Czy są jeszcze inne uwagi lub pytania? Zgłaszają się panowie posłowie Racki i Piechociński.

Poseł Józef Racki (PSL):
Prosiłbym panią minister o sprecyzowanie pewnego fragmentu uzasadnienia do projektu rządowego, zresztą pani minister też o tym mówiła. Chodzi o długość szlaków wodnych posiadających klasę IV. Poza Dolną Odrą w uzasadnieniu wymienione jest jezioro Dąbie do granicy z morskimi wodami wewnętrznymi, przekop łączący Odrę Wschodnią z Odrą Zachodnią oraz rzeka Parnica i przekop parnicki od Odry Zachodniej do granicy z morskimi wodami wewnętrznymi. Później pani minister rozszerzyła zasięg działania systemu RIS także na Regionalne Zarządy Gospodarki Wodnej, które działają w cały kraju i obejmują wszystkie dorzecza. Czy ja coś przeoczyłem czy źle zrozumiałem pani wypowiedź?

Poseł Janusz Piechociński (PSL):
Chciałem poruszyć dwie kwestie. Czy resort infrastruktury na bieżąco dokonuje weryfikacji zobowiązań Polski w obszarze szeroko pojętych spraw transportowych? Ubiegły rok był rokiem wyborów, co nie sprzyja jakości pracy legislacyjnej parlamentu, rządu, ani weryfikowaniu działań. Co kierownictwo resortu sygnalizuje w trybie pilnym, poza ustawami-matkami, tego typu druki interwencyjne, z jakim dzisiaj mamy do czynienia? Nie oszukujmy się. Rozpatrywany przez nas dzisiaj projekt ustawy jest pochodną kilku nadzwyczajnych wydarzeń, a nie wynikiem planowych strategicznych działań rządu. Jak uzyskam od pani minister odpowiedź na to pytanie, proponuję zakończenie pierwszego czytania i przystąpienie do rozpatrzenia poszczególnych przepisów nowelizowanej ustawy. Zawartość tego dokumentu jest oczywista, dlatego proponuję przejście do drugiego czytania.

Przewodniczący poseł Zbigniew Rynasiewicz (PO):
Proszę panią minister o odpowiedź na zadane pytania.

Podsekretarz stanu w MI Anna Wypych-Namiotko:
Odpowiem najpierw na pytanie pana profesora. Projekt ustawy uwzględnia jedynie drogi wodne spełniające parametry klasy IV. Jedynym odcinkiem rzeki spełniającym te kryteria jest Dolna Odra wraz z jeziorem Dąbie i dwoma przekopami. W system RIS włączone będą wszystkie instytucje działające na rzecz dróg wodnych, a więc Urzędu Żeglugi Śródlądowej oraz Regionalne Zarządy Gospodarki Wodnej. Dlatego system przekazywania informacji będzie obejmował wszystkie punkty w całej Polsce. Natomiast na niektórych odcinkach rzek nie będziemy mieli systemu radarowego, który będzie również obejmował RIS. Dopiero po uzyskaniu na dalszych szlakach wodnych parametrów klasy IV, będziemy zobowiązani wprowadzać pełny standard informacyjny, czyli system RIS. Niemniej informacje będą już systemowo przekazywane dla Urzędów Żeglugi Śródlądowej i Regionalnych Zarządów Gospodarki Wodnej. W ten sposób zapewniamy sobie sprawną ścieżkę komunikacyjną. Może ona bazować na obecnie funkcjonujących nośnikach łączności, a więc telefonach, faxach i e-mailach.

Ważne jest jednak zbudowanie Centrum RIS, z którego będą przenoszone informacje na cały kraj w takim wymiarze, w jakim dotyczyć będzie innych regionów, na przykład Giżycka.

Poseł Janusz Piechociński (PSL):
W przypadku pana posła Rackiego najważniejsza jest rzeka Warta.

Podsekretarz stanu w MI Anna Wypych-Namiotko:
Warta jest tak blisko Odry, że obejmiemy ją nadzorem radarowym.

Poseł Janusz Piechociński (PSL):
Jeśli na przeszkodzie nie staną ograniczenia związane z obszarami objętymi programem Natura 2000.

Podsekretarz stanu w MI Anna Wypych-Namiotko:
Ale program Natura 2000 dopuszcza na obszarach chronionych żeglugę turystyczną. Zamierzamy również przekazywać informacje o tym poprzez system RIS.

Pan przewodniczący Piechociński pytał, czy monitorujemy zobowiązania legislacyjne. Tak. W przypadku żeglugi śródlądowej pracujemy obecnie nad projektem zmiany ustawy o parametrach statków żeglugi śródlądowej. Mamy gotowy już szkic tej ustawy. Dyrektywa unijna regulująca te kwestie będzie wchodziła w życie w grudniu 2008 roku. Mam nadzieję, że uda nam się bez opóźnień implementować do naszego prawa treść tej dyrektywy. My ją nazywamy dyrektywą techniczną. Dziękuję.

Przewodniczący poseł Zbigniew Rynasiewicz (PO):
Dziękuję, Na tym zakończyliśmy pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o żegludze śródlądowej zawartego w druku sejmowym nr 520. Zgodnie z propozycją pana przewodniczącego Piechocińskiego, przechodzimy do drugiego czytania i rozpatrujemy poszczególne zmiany.

Na tym kończymy prezentację stenogramu z obrad Komisji Infrastruktury. Dodajmy, że w posiedzeniu udział wzięli także: Andrzej Kinderman starosta nakielski, Jan Pyś dyrektor Urzędu Żeglugi Śródlądowej –Wrocław, Andrzej Ogonek inspektor nadzoru Urzędu Żeglugi Śródlądowej –Kędzierzyn-Koźle, Piotr Szałasny starszy inspektor nadzoru Urzędu Żeglugi Śródlądowej –Szczecin, Henryk Łepek prezes Żeglugi Bydgoskiej SA, Jacek Trojanowski dyrektor Centrum Żeglugi Śródlądowej Akademii Morskiej w Szczecinie oraz Rafał Woźniak dyrektor Zespołu Szkół Żeglugi Śródlądowej w Nakle n/Notecią .