9 europejskich transportowych korytarzy

W ramach najbardziej radykalnej reformy unijnej polityki infrastruktury od czasu jej wprowadzenia w latach 80. Komisja opublikowała nowe mapy przedstawiające dziewięć głównych korytarzy, które będą stanowić trzon transportu na jednolitym rynku europejskim i zrewolucjonizują połączenia wschód–zachód. Aby taki poziom ambicji mógł zostać zrealizowany, unijne finansowanie infrastruktury transportowej w latach 2014–2020 wzrośnie trzykrotnie, sięgając 26 mld euro. Rozpatrywana jako całość nowa unijna polityka w zakresie infrastruktury przekształci obecną europejską mozaikę dróg, linii kolejowych, portów lotniczych i kanałów w jednolitą europejską sieć transportową (TEN-T). Wiceprzewodniczący Komisji Europejskiej Siim Kallas, który odpowiada za transport, powiedział: „Transport ma fundamentalne znaczenie dla gospodarki Europy. Bez dobrych połączeń Europa nie będzie w stanie się rozwijać, a jej mieszkańcy nie zaznają dobrobytu. Dzięki nowej unijnej polityce w zakresie infrastruktury powstanie potężna europejska sieć transportowa w 28 państwach członkowskich, która będzie sprzyjać wzrostowi gospodarczemu i konkurencyjności. Umożliwi ona transformację połączeń wschód–zachód, a dzisiejszą transportową mozaikę zastąpi prawdziwie europejska sieć połączeń.’

W ramach nowej polityki po raz pierwszy ustanowiono bazową sieć transportową opartą na dziewięciu głównych korytarzach: 2 korytarzach północ–południe, 3 korytarzach wschód–zachód;i 4 korytarzach diagonalnych. Sieć bazowa przekształci połączenia wschód-zachód, zapewni usunięcie wąskich gardeł, modernizację infrastruktury i usprawnienie transgranicznej działalności przewozowej na potrzeby pasażerów i przedsiębiorstw w całej UE. Usprawni ona również połączenia między różnymi środkami transportu i przyczyni się do realizacji unijnych celów w zakresie przeciwdziałania zmianie klimatu. Sieć bazowa ma zostać ukończona do 2030 r. Dostępność finansowania będzie zależała od pomyślnego zakończenia negocjacji dotyczących całych wieloletnich ram finansowych na lata 2014–2020. Finansowanie infrastruktury transportowej w latach 2014–2020 wzrośnie trzykrotnie, sięgając 26 mld euro. Finansowanie ze strony UE będzie ściśle ukierunkowane na bazową sieć transportową, która ma największą europejską wartość dodaną. W celu priorytetowego potraktowania połączeń wschód-zachód prawie połowa unijnych środków na finansowanie infrastruktury transportowej (11,3 mld euro z instrumentu „Łącząc Europę”) zostanie przeznaczona wyłącznie dla krajów objętych polityką spójności. Nowa sieć bazowa transportowa zostanie uzupełniona kompleksową siecią tras łączących się z nią na poziomie regionalnym i krajowym. Sieć kompleksowa obejmie całą UE i zapewni dostępność wszystkich jej regionów. Celem jest zagwarantowanie, aby do 2050 r. czas na dojazd z sieci kompleksowej dla znacznej większości europejskich obywateli i przedsiębiorców nie był dłuższy niż 30 minut. Szacuje się, że koszt realizacji pierwszej fazy finansowania sieci bazowej na lata 2014–2020 (zob. załączoną listę projektów) wyniesie 250 mld euro. Sieć bazowa ma zostać ukończona do roku 2030. Sieć bazowa obejmie:
– 94 główne porty europejskie z połączeniami kolejowymi i drogowymi;
– 38 kluczowych portów lotniczych z połączeniami kolejowymi do dużych miast;
– 15 000 km linii kolejowych dostosowanych do dużych prędkości;
– 35 projektów transgranicznych mających na celu usunięcie wąskich gardeł.
– Inwestycje te stanowić będą siłę napędową gospodarki w ramach jednolitego rynku, umożliwiając naprawdę swobodny przepływ towarów i osób w całej UE.
Dziewięć nowych korytarzy
Jedną z najważniejszych innowacji w nowych wytycznych w zakresie TEN-T jest wprowadzenie dziewięciu korytarzy realizacyjnych dla sieci bazowej. Mają one służyć wspieraniu rozwoju tej sieci. Każdy z korytarzy musi obejmować trzy rodzaje transportu, trzy państwa członkowskie i dwa odcinki transgraniczne. Ustanowione zostaną „platformy ds. korytarzy”służące współpracy wszystkich zainteresowanych tą kwestią stron i państw członkowskich. Platforma ds. korytarza to struktura zarządzająca, która będzie opracowywać i wdrażać plany prac nad korytarzem, tak aby w sposób skuteczny połączyć prace wzdłuż całego korytarza w poszczególnych państwach członkowskich i na poszczególnych etapach realizacji. Pracom platform ds. kluczowych korytarzy sieci bazowej przewodniczyć będą koordynatorzy europejscy. Korytarze sieci bazowej –krótki opis:
– Korytarz bałtycko-adriatycki jest jedną z najważniejszych transeuropejskich sieci drogowo-kolejowych. ‎‎‎‎Łączy on Bałtyk z Morzem Adriatyckim, prowadząc przez uprzemysłowione rejony od południowej Polski (Górny Śląsk) poprzez Wiedeń, Bratysławę i rejon Alp Wschodnich aż po północne Włochy. Obejmuje on ważne projekty kolejowe, takie jak tunel bazowy Semmering i linia kolejowa Koralm w Austrii oraz odcinki transgraniczne między Polską, Czechami i Słowacją.
– Korytarz Morze Północne–Bałtyk łączy porty na wschodnim wybrzeżu Morza Bałtyckiego z portami Morza Północnego. Korytarz ten połączy Finlandię z Estonią połączeniem promowym oraz zapewni nowoczesne transportowe połączenia drogowo-kolejowe między trzema państwami bałtyckimi, jak również między Polską, Niemcami, Holandią i Belgią. Obejmuje on także śródlądowe drogi wodne na obszarze pomiędzy Odrą a niemieckimi, holenderskimi i flamandzkimi portami, takie jak Kanał Śródlądowy. Najważniejszym projektem jest „Rail Baltic”, normalnotorowa linia kolejowa łącząca Tallin, Rygę, Kowno i północno-wschodnią Polskę.
– Korytarz śródziemnomorski łączy Półwysep Iberyjski z granicą węgiersko-ukraińską. Biegnie on wzdłuż śródziemnomorskiego wybrzeża Hiszpanii i Francji, przecina Alpy w kierunku wschodnim poprzez północne Włochy i od adriatyckiego wybrzeża Słowenii i Chorwacji kieruje się ku Węgrom. Z wyjątkiem rzeki Pad i niektórych innych kanałów w północnych Włoszech składają się na niego połączenia drogowe i kolejowe. Kluczowe projekty kolejowe wzdłuż tego korytarza to połączenia Lyon–Turyn i odcinek Wenecja–Lublana.
– Korytarz wschodnio-śródziemnomorski łączy węzły intermodalne leżące nad Morzem Północnym, Bałtyckim, Czarnym i Śródziemnym, dzięki czemu odnośne porty i powiązane z nimi autostrady morskie wykorzystywane są w optymalny sposób. Obejmując ‎‎‎‎‎‎‎Łabę ‎‎jako śródlądową drogę wodną, usprawni on połączenia intermodalne między północnymi Niemcami, Republiką Czeską, regionem panońskim i Europą Południowo-Wschodnią. Rozciąga się on przez morze z Grecji aż po Cypr.
– Korytarz skandynawsko-śródziemnomorski stanowi dla gospodarki europejskiej kluczową oś północno-południową. Przecina on Morze Bałtyckie z Finlandii do Szwecji i prowadząc przez Niemcy, Alpy i Włochy, łączy główne ośrodki miejskie i porty Skandynawii i północnych Niemiec, a następnie kieruje się w stronę ośrodków intensywnej produkcji przemysłowej w południowych Niemczech, Austrii i północnych Włoszech, a dalej do portów włoskich i Valetty. Najważniejsze projekty w tym korytarzu to stała przeprawa przez cieśninę Fehmarnbelt i tunel bazowy Brenner wraz z ich trasami dojazdowymi. Korytarz ten rozciąga się przez morze z południowych Włoch i Sycylii na Maltę.
– Korytarz Ren–Alpy stanowi jeden z najruchliwszych szlaków towarowych Europy, łącząc leżące nad Morzem Północnym porty Rotterdamu i Antwerpii z basenem Morza Śródziemnego w Genui, poprzez Szwajcarię, niektóre z głównych ośrodków gospodarczych w regionach Renu i Ruhry oraz Renu, Menu i Neckaru, a także aglomerację Mediolanu w północnych Włoszech. Ten multimodalny korytarz obejmuje Ren jako śródlądową drogę wodną. Kluczowymi projektami są już częściowo ukończone tunele bazowe w Szwajcarii oraz ich trasy dojazdowe w Niemczech i we Włoszech.
– Korytarz atlantycki łączy zachodnią część Półwyspu Iberyjskiego oraz porty Hawru i Rouen z Paryżem, a następnie z Mannheim i Strasburgiem, przy pomocy linii szybkiej kolei i równoległych linii konwencjonalnych;obejmuje on także Sekwanę jako śródlądową drogę wodną. W przypadku tego korytarza kluczową rolę odgrywa jego aspekt morski.
– Korytarz Morze Północne–Morze Śródziemne rozciąga się od Irlandii i północnej części Zjednoczonego Królestwa poprzez Holandię, Belgię i Luksemburg aż do Morza Śródziemnego na południu Francji. Ten multimodalny korytarz, obejmujący śródlądowe drogi wodne w państwach Beneluksu i we Francji, służy nie tylko zapewnieniu lepszych usług multimodalnych pomiędzy portami Morza Północnego, dorzeczami Mozy, Renu, Skaldy, Sekwany, Saony i Rodanu oraz portami Fos-sur-Mer i Marsylii, ale także lepszemu połączeniu Wysp Brytyjskich z Europą kontynentalną.
– Korytarz Ren–Dunaj, którego trzon stanowią drogi wodne Menu i Dunaju, łączy regiony centralne wokół Strasburga i Frankfurtu poprzez południowe Niemcy z Wiedniem, Bratysławą, Budapesztem, a na koniec z Morzem Czarnym, zaś jego ważne odgałęzienie prowadzi z Monachium do Pragi, Żyliny, Koszyc i granicy z Ukrainą.
Te dziewięć korytarzy stanowi zasadniczy przełom w planowaniu infrastruktury transportowej. Doświadczenia z przeszłości pokazują, że bardzo trudno jest realizować transgraniczne i inne projekty transportowe w różnych państwach członkowskich w skoordynowany sposób. Bardzo łatwo jest w istocie doprowadzić do powstania odmiennych systemów i połączeń oraz jeszcze większej liczby wąskich gardeł. Projekty muszą być również synchronizowane ponad granicami, aby zwiększyć korzyści płynące z wszystkich inwestycji. Plany nowych korytarzy i struktury zarządzania nimi w wielkim stopniu ułatwią realizację nowej sieci bazowej.
Komisja Europejska