Zmiennoczasowa sygnalizacja świetlna na przykładzie Poznania
Jedną z możliwości poprawy jakości ruchu tramwajowego jest, zdaniem dr inż. Jeremiego Rychlewskiego z Instytutu Inżynierii Lądowej Politechniki Poznańskiej zmiennoczasowa sygnalizacja świetlna. Zagadnienie to wydaje się być interesujące, dlatego też w niniejszym tekście chcielibyśmy przyjrzeć się mu nieco bliżej.
Inteligentna sygnalizacja świetlna –zalety i wady
Zalety oraz wady zmiennoczasowej (inteligentnej) sygnalizacji świetlnej dr inż. Jeremi Rychlewski zaprezentował w trakcie seminarium pt. „Dobre przykłady i dobre zachowania na rynku publicznego transportu zbiorowego”, które odbyło się w ramach kampanii „Czysty rynek Nowa jakość”(www.bus-kampania.com.pl) w warszawskiej Bibliotece Uniwersytetu Warszawskiego w dniu 28 lutego 2006 roku (http://www.infobus.com.pl/text.php?id=6221). Zdaniem prelegenta inteligentna sygnalizacja, w porównaniu ze stałoczasową, daje większe możliwości, nie tylko poprawy jakości ruchu, ale również popełnienia błędów. Do jej zalet zaliczone zostały m.in.:
- możliwość stosowania różnych stopni priorytetu dla transportu publicznego (także tramwajowego);
- zwiększenie przepustowości skrzyżowań –średnio o 20%;
- dostosowanie sterowania do zajętości segmentów środkowych na skrzyżowaniach z wyspą centralną i rondach –a tym samym zapobieganie blokadom wewnętrznym tych skrzyżowań;
- częstsze przestrzeganie przepisów przez pieszych;
- zmniejszenie strat czasu;
- większa poprawa jakości ruchu niż w przypadku skrzyżowań dwupoziomowych.
Do najczęściej popełnianych błędów dr inż. Rychlewski zaliczył:
- zła detekcja;
- pominiecie w systemie niektórych użytkowników –np. rowerzystów;
- brak koordynacji ruchu pieszego;
- stosowanie w godzinach wieczornych algorytmów z godzin szczytowych.
Koordynacja tramwajowa
Jednym z elementów realizacji systemu inteligentnej sygnalizacji świetlnej może być koordynacja tramwajowa. Zdaniem dr inż. Rychlewskiego jej zasadniczym celem jest optymalizacja ruchu tramwajowego. Dla tramwajów jadących ze średnią prędkością lub wolniej przewidziany jest pełen priorytet, natomiast dla poruszających się szybciej dopuszczalne jest chwilowe przytrzymanie. Regulacja taka powinna odbywać się na przystankach –nie powoduje ona bowiem wówczas strat energii. Wyjaśnienia wymaga ponadto termin „pełny priorytet”–jak powiedział dr inż. Rychlewski –mamy z nim do czynienia wówczas, gdy pojazd przejeżdża bez zatrzymania, ale z zachowaniem zasady jazdy na widoczność. Te założenia sprawdzają się najlepiej na torowiskach, ograniczonych skrzyżowaniami skoordynowanymi i sterowanymi cyklicznie. Sterowanie powinno być uzależnione od takich czynników jak chociażby pora dnia, czy rozkład jazdy. Koordynacja powinna bowiem obejmować jazdy liniowe, nie uwzględniając przejazdów technicznych.
Jak rozwiązać problem przystanków przed skrzyżowaniem? –odpowiedzi na takie pytanie udzielił również w czasie swojego wystąpienia na lutowym seminarium prelegent. Otóż jego zdaniem kwestia ta powinna zostać rozwiązana poprzez zamontowanie dwóch czujników –jednego przed skrzyżowaniem, drugiego natomiast zaraz za linią zatrzymania, jak również poprzez ustalenie średnich czasów obsługi zależnych od pory dnia.
Zalety inteligentnej sygnalizacji świetlnej dr inż. Jeremi Rychlewski przedstawił na przykładzie Mostu Teatralnego w Poznaniu. Zestawienia te prezentuje poniższa tabelka, przygotowana na podstawie jego referatu:
Metoda sterowania ruchem – pojedyncze skrzyżowanie
|
Strata czasu
|
Średnia prędkość
|
Brak sygnalizacji
|
20,7 s
|
28,59 km/h
|
Sygnalizacja stałoczasowa
|
43,2 s
|
19,27 km/h
|
Pełny priorytet dla tramwaju
|
0,9 s
|
33,74 km/h
|
Inne strategiczne miejsca Poznania:
Metoda sterowania ruchem –sygn. stałoczasowa = 100%
|
Strata czasu
|
Średnia prędkość
|
Most Teatralny
|
-92%
|
+75%
|
Rondo Kaponiera
|
-52%
|
+27%
|
Niezłomnych
|
-47%
|
+29%
|
Św. Marcin rano
|
-74%
|
+37%
|
Św. Marcin popołudniu
|
-63%
|
+33%
|
Zmniejszenie strat czasu, a zarazem zwiększenie średniej prędkości tramwajów nie musi wpływać niekorzystnie na innych uczestników ruchu. Do zalet inteligentnej sygnalizacji świetlnej możemy zaliczyć, oprócz wskazanych wcześniej, także to, że światło „jedź”dawane jest tylko wówczas, kiedy jest na nie zapotrzebowanie. Dzięki systemowi możliwe jest również regulowanie kolejności tramwajów w punktach węzłowych.
Przedstawione powyżej rozwiązania stanowią jedynie część wystąpienia dr inż. Rychlewskiego i dotyczą komunikacji tramwajowej. Jak powszechnie wiadomo inteligentna sygnalizacja świetlna może znaleźć zastosowanie również w innych środkach transportu publicznego (autobusy, trolejbusy, pasy autobusowo –tramwajowe, itd.).
Wnioski
- Zmiennoczasowa sygnalizacja świetlna daje możliwości realizacji priorytetu dla transportu publicznego;
- Konieczna jest dobra jakość projektu i wykonawstwa, wraz ze sprecyzowaniem założeń –tylko to gwarantuje skuteczne działanie inteligentnej sygnalizacji;
- Istotnym elementem jest kontrola działania czujników;
- Dobra sygnalizacja zmiennoczasowa może dać lepsze efekty niż skrzyżowania dwupoziomowe;
- Zmiennoczasowa sygnalizacja nie może być gorsza od stałoczasowej –jeżeli tak się dzieje to znaczy że popełniony został błąd, zrealizowano zły projekt bądź zastosowano nadmierne oszczędności etc.