Wąskotorówka idzie ku tramwajowi

Tramwaje klasyczne, dwusystemowe i wodorowe, tak w niedalekiej przyszłości będzie wyglądała część linii tworzących sieć linii wąskotorowych FEVE

Co można zrobić z siecią wąskotorową? W Polsce dobitnie pokazano, że można ją bezpardonowo zamknąć, jednak nie wszędzie takie podejście było akceptowane, dzięki czemu zachowane trasy dają obecnie duże możliwości rozwoju. O bardzo dobrych efektach jakie daje konwersja linii wąskotorowej na tramwaj klasyczny i dwusystemowy informowaliśmy już w przypadku Alicante, jednak w porównaniu z tym modernizacja sieci FEVE jest znacznie bardziej rozbudowana a testy obejmują również tramwaje wodorowe.

FEVE to skrót od Ferrocarriles de Vía Estrecha czyli Koleje Wąskotorowe. Ta mało wyszukana nazwa może wywodzić się faktu, że owo przedsiębiorstwo kolejowe powstało w 1965 roku i stanowi część narodowych kolei RENFE. Do 1978 roku była ona odpowiedzialna za zarządzanie wszystkimi kolejami wąskotorowymi w Hiszpanii, jednak w późniejszym okresie poszczególne podsystemy były przekazywane lokalnym samorządom i obecnie działalność jest prowadzona na skonsolidowanej sieci obejmującą praktycznie całe północne wybrzeże Atlantyku od El Ferrol (niedaleko A Coruña) aż po Bilbao. Dawniej FEVE docierało również do Francji w Hendaye, jednak od czasu przejęcia zarządzania nad tym odcinkiem przez Kraj Basków ta część systemu jest w gestii spółki EuskoTren. FEVE prowadzi działalność przewozową na sieci o metrowym rozstawie szyn i długości 1250 km i choć główne linie kolejowe w głąb kraju są szerokotorowe (1668 mm) a w niedalekiej przyszłości pojawią się normalnotorowe linie KDP, to jednak sieć FEVE odgrywa ważną rolę w transporcie towarowym oraz w przewozach pasażerskich, które obejmują 1194 km linii z czego 316 jest zelektryfikowanych napięciem 1,5 kV DC. Elektryfikacja aktualnie obejmuje jedynie aglomeracje Oviedo, Santander i Bilbao (aż do Francji), jednak są prowadzone prace w celu elektryfikacji głównej linii między tymi aglomeracjami. Przeważająca większość linii jest jednotorowych, jedynie trasy z ruchem podmiejskim są dwutorowe i stanowią około 83 km.

Jednak czytelników infotram.pl raczej nie interesują 'kolejowe’ cechy tej spółki ale projekty mające na celu sprawienie części tras bardziej tramwajowymi, a aktualnie jest realizowanych kilka takich projektów. FEVE aktywnie działa w celu realizacji kilku projektów skupionych w (lub niedaleko) aglomeracji Oviedo. Najbardziej skomplikowany jest realizowany w León. Miasto jest w trakcie budowy nowej linii tramwajowej, która będzie miała długość 6,6 km i 16 przystanków, z czego nieco ponad 5 km będzie stanowiła przebudowana na tramwajową linia FEVE, pozostała część to tramwajowe przedłużenie przez centrum miasta wraz z przystankiem niedaleko głównej (szerokotorowej) linii kolejowej ADIF/RENFE na którym końcu zlokalizowano zajezdnię tramwajową. Dla obsługi tego połączenia w Vossloh Espana zostały zamówione 4 tramwaje Tramlink, natomiast w ramach opcji mogą zostać zakupione jeszcze cztery pojazdy. Ponieważ na odcinku z León do San Feliz trasa zostanie przebudowana na tramwajową, więc w celu obsługi dalszych relacji podmiejskich do Matallana FEVE zakupiło 4 tramwaje dwusystemowe z napędem spalinowym (nie udało się ustalić, czy pojazd ten ma zasilanie 'tramwajowe’ 750 V DC), których dostawcą również będzie Vossloh Espana. Nie chcąc rezygnować z pociągów dalekobieżnych do Bilbao oraz turystycznych w San Feliz, gdzie będzie się kończył odcinek tramwajowy rozbudowano stację oraz dobudowano lokomotywownię, w której będą obsługiwane zarówno tramwaje dwusystemowe jak i spalinowe zespoły trakcyjne nie dopuszczone do poruszania się po sieci tramwajowej. Aktualnie odcinek León – San Feliz jest zamknięty i trwa przebudowa, natomiast jego inauguracja jako trasy tramwajowej ma nastąpić w połowie 2012 roku.

Inny podobny projekt zostanie zrealizowany w Avilés, gdzie obecny układ linii szerokich i metrowych sprawia duże problemy w obsłudze portu w San Juan de Nieva. W związku z tym do portu zostanie wykonany nowy towarowy wjazd dla obu rozstawów, który ominie miasto od strony południowo-zachodniej. Dodatkowo w centrum miasta ma powstać torowisko tramwajowe z Avilés do Salinas (część trasy z Gijón do Pravia) oraz z Avilés do San Juan de Nieva. Ponieważ po przebudowie dotychczasowa linia pasażerska zostanie rozdzielona odcinkiem tramwajowym FEVE zakupiło w Vossloh Espana cztery tramwaje dwusystemowe 750 V / 1,5 kV DC . Będą one eksploatowane na trasie z Gijón przez Avilés i Pravia do Cudillero. Choć pojazdy będą dostarczone już w 2013 roku, to jednak budowa obwodnicy towarowej wymagająca dużych nakładów finansowych jest nieco opóźniona w czasie. Oprócz tego tramwaje dwusystemowe już w 2013 roku mają 'zagościć’ na trasie Gijón – El Berrón – Pola de Laviana. Również w tym wypadku zostały zakupione cztery tramwaje dwusystemowe Vossloh, tożsame z tymi dla Avilés. Powodem wprowadzenia tramwajów dwusystemowych ma być planowana przebudowa na tramwajowy końcowego odcinka La Felguera – Pola de Laviana. Ma on nieco ponad 8 km i w zasadzie 'dubluje’ linię szerokotorową. Ponieważ w La Felguera planuje się budowę tunelu a za Pola de Laviana rozważa się wydłużenie linii w głąb doliny przebudowanie jej na tramwajową znacznie obniży koszty.

Gdyby i to było zbyt mało FEVE jako pierwsze zaczęło testy z tramwajami zasilanymi ogniwami paliwowymi (wodorem). W tym celu przebudowany został tramwaj serii 3400 zbudowany w Belgii dla potrzeb FEVE gdy ta była jeszcze operatorem systemu w Walencji. Dostosowanie pojazdu do celów testowych kosztowało 1 milion €i zostało wykonane przez Fenit Rail w którym FEVE ma 37,5 % udziałów. Tramwaj ma zabudowane cztery silniki asynchroniczne każdy o mocy 30 kW. Zasilanie jest realizowane za pomocą dwóch ogniw paliwowych, z których każde ma moc jedynie 12 kW, natomiast wodór jest trzymany w 12 zbiornikach mających łączną pojemność 105,6 m3. Oczywiście taka moc byłaby zbyt mała aby wprawić w ruch mierzący 14,3 metra długości i ważący 20 ton tramwaj, więc pojazd został wyposażony również w trzy superkondensatory Maxwell HTM125 oraz zestaw litowo jonowych baterii, które są w stanie wygenerować do 95 kW energii potrzebnej podczas ruszania i pozyskiwanej podczas hamowania. Konstrukcja ta ma typowy charakter testowy, jednak w niedalekiej przyszłości może znaleźć zastosowanie chociażby w kolejnej generacji tramwajów dwusystemowych, które jak widać dosyć mocno zaczynają dominować na sieci FEVE.

FEVE to przykład jak można zarządzać siecią wąskotorową obrazujący również jak błędną była administracyjna likwidacja wszystkich tego typu tras w Polsce. Kto wie jak wyglądałyby niektóre części Polski, gdyby te sieci przetrwały kryzysowy czas. Być może wówczas oglądalibyśmy podobne do Hiszpanii ich konwertowanie w tramwaje klasyczne lub dwusystemowe, które pozwoliłyby mniejszym ośrodkom miejskim na poprawę swojej konkurencyjności… .